اصول و راهكارهای كنترل بیماری آنفلوانزای طیور

صنعت طیور ایران با ۲ ۱ تن تولید, بزرگترین صنعت در خاورمیانه, دارای مقام چهارم در آسیا و مقام هفدهم در دنیا می باشد میزان ارزبری این صنعت یك میلیارد دلار است كه معادل یك شانزدهم درآمد نفتی كشور می باشد آنفلوانزای طیور یا A۱ Avian influenza یكی از مهم ترین بیماریهای تنفسی طیور می باشد كه سندرم های كلینیكی شدیدی را ایجاد كرده و پرندگان مبتلا علائم بالینی بسیار متعددی را نشان می دهند

صنعت طیور ایران با ۲.۱ تن تولید، بزرگترین صنعت در خاورمیانه، دارای مقام چهارم در آسیا و مقام هفدهم در دنیا می باشد.میزان ارزبری این صنعت یك میلیارد دلار است كه معادل یك شانزدهم درآمد نفتی كشور می باشد.آنفلوانزای طیور یا A۱ (Avian influenza) یكی از مهم ترین بیماریهای تنفسی طیور می باشد كه سندرم های كلینیكی شدیدی را ایجاد كرده و پرندگان مبتلا علائم بالینی بسیار متعددی را نشان می دهند.

امنیت اقتصادی بیماری آنفلوانزای طیور در واگیری های مهم دنیا از جمله آنفلوانزای طیور پنسیلوانیا، انگلستان، استرالیا، مكزیك، پاكستان و ایتالیا نشان داده است ، این بیماری توسط تیپ A ویروس های آنفلوانزا یا AIV (Avian influenza Virus) ایجاد می شود. ویروس های تیپ دارای ۱۵ تحت سروتیپ هماگلوتینین (H) و ۹ تحت سروتیپ نوار امینید از (N) می باشند. كلیه تحت سروتیپ های N , H آنفلوانزا از طیور جدا شده اند ، بیماری زائی ویروس های آنفلوانزا براساس تلقیح داخل وریدی ویروس زنده به جوجه های گوشتی ۶-۴ هفته

و همچنین رشد ویروس های آنفلوانزا در حضور و یا غیاب تریپسین، بر روی كشت سلول، به دوپاتوتیپ ویروس های آنفلوانزای بسیار بیماری زا یا HPAI (Highly Pathogenic Avian Influenza) طبقه بندی شده اند. ویروسهای nHPAI به ویروس های آنفلوانزا با میزان بیماری زائی مختلف مانند غیر بیماری زا یا NIPA (None Patogenic Avian Influenza) ، كم بیماری یا LPAI (Low Pathonegic Avian Influenza) و یا بیماری زایی ملایم یا MPAI (Mildly Pathogenic Avian Influenza) اطلاق می گردد.شدت بیماری آنفلوانزا در شرایط طبیعی بسیار متغیر و از فرم خفیف بدون علائم بالینی تا فرم كشنده با میزان مرگ و میر ۱۰۰ درصد فرق می كند. متنوع بودن علائم بالینی علاوه بر حدت ویروس های آنفلوانزا به عواملی مانند سن میزبان، شرایط محیطی، عفونت های همزمان باكتریائی و ویروسی ، استرس ای مختلف و غیره بستگی دارد.واگیری بیماری آنفلوانزای طیور در مرغداری های صنعتی استان های تهران و قزوین در خرداد ماه سال ۱۳۷۷ رخ داد. انتشار وسیع بیماری در این استان ها و گسترش آن به سایر استان های كشور خسارات فراوانی را به صنعت طیور كشور وارد نمود. تشخیص بیماری و جداسازی عامل آن برای اولین بار در كشور توسط مرندی و بزرگمهری فرد انجام گرفت.كلیه ویروس های آنفلوانزای جدا شده از ابتدای واگیری تاكنون، دارای تیپ A ، تحت سروتیپ H۹N۲ و پاتوتیپ ویروس های آنفلوانزای نه چندان بیماری زا (nHPAI) می باشند.به دلیل افزایش بیماری زائی ویروس های H۹N۲، واگیری های آنفلوانزا صنعت طیور كشور را تهدید می كند. لذا هدف از انجام این مطالعه ، بررسی راههای پیشگیری، كنترل و ریشه كنی بیماری آنفلوانزا در سطوح بین المللی، ملی، صنعت و فارمی در كشورهای صنعتی جهان مانند اتحادیه اروپا، ایالات متحده آمریكا، چین و استرالیا و همچنین در كشورهای در حال توسعه مانند، كره، مكزیك و پاكستان پرداخته تا راهكارهای لازم برای پیشگیری از بروز بیماری آنفلوانزا در صنعت طیور كشور و كنترل و ریشه كنی آن متعاقب واگیری ویروس های آنفلوانزا با پاتوتیپ های مختلف تحت بحث و نقادی قرار گیرد.

سطوح مختلف كنترل بیماری آنفلوانزای طیور

هماهنگ نمودن اقدامات كنترل آنفلوانزا در سطوح مختلف، یكی از مشكلات اساسی كنترل و ریشه كنی آنفلوانزای طیور در كشورهای مختلف جهان می باشد. كنترل بیماری آنفلوانزا در سطوح بین المللی، ملی، صنعت طیور و فارم مطرح می باشد. كنترل آنفلوانزا در سطح بین المللی و ملی بعهده مقامات دولتی دامپزشكی و كنترل و پیشگیری آنفلوانزا در سطح صنعت طیور اعم از لاین، اجداد، مادر، تخمگذار و گوشتی به عهده سندیكای مرغداری است و نظارت بر صحت اقدامات كنترل صنایع طیور به عهده مقامات دولتی كشورها می باشد. ارائه تعریف شفاف از سیاست های اجرایی، در هر سطح ضروری می باشد.

كنترل آنفلوانزا در سطح بین الملل

شكل حاد بیماری آنفلوانزای طیور تحت عنوان طاعون طیور (Fowl Plague) شناخته شده است آنفلوانزای طیور در لیست بیماریهای گروه A (كد بهداشتی دامی بین المللی) قرار گرفته و بایستی به محض جداسازی ویروس های HPAI به OIE اطلاع داده شود. لذا انجام محدودیت های لازم برای ممانعت از جابجایی پرندگان با فراورده های طیور، بلافاصله بعد از جداسازی ویروس الزامی است.حداقل بایستی ۳ پیش شرط در ارتباط با كنترل آنفلوانزا مورد توجه قرار گیرد. اولاً تعریف لازم از ماهیت بیماری آنفلوانزا برای كنترل ارائه شده باشد. ثانیاً كشورها برای ارائه گزارش از واگیری های بیماری آنفلوانزا از طریق آژانس های خبری مانند OIE داوطلب بشوند و ثالثاً تعیین میزان احتمال خطر ویروس های آنفلوانزای طیور به انسان ها بایستی ارائه داده شود.در سال ۱۹۸۲ Lancaster و Bennejean معتقد بودند كه سیاست های كنترل بایستی محدود به ویروس های HPIA بشود. تعریف های معمول ویروس های معین و مشخص بوده و به تصویب آژانسهای خبری مانند OIE رسیده است. لذا بایستی از ارائه تعریف های مختلف توسط كشورهای متفاوت كه موجب درك ناصحیح از ویروس ها می شود، اجتناب شود.یك منطقه زمانی عاری از طاعون طیور به حساب می آید كه حداقل ۲۱ روز از انجام سیاست های كشتار، قرنطینه و اقدامات امنیت زیستی سپری شده باشد و در صورت عدم انجام سیاست های كشتار و قرنطینه ۶ ماه از بهبودی علائم بالینی و یا مرگ آخرین پرنده مبتلا طی شده باشد.یك كشور زمانی عاری از طاعون طیور محسوب می شود كه در صورت انجام سیاست های كشتار و قرنطینه، طی ۶ ماه هیچ نوع گزارشی از بیماری وجود نداشته باشد و در صورت عدم انجام سیاست كشتار و قرنطینه ۳ سال سپری شده باشد.

كنترل آنفلوانزا در سطح ملی

بسیاری از كشورها مقرراتی را جهت پیشگیری از ورود و انتشار ویروس های HPAI وضع نموده اند. در اغلب كشورها این مقررات به قوانین اولیه كنترل و پیشگیری ویروس های بسیار حاد نیوكاسل تعمیم داده شده است. این سیاست ها شامل نحریم تجاری بر علیه واردات پرنده یا فرآورده های طیر از كشورهایی اعلان وضعیت عاری از ویروس های HPIA را ننموه اند، می باشد. همچنین انجام قرنطینه علیه كلیه پرندگان زینتی وارداتی از كشورهای مختلف می باشد.سیاست های بهداشتی برای پیشگیری از انتشار واگیری ها، معمولاً محدود به ممانعت از جابجایی پرنده ها و كشتار پرنده های آلوده می باشد. این قبیل سیاست ها، در سال های ۱۹۲۲، ۱۹۶۳، ۱۹۷۹ در انگلستان ، در سالهای۱۹۷۶، ۱۹۸۵ و ۱۹۸۷ در استرالیا و در سالهای ۱۹۸۳ و ۱۹۸۴ در ایرلند به كار گرفته شده است.به دنبال انجام اقدامات بهداشتی و قرنطینه، انتشار بعدی ویروس های HPIA مشاهده نشده است ولی كارگیری سیاست های كشتار و قرنطینه در آمریكا در سال ۱۹۸۳، از انتشار مجدد بیماری به مرغداری ها و ایالت های مجاور ممانعت نكرد.در امور آن دسته از واگیری های آنفلوانزا كه هر دو ویروس های NPAI وHPAI در حال چرخش در گله ها هستند بایستی اقدامات كنترل به ریشه های مشكل تمركز پیدا بكند. اگیری آنفلوانزای ۱۹۸۳ پنسیلوانیا و ۱۹۹۴ مكزیك به وضوح نشان داد كه ویروس های اولیه از نوع ویروس های NPAI بوده اند كه قابلین تبدیل به ویروس های HPAI را داشتند. در هر دو مورد آنفلوانزای ناشی از ویروس های HPAI متعاقب چرخش ویروس های NPAI با تحت سروتیپ H۵ پدید آمد. این حادثه نشان داد كه بایستی واكنش های مناسبدر موقع برخورد با ویروس MPAI انجام داد. پیشگیری و كنترل واگیری های آنفلوانزای ناشی از ویروس های MPAI، از بروز واگیری های HPAI ممانعت خواهد كرد.كنترل آنفلوانزا در سطح ملی در كشورهای اتحادیه اروپا منوط به انجام دستور العمل های شورای اجرائی اقدامات هماهنگ (CEC<۱۹۹۲) می باشد. مقررات شامل ردیابی، تشخیص، تایید تشخیص، گزارش بیماری، انجام محدودیت های تجاری جابجایی گله ها و تحقیقات این زئوتیولوژی ، معدوم نمودن لاشه ها و فرآورده های آلوده، پاكسازی و ضدعفونی نمودن جایگاه های آلوده می باشد. كشورهایی كه در معرض خطر بیماری آنفلوانزا قرار دارند بایستی آمادگی لازم را جهت كنترل و ریشه كنی بیماری قبل از رسیدن به تشخیص قطعی داشته باشند.

---