اگر دندان هایتان می توانستند حرف بزنند

رابطه سلامت دندان ها و سلامت بدن

دهان از بیماری و ناهنجاری خبر می‌دهد و دندان‌پزشکان نقش مهمی در مراقبت از سلامت بیمار دارند. ممکن است چشم‌ها پنجره‌ای به سوی روح و روان باشند، اما مشخص شده که دهان نمایشگر بهتری از سلامت تمام بدن است...

بعضی از ابتدایی‌ترین علایم دیابت، سرطان، بارداری، اختلال‌های ایمنی، نامتعادل‌‌بودن هورمون‌ها و سوءمصرف داروها خیلی قبل از اینکه در فرد مشکل و ناراحتی بروز کند، در لثه‌ها، دندان‌ها و زبان دیده می‌شوند. مدارکی وجود دارد که نشان می‌دهد بیماری‌های دهانی به‌خصوص بیماری لثه، می‌توانند سلامت عمومی بیمار را به خطر بیندازند و ریسک ابتلا به دیابت، بیماری‌های قلبی، سکته مغزی، ذات‌الریه و مشکلات بارداری را افزایش دهند.

آنتونی لاکوپینو، سرپرست مرکز بین‌المللی سلامت دهان که سال ۲۰۰۸ در دانشکده دندان‌پزشکی دانشگاه مانیتوبا کانادا افتتاح شده، می‌گوید: «ما مدارک زیادی داریم که ارتباط بین وجود التهاب در دهان و التهاب در بدن را نشان می‌دهد.» نتایج مطالعه‌ها نیز نشان می‌دهد درمان بیماری‌های لثه باعث بهبود جریان خون می‌شود که باعث کم‌شدن التهاب می‌شود و به‌تبع آن در بیماران دیابتی نیاز به انسولین کمتر خواهدشد. این یافته‌ها نقش مهم دندان‌پزشکان را در سلامت عمومی بیماران گوشزد می‌کند.

● سلامت دندان، ضامن سلامت بدن

براساس یک مطالعه در مجله آمریکایی سلامت عمومی، این ماه دندان‌پزشکان ۲۰میلیون آمریکایی را ویزیت کرده‌اند که شامل ۶ درصد اطفال و ۹ درصد بزرگسالان بوده است. شیلا استروس، سرپرست و مدیر زیبایی دانشکده پرستاری و دندان‌پزشکی دانشگاه نیویورک می‌گوید: «این فرصتی است که به بیمار خود بگویید من نگران وضع شما هستم و فکر می‌کنم واقعا به مراقبت‌های اولیه نیاز داشته‌باشید. به این ترتیب درمان‌های بهتر و نتیجه بهتری خواهید گرفت». دکترجورج کیوویتز، دندان‌پزشک ترمیمی مانهاتان می‌گوید: «طی

۳۲ سال کار و درمان، ۷ مورد سرطانی را تشخیص داده که این تشخیص‌ها شامل موارد بولیمیا بوده که در آن سطح پشتی دندان‌های قدامی بالا دچار فرسایش مینایی می‌شوند و اعتیاد به آمفتامین که در آن سطح خارجی دندان‌ها طوری پوسیده می‌شود که شبیه هیچ چیز دیگری نیست، بوده است.»

● دیابت و مشکلات دهان ودندان

دکتر کیوویتز اضافه می‌کند بیشتر مشکلات، از دیابت کنترل‌نشده نشأت می‌گیرند که باعث می‌شود لثه برق بزند و جایی که به دندان متصل می‌شود، درخشان به نظر برسد. این حالت در تمام دهان دیده می‌شود و باعث می‌شود لثه به آسانی خونریزی ‌کند و از استخوان فک جدا ‌شود. تخمین زده می‌شود حدود ۶ میلیون آمریکایی به دیابت مبتلا هستند ولی خودشان از آن اطلاع‌ ندارند و نتایج چند مطالعه نشان داده شده دندان‌پزشکان «زنگ خطر» آنها هستند. مطالعه‌ای در سال ۲۰۰۹ در دانشگاه نیویورک نشان داد ۹۳ درصد کسانی که به بیماری‌های پریودنتال مبتلا هستند، ریسک بالایی برای ابتلا به دیابت دارند. این معیار را انجمن دیابت آمریکا بیان‌ کرده است. هنوز نقش عادت‌ها و روش‌های زندگی در بروز بیماری‌های لثه و قندخون بالا مشخص نشده ولی ثابت شده است که می‌توانند همدیگر را تشدید کنند. کارشناسان معتقدند کنترل قندخون در افراد مبتلا به دیابت که لثه‌های عفونی و ملتهب دارند به مراتب مشکل‌تر است و قندخون بالا باعث می‌شود التهاب و شیوع پوسیدگی و بیماری لثه افزایش یابد.

دکتر ادمارکوس، پریودنتیست و استاد دانشکده دندان‌پزشکی پنسیلوانیا می‌گوید: «جراحی ایمپلنت دندانی در بیماران دیابتی مشکل است چون دیابت تشکیل رگ‌های خونی و استخوان را مختل می‌کند و از آنجا که وقتی ایمپلنت دندانی در دهان قرار می‌گیرد، براساس روند طبیعی باید به استخوان فک بچسبد، در افراد دیابتی درصد شکست در این درمان بالاست.»

● التهاب لثه و مشکلات قلبی به‌هم ربط دارند

دکتر مارکوس اضافه می‌کند: «حدود ۵۰ درصد بیماری‌های پریودنتال ژنتیکی هستند و بیماران جوانی که در مقابل میزان کمی میکروب پاسخ ایمنی بالا و غیرمعمول داشته باشند، ممکن است بافت لثه خود را از دست بدهند. چنین بیمارانی با دریافت روزانه دوز پایینی داکسی‌سیلین خواهند توانست پاسخ ایمنی بدنشان را تقویت کنند.» او می‌گوید: «این دوز واقعا نمی‌تواند میکروب‌ها را کنترل کند اما قادر خواهدبود واکنش بدن را کاهش دهد. نشانه‌های واضح و روشنی وجود دارد که همزمانی بیماری‌های پریودنتال و مشکلات قلبی-‌عروقی را ثابت می‌کند؛ التهاب لثه‌ها باعث بالارفتن پروتئین سی‌راکتیو می‌شود که عاملی برای بروز بیماری‌های قلبی است.» مارک ولف، رییس دپارتمان قلب و مراقبت‌های ویژه در دانشکده دندان‌پزشکی ان‌وای‌یو می‌گوید: «باکتری‌هایی در پلاک یافته‌ایم که رگ‌ها را مسدود می‌کند به‌طوری که ارتباط غیرجدی به یک ریسک‌فاکتور تبدیل می‌شود. میکروب‌های دهان می‌توانند وارد گردش خون شوند و در جای دیگر مشکل درست کنند. به همین دلیل اگر فرد مجبور شود تحت عمل جراحی قرار گیرد، لازم است ابتدا برای سلامت دندان‌های خود اقدام کند.» انجمن قلب آمریکا پیشنهاد کرده افراد مبتلا به پرولاپس دریچه میترال (که در آن قلب به‌طور غیرطبیعی بین ضربان‌ها بسته می‌شود)، باید قبل از هر درمان دندان‌پزشکی، آنتی‌بیوتیک دریافت کنند.

● باکتری‌های دهان به استخوان هم می‌رسند

باکتری‌های دهان در مدت زمانی که فرد دهان خود را مسواک می‌زند و هنگام غذاخوردن و شستشوی روزانه وارد جریان خون می‌شوند به همین دلیل انجمن قلب، انجمن پزشکان و انجمن ارتوپدی آمریکا توصیه کرده‌اند برای اینکه خطر عفونت پس از جراحی در افرادی که مفصل مصنوعی دارند، کمتر شود، باید یک ساعت قبل از انجام اقدام‌های دندان‌پزشکی آنتی‌بیوتیک بگیرند.

دکتر کیوویتز می‌گوید: «این دستورالعمل درواقع دروازه سلامت است.» دندان‌پزشکان می‌گویند لازم است تمام درمان‌ها و داروها و مکمل‌های دارویی‌ای که بیماران می‌گیرند، به روز و جدید باشند. رقیق شدن خون می‌تواند باعث خونریزی از دهان شود. بی‌فسفونات‌ها که اغلب برای درمان استئوپورز تجویز می‌شوند، می‌توانند استخوان فک را ضعیف کنند و باید مصرف آنها موقت و قبل از عمل جراحی، قطع شود. داروهای ضدفشارخون، بلوک‌کننده‌های کانال‌های کلسیمی و بعضی داروهای ضدالتهاب باعث به‌وجود آمدن زخم‌های دردناک و خونریزی‌دهنده در لثه‌ها می‌شوند. بعضی داروها از ضدافسردگی‌ها گرفته تا داروهای شیمی‌درمانی خشکی دهان را در پی دارند. از آنجا که بزاق پوشش حفاظتی روی سطح دندان‌ها ایجاد می‌کند، هنگام خشکی دهان، سوراخ‌هایی روی سطح دندان‌ها ایجاد و مینا متخلخل می‌شود. برای درمان این مشکل فلورایدتراپی لازم است.

● دندان‍پزشکان فراموش نکنند

بعضی دندان‌پزشکان دستگاه مانیتور گلوکزسنج دارند و قندخون بیمارانی که حدس می‌زنند به دیابت مبتلا هستند، اندازه می‌گیرند. برخی از دندان‌پزشکان هم فشارخون را اندازه می‌گیرند و اگر بالا باشد، درمان‌های هجومی‌تر را به تعویق می‌اندازند. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها پیشنهاد می‌کند دندان‌پزشکان انجام تست HIV را به بیماران مشکوک خود پیشنهاد کنند زیرا بعضی علایم اولیه ایدز مثل عفونت‌ها و ضایعات قارچی در دهان ظاهر می‌شود. دندان‌پزشکان می‌توانند این تست را با یک سوال ساده انجام دهند و در عرض ۲۰ دقیقه جواب بگیرند.

دکتر کلیفورد، جراح فک و صورت دانشگاه مانهاتان توانسته از طریق بیوپسی لکه‌ها و نقاط مشکوک، مواردی از لوسمی لنفوم ایدز و سرطان متاستاتیک پستان را تشخیص دهد. او می‌گوید: «من رشته جراحی دهان خوانده‌ام و اصلا تصور نمی‌کردم روزی مجبور شوم این‌گونه خبرها را به بیماران بدهم. این کار بسیار سخت است اما بیشتر بیماران سپاسگزار و خشنود می‌شوند.»

● گول دندان‌های سفید را نخورید

آیا فکر می‌کنید دندان‌های سفید و درخشان نشانه سلامت دهان است؟ این‌طور نیست؛ مارک ولف، دستیار دانشکده دندان‌پزشکی نیویورک می‌گوید: «سفیدی و سلامت دندان‌های شما کاملا به هم مربوط نیستند.» بعضی از دندان‌پزشکان نگران افرادی هستند که دندان‌هایشان را سفید می‌کنند و ممکن است از این وضعیت خشنود باشند، در صورتی که این حس اشتباه است زیرا دندان‌های آنها می‌تواند دچار پوسیدگی شود و مشکلات و بیماری لثه هم به‌وجود بیاید. حتی افرادی که هیچ پوسیدگی دندانی‌ای ندارند، ممکن است دچار عفونت و بیماری لثه شوند. درست است که بزاق سطح مینای دندان‌ها را می‌پوشاند، اما مسواک زدن و نخ‌دندان کشیدن باعث می‌شود لثه‌ها سالم و محکم شوند. جورج کیوویتز، دندان‌پزشک ترمیمی مانهاتان می‌گوید: «من بیمارانی را در محدوده سنی ۳۰ سال بدون هیچ پوسیدگی و حفره در دندان‌ها انتخاب کردم. این افراد در۱۰ سال گذشته به دندان‌پزشک مراجعه نکرده‌ بودند، اما به بیماری پریودنتال مبتلا بودند. تمام ساپورت حفاظتی لثه آنها کاملا از بین رفته بود و به آنها گفتم اگر به اطراف دندان‌ها توجه نکنند، تمام دندان‌های عالی‌شان خواهد افتاد.» دکتر مارکوس، پریودنتیست می‌گوید: «بیشتر محصولات سفیدکننده باعث انحلال مینای دندان و براق شدن ظاهر دندان می‌شود، اما اینکه واقعا زیانی برای دندان دارند یا نه مورد بحث است. کسی هنوز نشان نداده که سفیدکننده‌ها زیان‌آور و تخریب‌گرند!»

ترجمه: دکتر مهری رومیانی