یکشنبه, ۷ بهمن, ۱۴۰۳ / 26 January, 2025
تجربه ی موفق یك حزب
این نوشته بر آن است تا نشان دهد كه برخلاف ادعای كسانی كه مردم ایران را فاقد روحیه‌ی جمع‌گرایی و درنتیجه دور از تحزب و فعالیت سیاسی معرفی می‌كنند، درصورتی‌كه حزبی با برنامه‌ی مردمی و اساسنامه‌ی اصولی حضور بیابد، نه‌تنها مخاطبان جدی و علاقه‌مند می‌یابد، كه با استقبالِ پرشور توده‌هایی مواجه می‌شود كه خواسته‌های‌شان را در برنامه‌ی آن حزب مشاهدهمی‌كنند. دلیل این مدعا شرح مختصری است از فعالیت "حزب توده ایران" در دورانی كه فضایی نسبتاً باز برای حضور احزاب وجود داشت. بدون آشنایی دقیق با تاریخ فعالیت حزب تودهی ایران شناخت تاریخ معاصر ایران ناقص خواهد بود و درعین‌حال، بدون آشنایی با زیر و بم‌ها و سایه-روشن‌های تاریخ سده‌ی اخیر به ویژه بعد از شهریور ۱۳۲۰، داوری درباره‌ی حزب تودهی ایران به حقیقت نزدیك نخواهد شد. این درهم‌تنیدگی و تأثیر دوجانبه، خود گواه آن است كه حزب، محصول طبیعیِ این آب‌‌و خاك و برخاسته از عمقِ خواست و نیاز نیروهای اجتماعیِ تاریخ‌ساز و پاسخ‌دهنده به ضرورت‌های این حركت میهنی در عصر نو است.
به‌ندرت اقدام مترقی و انقلابی و حتی به‌ندرت اندیشه و بارقه‌ی روشن‌گر و راه‌گشایی را می‌توان سراغ‌كرد كه این حزب در آن نقش پیشتاز را ایفا نكرده باشد. این دعوی سترگی است، اما گزافه نیست. حضور آن در عرصه‌های مختلف اجتماعی توأم با یك برنامه‌ی همه‌جانبه و برتابنده‌ی نیازهای رشد موزون اجتماعی و متناسب با سطح پیشرفت جامعه از یك‌سو و صف طویل جان‌باختگان، شكنجه‌دیدگان و قهرمانان به‌نام و گم‌نامش از دیگرسو، گواه این دعا است.
حزب با اتكا به منافع توده‌های زحمت‌كش، میهن‌پرستی را با همبستگی بین‌المللی برادرانه با نیروهای مترقی و ضد استعمار در مقیاس جهانی به‌هم آمیخت و راز ماندگاری و بقای آن را نیز در مهیب‌ترین مهلكه‌ها و گردبادهای سیاسی در همین خصایص باید جست.
●تأسیس حزب
در تاریخ معاصر میهن ما حزب‌ها و سازمان‌های سیاسی متعددی ظهوركردند، اما عمر بسیاری از آنان دیری نپایید؛ زیرا در میان مردم ریشهنداشتند. تاریخی كه با تحزب آغاز می‌شود، تاریخی است كه با سرشت و سرنوشت جنبش كارگری ایران عجین است. جنبش كارگری ایران حدود یك قرن تاریخ پرفراز و نشیب را پشت‌سر دارد. مراكز غیبی سوسیال‌ــ‌دموكراسی در تلاطم‌های تقدیرآفرینِ مشروطه، نقش سازمان‌ده و الهام‌گر را برعهده گرفتند و در پیروزی‌های انقلاب جای پای خونین و خردمند خویش را در سنگلاخ و مهلكه‌ها باقی‌گذاشتند. حزب كمونیست ایران كه از درون سوسیال-دموكراسی بیرون آمد، سنن آن را ادامه داد و در مبارزه با ارتجاع و استثمار و پرورش كادرهای انقلابی كوشش‌های شایان و آفریننده‌ای كرد. حزب تودهی ایران با رسالت دنبال‌كردن كار آنان، در شرایطی كار خود را آغازكرد كه بازماندگان سازمان‌های انقلابی پیشین، از زندان و تبعید بازگشته بودند. این نیروها در هوای تازه‌ای كه مولود فروپاشی استبداد رضاشاهی بود، گرد آمدند و بر شالوده‌ی آزمون‌های گذشته و تجربه‌ی جنبش‌های انقلابی جهان، سازمان سیاسی طبقه‌ی كارگر ایران را از نو پی ریختند. كودكی كه در مهرماه ۱۳۲۰ پا به میدان نهاد، به استقبال گردبادهای سهمگین سیاسی رفت.
طعرصه‌های عمومی فعالیت‌های حزب
۱) حزب برای نخستین‌بار مسأله‌ی مبارزه‌با امپریالیسم و استعمار نو و كهنه را به‌معنای وسیع، دقیق و علمی آن در كشور مطرح‌كرد و توده‌های مردم را به مبارزه با آن سوق داد. حزب همزمان با پیدایش خود، با فاشیسم كه در آن‌زمان آزادی و استقلال ملت‌های جهان را دستخوش تهدید مرگبار كرده بود و در ایران شبكه‌ی وسیع عوام‌فریبی و خرابكاری خود را توسعه داده بود، وارد مبارزه شد و توانست چهره‌ی ددمنش آن را به مردم بشناساند و عُمال آن را در ایران منفردكند.
انتشار صدها كتاب در زمینه‌ی توضیح و افشای ماهیت اقتصادی، سیاسی امپریالیسم و عملكرد آن در كشورهای مختلف و نیز هزاران مقاله در زمینه‌ی افشای عملكرد و دسایس گوناگون امپریالیست‌های انگلیس و آمریكا در شرایط مشخص روز، حزب را با كین بی‌پایان امپریالیسم كه در كشور ما دارای ریشه‌های عمیقی در قشرهای حاكم و دارای عُمال رنگارنگ و فراوان در شبكه‌های وسیع جاسوسی بودند، روبه‌رو كرد.
۲) حزب به‌محض تأسیس خود، مبارزه با عمال رضاشاه را یكی از شعارهای خویش قرار داد و بعدها با تمام قوا كوشید تا از تجدید دیكتاتوری در كشور جلوگیری‌كند. فهرست آثار منتشر‌شده‌ی حزب در زمینه‌ی تاریخ معاصر و افشای رجال سیاسی دوران پهلوی و قاجار خود گویا است. همین مبارزه‌ی پی‌گیر، كینه‌ی سوزان دربار و سلطنت مطلقه را برانگیخت. ارتجاع ایران بارها سركوب حزب را مقدمه‌ی سركوب جنبش استقلال‌طلبی و آزادی‌خواهی ایران شمرده است و درواقع تاخت‌وتاز علیه حزب، چه پس از بهمن ۲۷ و چه پس از مرداد ۳۲ مقدمه‌ی تاخت‌وتاز علیه دیگر سازمان‌های ملی و مترقی بود.
۳) حزب از همان بدو تأسیس خود، شعار اتحاد نیروهای ملی و مترقی را سرلوحه‌ی كار خود قرار داد و در این راه نیز اقدامات مؤثری به‌عمل آورد. پیدایش "جبهه‌ی آزادی" و اقدامات فراكسیون حزب در مجلس چهاردهم برای همكاری با عناصر مترقی در مقابله با توطئه‌های سیدضیاء و دكتر میلسپو، دولت‌های صدر، حكیمی و غیره، تشكیل "جبهه‌ی مؤتلف احزاب آزادی‌خواه"، "جبهه‌ی مطبوعات ضد دیكتاتوری" از جمله‌ی این اقدامات است. حزب در حادثه‌ی ۳۰ تیر ۱۳۳۰ با تمام قوا برای سقوط حكومت خائن قوام و بازگشت مجدد دكتر مصدق به قدرت همراه دیگر نیروهای ملی مبارزه كرده است. در دوران پس از ۳۰ تیر و سپس در سال‌های اختناق كه رژیم كودتا در ایران مسلط بود- پیش و پس از انقلاب شكوهمند بهمن ۵۷- با تمام قدرت برای نیل به اتحاد تمام نیروهای ملی و دموكراتیك كه مهم‌ترین ضامن پیروزی جنبش است، كوشید. تردیدی نیست كه در برخی موارد سیاست حزب از یك‌رشته خطاهای سكتاریستی و از جمله در مرحله‌ای از جنبش ملی‌شدن صنعت نفت مصون نماند، ولی آن‌چه شاخص این سیاست است، كوشش پی‌گیر حزب در دست‌یابی به اتحاد نیروها برای رسیدن به هدف‌های مشترك است.
۴) حضور گسترده در مبارزه‌برای ملی‌كردن صنعت نفت و اِعمال حق حاكمیت ملی، حمایت از دولت ملی دكتر مصدق و مبارزه با دسایس امپریالیست‌ها و مزدوران داخلی آنان و لغو هرگونه امتیاز سیاسی و اقتصادی از طریقِ بسیج سازمان‌های دموكراتیك و توده‌ای و به‌ویژه سندیكاهای كارگری از دیگر عرصه‌های فعالیت حزب به‌شمار می‌رود. متأسفانه، گاه این نقش عظیم و قاطع كارگران در مبارزه‌برای ملی‌كردن صنعت نفت نادیده گرفته شده یا به سایه رانده می‌شود.
۵) حزب به وسیع‌ترین تلاش برای متشكل‌كردن كارگران ایران دستزد. اعضای حزب در پیدایش سازمان‌های معتبر كارگری و سندیكایی مانند شواری متحده‌ی كارگران و زحمت‌كشان و شواری مؤتلفه‌ی مركزی كارگران كه ده‌ها و صدهاهزار كارگر در رسته‌های مختلف را در سندیكاها متحد كرده بودند، نقش مهمی ایفا كردند. این سازمان‌های كارگری برای اثبات شخصیت و موجودیت طبقه‌ی كارگر ایران و دفاع از حقوق بنیادین آن، مبارزه‌ی وسیع و دامنه‌داری كرده‌اند و به كامیابی‌هایی رسیده‌اند كه خود تاریخ افتخارآمیزی دارد. تلاش حزب و شواری متحده‌ی مركزی باعث تدوین لایحه‌ای در سال ۱۳۲۳ شد كه در آن هشت ساعت كار روزانه، دو هفته مرخصی با حقوق در سال، شش هفته مرخصی با حقوق برای زنان كارگرِ باردار، منع استفاده از كار كودكان كم‌تر از ۱۲ سال و تأمین بیمه‌های اجتماعی پیش‌بینی شده بود. این تلاش‌ها همچنین، به تصویب قانون‌كار در سال ۱۳۲۵ منجر شد كه علاوه بر مزایای فوق و دیگر مزایا، روز اول ماه مه را به‌عنوان روز همبستگی بین‌المللی زحمت‌كشان و روز تعطیلی با مزد به‌رسمیت شناخت. فراموش نباید‌كرد كه واژه‌ی "كارگر" در برابر واژه‌های تحقیرآمیز "فعله" و "مزدور" را نخستین‌بار حزب به‌كار برد و متداول‌كرد.
۶) حزب در مبارزه‌ی دهقانان با فئودالیسم و «بزرگ زمین‌داری» به تحقق یك برنامه‌ی ارضی مترقی برای تقسیم بلاعوضزمین بین دهقانان كم‌زمین و بی‌زمین كوشید و در راه متشكل‌كردن دهقانان فعالیت وسیعی آغازكرد كه موفقیت‌های بسیاری نیز به دنبال داشت. ده‌هزار روستایی در اتحادیه‌های دهقانی متشكل شدند و توانستند دهقان ایرانی را از خواب دیرینه بیداركرده و او را از تسلیم به سرنوشت رقت‌بار جور و ستم ارباب و ژاندارم و هیأت‌حاكمه بازدارند و به‌سوی نبرد مطالباتی و اجتماعی سوق دهند. نمونه‌ی برجسته‌ی كار سازمانیِ دوران علنی (۱۳۲۷-۱۳۲۰) تشكیل "اتحادیه‌ی دهقانان وابسته به حزب تودهی ایران" و پس از "غیرقانونی"شدن حزب، تشكیل سازمان علنی "انجمن كمك به دهقانان ایران" بود. انتشار صدها كتاب و هزاران مقاله در زمینه‌ی جامعه‌شناسی روستا و مشكلات دهقانان كشور از جمله اقدامات درخشان حزب به‌شمار می‌رود.
۷) از آن‌جا كه بدنه‌ی ارتش شاهنشاهی ریشه در اقشار محروم جامعه داشت، حزب از همان ابتدا كار آگاه‌گرانه در میان این نیروها را طرف توجه قرار داد و برای نخستین‌بار در تاریخ به متشكل‌كردن عناصر ملی در درون ارتش دست یازید. سازمان نظامی حزب، متشكل از افسران آگاه با گرایش‌های عمیق ملی و مردمی و برخاسته از میان توده‌های مردم، در میان سازمان‌های نظامی انقلابی در كشورهای سرمایه‌داری كم‌نظیر بود. این سازمان از میان خود قهرمانان به‌نام و اندیشمندان، نویسندگان و مترجمان بزرگی را عرضه‌كرد كه خود صفحه‌های تابناكی در تاریخ مبارزات مردم به‌شمار می‌رود.
۸) حزب به وسیع‌ترین فعالیت سازمانی و تبلیغی در میان قشرهای گوناگون زنان، اعم از كارگر، دهقان و روشن‌فكر دست زد و برای نخستین‌بار در مجلس چهاردهم طرح انتخاب‌كردن و انتخاب‌شدن زنان ایرانی را عرضه داشت. موفقیت حزب در ایجاد یك نهضت بزرگ در میان زنان برای احقاق حقوق خود قابل ملاحظه است. فعالیت‌های سیاسی، تظاهراتی، مطبوعاتی و اجتماعی زنان كه به‌وسیله‌ی حزب رهبری می‌شد، این بخش عظیم جامعه‌ی ایران را به جاده‌ی بیداری، تلاش و تكاپو رهنمون‌كرد. در تیرماه ۱۳۲۲ تشكیلات زنان برنامه‌ی خود را با شعار مبارزه علیه فاشیسم، مبارزه با استعمار، مبارزه برای صلح، حقوق مساوی با مردان و دست‌مُزد مساوی در برابر كار مساوی آغازكرد. در همین دوران در جنب شورای متحده‌ی مركزی، اتحادیه‌ای به‌نام "اتحادیه‌ی زنان زحمت‌كش" نیز تشكیل شده بود كه در سال ۱۳۲۵ به تشكیلات زنان پیوست. در سال ۱۳۲۵ تشكیلات زنان به عضویت فدراسیون جهانی زنان كه مدافع حقوق همه‌ی زنان در دنیا بود، درآمد و از آن پس تشكیلات دموكراتیك زنان نامیده شد. در سال ۱۳۲۷ این تشكیلات غیرقانونی اعلام شد. اما در سال ۱۳۲۹ هیأت اجرایی این تشكیلات یك روزنامه‌ی علنی به نام "جهان تابان" منتشركرد.
در ۳۰ اردیبهشت هیأت تحریریه‌ی این مجله به‌دنبال ارسال دعوتنامه برای عده‌ای از زنان مترقی در كنفرانس بزرگی در محل سالن تأتر سعدی تهران، تأسیس سازمان زنان ایران را اعلام‌كرد. این سازمان در شهرستان‌های مختلف شعبه‌ی خود را دایركرد و روزنامه‌ی "جهان زنان" را با شعار "زنان ایران برای به‌دست آوردن حقوق خود متحد شوید" منتشر نمود. تشكیلات دموكراتیك زنان "شورای مادران" را برای مبارزات محلی و موضعی زنان در محله‌ها پی ریخت. این شورا برای رسیدگی به خواست‌های خانواده‌ها در محل و از جمله تأمین مدرسه، درخواست آسفالت خیابان، تأمین برق و دیگر امكانات شهری فعالیت می‌كرد.
محمد علی عمویی
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست