آقای افسانه ای و خانواده اش نگاهی به جلوه های ویژه کامپیوتری در فیلم Incredibles

فیلم کارتونی تمام کامپیوتری و سه بعدی Incredibles , به معنی باورنکردنی ها یا افسانه ای ها, ششمین شاهکار شرکت انیمیشن سازی پیکسار از این نوع است بعد از داستان اسباب بازی, زندگی یک حشره, داستان اسباب بازی ۲ , شرکت هیولاها و یافتن نیمو, اینک فیلم «افسانه ای ها» در صدر فهرست بهترین آثار انیمیشن تمام کامپیوتری دنیا قرارگرفته است

Incredibles در نوع خود پیچیده‌ترین و سنگین‌ترین پروژه‌ای است که تاکنون در دنیای فیلم و کارتون تجربه شده است. پیکسار در جریان تولید این کارتون از سد دشواری‌های بسیاری عبور کرد و توانست از جنبه‌های مختلف هنری و تکنیکی به دستاوردهای جدید و بدیعی برسد. «افسانه‌ای‌ها» در هفتاد و هفتمین جشنواره اسکار برنده بهترین انیمیشن بلند سینمایی شد و نام خود را در تاریخ سینما و انیمیشن جاودانه کرد. در این فیلم از یک شبکه‌ کامپیوتری متشکل از سرورهای لینوکس که نرم‌افزار Pixar RenderMan را اجرا می‌کردند، برای رندرکردن خروجی نهایی فیلم استفاده شده است. در مطلبی که از نظرتان خواهد گذشت، جنبه‌های تکنیکی و فنی تولید این فیلم توسط کامپیوتر مرور شده است.

آقای افسانه ای و همسرش

Brad Bird کارگردان «افسانه‌ای‌ها»، هنگامی که جایزه بهترین انیمیشن بلند را در مراسم اسکار ۲۰۰۵ دریافت می‌کرد، جان لستر، اد کتمول و استیوجابز را دوستان عزیز خود و مثلث طلایی شرکت پیکسار خطاب کرد و پیکسار را بهترین استودیوی روی کره زمین نامید. از میان این سه نفر نام استیوجابز که

همزمان گرداننده دو شرکت نامدار پیکسار و اپل است برای خوانندگان نشریات کامپیوتری و نامی آشنا است. مدیری که پس از بنیانگذاری شرکت پیکسار توانسته‌است تیمی از نوابغ دنیای کامپیوتر و هنر را گردهم آورد و با یک مدیریت استثنایی، نوآوری‌ها و خلاقیت‌های هنرمندان این شرکت را در سراسر دنیا پرآوازه سازد. عجیب آنکه تیم انیمیشن سازی پیکسار از تلاش برای رسیدن به عالیترین کیفیت در تولید فیلم خسته نمی‌شود. هر فیلم دشوارتر و پیچیده‌تر از قبلی و همچنان جذاب و به یادماندنی. طی چند سال گذشته هر بار که پیکسار فیلم تازه‌ای عرضه کرده است، به همراه خود مجموعه‌ای بدیع و شگفت‌انگیز از نوآوری‌های کامپیوتری و هنری را برای نخستین بار به دنیا معرفی نموده است و این‌بار نیز در یک فیلم حیرت‌انگیز و باورنکردنی بازهم دستاوردهای تازه‌ای ارائه داده است. «افسانه‌ای‌ها» داستان خانواده‌ای است که دست بر قضا همگی سوپرمن از آب درآمده‌اند. Incredibles فیلمی هیجان انگیز و دیدنی است که آکنده از مایه‌های طنز‌آمیز و می‌باشد. «افسانه‌ای‌ها» آنقدر جذاب ساخته شده که بیننده را از ابتدای فیلم روی صندلی میخکوب می‌کند و تا دو ساعت بعد که داستان اکشن و پرفراز و نشیب فیلم به پایان خوش خودش می‌رسد رهایش نمی‌کند. ماجرا از این قرار است که یک سوپرمن که در فیلم گاهی با اسم کوچکش «باب» و گاهی با نام خانوادگی‌اش یعنی آقای Incredible نامیده می‌شود، علاقه‌مند دختری به نام «دختر الاستیکی» می‌شود که به نوبه خود سوپرمن دیگریست. این دو ازدواج می‌کنند. نتیجه معلوم است! سه تا بچه پرشروشور و ذاتا سوپرمن که نمی‌توانند خصوصیات ژنتیکی خودشان را مهار کنند! «بنفشه» (Violet)، دختر بزرگتر خانواده دارای موهایی بلند و جادویی است که می‌تواند او را نامرئی سازد. برادر کوچک‌ترش «تند و تیز» (Dash) این استعداد را دارد که مثل جت بدود. آنچنان سریع که حتی روی آب هم بتواند راه برود! کوچکترین عضو خانواده یعنی «جک» هنوز نوزاد است و تنها در پایان فیلم است که شمه‌ای از هنرنمایی بانمک او را می‌بینیم. در ابتدای فیلم پی درپی شاهد کارهای قهرمانانه و مردم دوستانه‌ آقای «افسانه‌ای» هستیم، اما دیری نمی‌گذرد که به دنبال شکایات متعدد از او به جرم برهم زدن نظم عمومی، به دستور دولت موظف به ترک شغل «سوپرمن بودن» می‌شود. همسرش «دختر الاستیکی» که زن عاقلی است از این وضعیت راضی است و به شغل خانه‌داری روی آورده است، ولی آقای «افسانه‌ای» که نیروی عضلاتش بیکار مانده از شغل اداری خود و سروکله زدن با ارباب رجوع احساس کسالت و انزجار می‌کند. تا اینکه یک روز از طریق یک وسیله مرموز دیجیتالی شبیه Hand Held PC پیشنهاد مشارکت در یک پروژه فوق سری که نیاز به یک سوپرمن دارد را دریافت می‌کند. «باب» که وسوسه بازگشت به کار اصلی‌اش او را رها نمی‌کند، سرانجام دل به دریا می‌زند و براساس پیامهای مرموزی که دریافت کرده است به یک جزیره ناشناخته سفر می‌کند و دردسر از همانجا آغاز می‌شود.

●یک پروژه افسانه‌ای

پروژه ساخت فیلم با دعوت پیکسار از Brad Bird کارگردان که شهرت و آوازه خود را مدیون کارگردانی آثار معروفی چون خانواده سیمپسون و Iron Giant است، شروع ‌شد و از وی برای کارگردانی اثر جدید دعوت به عمل آمد. «برد» که خود از عشاق ژانر جاسوسی در دهه ۶۰ میلادی و آثاری چون مامور ۰۰۷ است، تجربه خود را در ساختن یک کارتون کمدی با مضمون خانوادگی – خانواده سیمپسون‌ها – با ژانر مورد علاقه‌اش ترکیب می‌کند و با محور قراردادن یک کلیشه محبوب نزد بچه‌ها، یعنی سوپرمن، داستان یلم «افسانه‌ای‌ها» را بنا می‌کند. اطلاعاتی که بعدا درباره چگونگی ساخت این فیلم در رسانه‌ها منتشر شد نشان می‌دهد که این فیلم پروژه‌ی بسیار سنگینی بوده است. «افسانه‌ای‌ها» در مقایسه با «شرکت هیولاها» دیگر محصول مشترک دیزنی و پیکسار (۲) که از ۱۴۰۰ شات تشکیل شده بود، ۲۲۵۳ شات دارد. از طریق این قیاس حتی بدون دیدن فیلم نیز می‌توان حدس زد که «افسانه‌ای‌ها» فیلم پرماجرا و سریعی است که صحنه‌های متعددی دارد و تعدد این صحنه‌های سریع، کار را برای سازندگان آن دشوار می‌‌کند. فیلم مملو از جلوه‌های ویژه‌ است. در واقع ۷۸۱ جلوه ویژه در فیلم به کار رفته است. این جلوه‌ها تقریبا از هر نوعی که می‌شود فکر کرد هستند : انفجار، آوار، آب، گرد و خاک، ابرها، آتش، مواد مذاب، هنرنمایی‌های سوپرمن‌وار و دهها جلوه‌ی دیگر.Rick Sayre یکی از اعضای اصلی تیم سازنده فیلم که سرپرستی و کارگردانی جنبه‌های فنی پروژه را برعهده داشته، درباره دشواری‌های فنی ساخت فیلم به مجله دنیای انیمیشن(۴) می‌گوید: « دشوارترین جنبه ساخت این فیلم آن بود که هیچ «دشوارترینی» وجود نداشت و همه چیز به یک اندازه فوق‌العاده سخت بود. «برد» گرانترین و دشوارترین گزینه‌ها را از منو انتخاب کرده بود. ما همه جور جلوه ویژه‌ای در فیلم داشتیم، آتش، آب، باد، دود، انفجار و البته خود آدمهای قصه که دشوارترین عناصر فیلم بودند. در واقع این اولین بار است که پیکسار یک فیلم کارتونی را فقط با کاراکترهایی از جنس انسان می‌سازد. در مورد انسان‌ها، مهمترین چالش این بود که چگونه تمام اجزای آنها را در کامپیوتر طوری بازسازی کنیم که مثل فیزیولوژی واقعی بدن انسانها، پوست روی عضلات حرکت کند و عضلات روی استخوان‌ها حرکت کنند. افزودن موی سر به کل مجموعه و سپس پوشاندن لباس به تن کاراکترها کار را از این هم سخت‌تر می‌کرد. Storyboard فیلم نیز در نوع خود استثنایی است.(۳) اغلب انیمیشن سازان از استوری بورد برای نمایش دیالوگ‌های اصلی فیلم و ترسیم قصه استفاده می‌کنند و در مراحل بعدی، تیم طراحی یا Layout مکان و جهت حرکت دوربین‌ها را تعیین می کند. اما در فیلم «افسانه‌ای‌ها» بنا بر خواست کارگردان، استوری بورد شامل حرکت‌های دوربین نیز هست. معنای دیگر این حرف آن است که پیچیدگی صحنه‌های فیلم به‌قدری زیاد است که نمی‌توان هیچکدام از صحنه‌ها را بدون تعیین مکان و جهت حرکت دوربین تصور کرد. به گفته Rick Sayre تمام طرحهای استوری بورد – اگرچه دوبعدی – توسط نرم‌افزار Adobe After Effects تولید شده و شامل زمانبندی وقایع فیلم و نحوه جابجایی دوربین بوده است.Lucas Ives یک کارگردان فنی در پیکسار که پیش از این روی فیلم «یافتن نیمو» کارکرده بود، در پروژه فیلم «افسانه‌ای‌ها» نیز مشارکت داشته و سیستم‌هایی برای تسهیل کار انیماتورها ساخته است. کار عمده او در این پروژه ساختن نرم‌افزاری برای دفرمه کردن بدن کاراکترها و پوشاندن لباس به تن آنها – که در پیکسار اصطلاحا «سیستم لباس پوشانی» نامیده می‌شود – بوده است. او در گفتگو با نشریه اسپانیایی «انیمیشن سه بعدی» می‌گوید: ما در این پروژه کاراکترها را بر اساس منطق «از درون به بیرون» ساختیم. به این معنی که به جای اینکه کل هیکل یک کاراکتر را یک‌جا بسازیم و به‌وسیله نقاط کنترلی هدایت کنیم، ابتدا اسکلت بدن آنها را ساختیم و کنترلهای لازم را به آن افزودیم، سپس روی اسکلت ماهیچه‌ها و عضلات را قراردادیم و کنترلها را اضافه کردیم و نهایتا روی عضلات پوست کشیدیم. برای پوشاندن لباس به تن کاراکترها از یک موتور نرم‌افزاری که توسط دو نفر از برنامه‌نویسان اصلی سیستم لباس پوشانی در نرم‌افزار Maya و اختصاصا برای شرکت پیکسار تولید شده بود استفاده کردیم. از این نرم افزار همچنین برای شبیه سازی موی سر و حرکات آن استفاده شد و یک نسخه تغییریافته این سیستم نیز برای محیط آب به‌کار گرفته شد. البته بیشتر جلوه‌های ویژه محیط آب که در فیلم «افسانه‌ای‌ها» دیده می‌شود همان‌هایی است که در فیلم «یافتن نیمو» به‌کار رفته است : تیرگی و کدری زیر آب، به هم خوردن امواج آب (حالتی که صدای شلپ و یا ریزش آب را به همراه دارد) ، کف و حباب‌ها، خاصیت انعکاسی و ولومتریک زیر آب، همگی از تکنیک‌های فیلم «یافتن نیمو» اقتباس شده‌اند.

---