بیان ارزشها و آسیب شناسی انقلاب اسلامی از دیدگاه امام خمینی ره

نویسنده بر آنست تا در این مقاله كوتاه و فشرده ضمن معرفی ارزش ها از دیدگاه معظم له ,متعاقبا آفاتی كه این ارزش های انقلاب را تهدید می كند, فهرست وار مطرح و بار دیگر مردم و مسئولین دلسوز نظام اسلامی را به تعمیق و تامل دعوت نماید

عظمت شخصیت حضرت امام خمینی (ره) به مثابه كوهی بود بسیار بزرگ كه قله رفعیش در ورای ابرها طبیعت سر به آسمان معنویت و عبودیت حق سائیده و با پیوند به سرچشمه لایزال هستی، اعمال وجودش از زلال معرفت سیراب و از گستره پیرامونش، چشمه سارهای حكمت، جاری و تشنه كاملان آب حیات را سرمست شوق وصال نمود.

به تصدیق اندیشمندان و صاحب نظران، نه قله سر به فلك كشیده عرفانش در دسترس و دید محجوب ما بود و نه گام‌هایی لنگ آگاهی‌ ما را توان پیمودن دامنه گسترده و ابعاد كمالاتش، و نه اندیشه قاصر را توان نفوذ در ژرفای وجودش.

عظمت شخصیت امام (ره) و عمق گستردگی آن حتی برای نزدیك‌ترین افراد و برجسته‌ترین شاگردانش ایشان قابل دسترسی و شناخت دقیق نبود و كسی را هم یاری چنین ادعا نیست.

با این همه هركس متناسب با درك و ظرفیت و استعداد خویش و از زوایه‌ای آن هم در بعد ظاهری و اثباتی قطره‌ای از دریای حكمت و فرزانگی امام (ره) را چشیده است و با جمع آوری این قطره‌ها است كه جویبارهایی از آن دریای فضلیت برای تشنه كامان تاریخ و نسل‌های آینده ،جاری می‌شود.

نام خمینی گلهای امید را در دلهای شكوفا می‌كرد و نقاب فریب از چهره سالوس صفتان و ستمگران به دور می‌افكند. او كسی بود كه زور گوئیهای طواغیت غرب و شرق در آستان عزیز و منعیش همچون شراره‌‌ای از هیبت عزتش و سو سوزده ،و افسرده و خاموش می‌شدند. او كسی بود كه شراب طهور «سلوك اخلاقی و نبرد انقلاب »را یك جا سر كشید و در این مسیر آنچه را كه دیگران به چشم سر نمی‌دیدند به چشم دل می‌دید و آنچه را به گوش سر نمی‌شنید به گوش جان می‌شنید. و به روشنی اسلام ناب محمدی (ص) را از سایر جلوه‌ها دروغین آن (مانند اسلام شاهنشاهی، اسلام مقدس نمایان ،اسلام متحجرین، اسلام سرمایه داران بی درد و عافیت طلب) و در یك كلام «اسلام امریكایی» باز می‌شناخت كه بر دیگران مشكل و بلكه غیر ممكن بود.

این قلم همچون دیگر صاحب‌نظران اعتقاد دارد ، انقلاب اسلامی ماهیتا یك حركت ارزشی بود و به همین جهت با بسیاری از محاسبات علمی سازگاری و انطباق نداشت و بطور قطع و یقین بنیانگذار و رهبر فقید انقلاب كبیر اسلامی موفق و پیروزی آن نیز ارزش‌‌های اعتقادی جامعه تحت رهبری خویش را به عنوان دستمایه و سرمایه كار خویش برگزید و با تعریف و یادآوری این ارزش‌ها كه به صورت بالقوه در فطرت هایی پاك انسان‌ها موجود بود به بارور ساختن و بهره دهی اعتقادات ارزشی آنان دست یافت. بر احدی پوشیده نیست كه ارزش‌های یاد شده در تعالیم حضرت امام (ره) مستفاد و مستخرج از متن معارف غنی اسلام و تشیع بود. ضمن آنكه باید اذعان داشت اعجاز كلام و رهبری آن حضرت بدان جهت بود كه امام (ره) خود معلم اخلاق و استاد تهذیب و تهذب نفس بود و مشی و مرام حضرتش قبل از بیان و زبان و كلاس درس ممثل و مصداق عینی همان ارزش‌‌ها بود. ارزش‌هایی چون عبودیت و تعبد، زهد و پارسایی، شجاعت و مجاهدت در راه خدا، ایثار و فداكاری برای ارزش‌های اجتماعی و عمومی و هوشمندی و حضور فعال در متن جامعه و تحولات آن در جزء جزء شخصیت حضرت امام (ره) متجلی بود.

و البته به این نكته نیز باید اشاره ‌شود كه امام (ره) در زمره‌ عالمان و فقهایی نبود كه به بحث و درس و رتق و فتق امور دینی و مذهبی صرف مقلدین قانع باشد و بلكه نگاه تیزبین و هوشمندش همه زوایای جامعه، حكومت، مجلس ،حوزه‌ها، دانشگاه‌ها، جوامع روشنفكری، فرق مذهبی، صنعت، اقتصاد، بازرگانی، ادبیات و در یك كلام همه جا را زیر نظر داشت و مسئولانه و فعالانه عكس العمل نشان می‌داد. امام راحل با عینیت دادن اوصافی در خود و نیل به توفیق بر این باور بود كه چنانچه جامعه نیز آن خصلت‌ها را در خویش احیاء كند موفق خواهد شد و با این دیدگاه می‌‌توان نتیجه گیری نمود كه نهضت بزرگ امام خمینی (ره) پیش از آنكه یك انقلاب اسلامی و دینی تلقی گردد یك انقلاب ارزشی با رویكرد دینی - مذهبی در نهاد جامعه بود. راقم این سطور با توجه به آغاز هفدهمین سالروز جانسوز بنیانگذار و احیاءگر آئین محمد (ص)_ حضرت امام خمینی (ره)_ بر آنست تا در این مقاله كوتاه و فشرده ضمن معرفی ارزش‌‌ها از دیدگاه معظم له متعاقبا آفاتی كه این ارزش‌های انقلاب را تهدید می‌كند، فهرست وار مطرح و بار دیگر مردم و مسئولین دلسوز نظام اسلامی را به تعمیق و تامل دعوت نماید.

● بیان ارزش‌های انقلاب اسلامی از منظر امام خمینی (ره):

ارزش‌‌ها عبارتند از مجموعه‌ای از عناصر اعتقادی و عملی كه موجب خواهد شد انگیزه و علت رفتار فرد و جامعه به سمت و سویی خاص واقع شده و در سایه ارج نهادن به آنها و محوریت آنان سعادت و تكامل حاصل گشته، فلاح و رستگاری تضمین می‌گردد. بعضی از صاحب‌نظران ارزش را فراتر از دانش توصیف كرده‌اند و بر این باورند كه دانش انسان را لزوما به سوی تكامل حركت نمی‌دهد بلكه این ارزش‌ها هستند كه حركت آخرین و تعالی‌بخش می‌باشند. بنابراین با كمی دقت می‌توان اظهار نمود، مجموعه ارزش‌ها انقلاب اسلامی همان خصوصیاتی هستند كه بصورت بالقوه در بستر جامعه حضور و زمینه رشد داشته‌اند و رهبری حكیمانه حكیمی متاله و عالمی ربانی با علم و احاطه به حضور این استعداد‌های بالقوه در فطرت جامعه بر آنان انگشت نهاده و رشد و اعتلا و احیای آنان را سبب گشته است.

تحلیل‌گران بر این عقیده هستند،كه ارزشهای انقلاب اسلامی، سرمایه بیرونی وجود ملكوتی رهبر فقید كبیر انقلاب بوده‌اند، زیرا اگر ویژگی‌های شخصی ،شخصیتی و درونی حضرت امام (ره) را بخشی از سرمایه رهبری آن بزرگوار بدانیم بدون شك به سرمایه‌های بیرونی دیگر معتقد خواهیم شد كه دستمایه مدیریتی و زعامت آن رهبر فرزانه و مرجع موفق بوده است و این بخش همان ارزش‌های انقلاب اسلامی‌اند.

این ارزشها كه بیشترین توجهات امام راحل از ۱۵ خرداد ۴۲ تا بهمن ۵۷ و حتی تا پایان عمر شریفش به آنها معطوف گشته و به تكرار در مناسبات‌های گوناگون با امت خویش در عرصه‌های مختلف بیان فرموده‌اند بشرح ذیل می‌باشد كه به یادآوری آنها اكتفا می‌شود:

۱- حضور مردم در صحنه: یكی از عوامل ایجاد و ابقای انقلاب اسلامی و پویایی و تبلور و حیات و استمرار آن طی ربع قرن اخیر حضور مسئولانه و متعهدانه مرحوم در صحنه بوده‌ است. (۱)

۲- ایمان: از ارزش‌هایی بنیادین انقلاب اسلامی از دیدگاه‌ حضرت امام (ره) عنصر ایمان بود. با این عنصر پیوند بین امام و امت یك پیوند عاطفی عمیقی بود كه هدایت انقلاب از همین طریق امكان پذیر بود.(۲)

۳- ایثار: روحیه ایثارگری و فداكاری از سرمایه‌های انقلاب و از دلایل پیروزی انقلاب به حساب می‌آمد. (۳)

۴- جهاد: تاریخ درخشان اسلام گواه صادقی است كه "جهاد" یكی از اركان استقرار و توسعه مكتب بی‌بدلیل آئین محمدی (ص) در طول زمان و مكان بوده است و انقلاب اسلامی كه منادی احیاء دوباره نهضت دینی به منظور حاكمیت ارزش‌های الهی بشمار می‌آید در مسیر حركت خویش از این عنصر سازنده و رهایی بخش بهره‌های فراوانی برده است.

حضرت امام خمینی (ره) خود از مصادیق بارز جهاد فی سبیل الله و مجاهدین در راه خدا بود و با جهاد تبلیغی و عملی خود از سنین نوجوانی در عرصه‌های جهاد اكبر و اصغر علیه ستمگران،و استعمارگران، سر بلند بیرون آمد و خود نیز منادی بزرگ جهاد گردید و این ارزش را به عنوان نقطه عطفی در ارزیابی ارزشهای انقلاب اسلامی مورد عنایت و تاكید قرار می‌داد.(۴)

۵- شهادت: در فرهنگ اسلام واژه‌ای است كه قداست خاصی دارد، اگر كسی با مفاهیم اسلامی آشنا باشد و در عرف خاصی اسلامی این كلمه را تلقی كند، احساس می‌كند كه هاله‌ای از نور این كلمه را فرا گرفته است و آن كلمه "شهید" است. شهادت سلاحی است كه هیچ دشمنی قادر به ارائه و عرضه قوی‌تر از آن نیست و ملتی كه با این سلاح به جنگ دشمن می‌روند پیروزی را به معنی اصلی و كامل آن بدست می‌‌آورند. ملت فهیم و شجاع ایران كه تمامی سربلندی‌ها و افتخارات خویش را مرهون اسلام و معارف متعالی آن هستند و همواره عزت خود را در مسیر تدین به اسلام و تمسك به پیامبر اكرم (ص) و اهل بیت مطهرش (ع) بدست آورده‌اند، در پویش واقعیت جهاد و چه بسیار این گوهر گرانقدر شهادت را بدست آورده و با همین اسلحه نیرومند دشمنان خویش را از لحاظ مادی و معنوی خسته و ناامید ساخته‌اند به جرات باید گفت رمز پایداری مردم سلحشور و با فرهنگ ایران در طول قرن‌های متمادی در میان دریایی از توطئه و فشارها و ستم‌های درونی و بیرونی، تمسك به جهاد فی سبیل الله و قبول شهادت در راه خدا بوده است و اگر نمی‌بود این رویكرد، نام ایران به تاریخ می‌پیوست و ملت ایران در میان هجوم‌های بزرگی كه به او شده است هضم و منهدم می‌شود.(۵)

۶- ساده زیستی: یكی از ارزش‌های رفتاری و شخصیتی امام خمینی (ره) همچون ائمه هدی(ع) زهد و پرهیز از دنیا بود كه ساده‌زیستن و دوری از تجملات نمود عینی و چهره شاخص این پرهیزگاری می‌باشد. وجود چنین خصوصیتی در امام (ره) سبب شد تا گرایش مردم به سوی ایشان روز به روز افزون گردد و دامنه‌ نفوذ حضرتش در قلوب جامعه گسترش یابد. به این نكته ظریف هم باید توجه داشت كه اسلام با رفاهیات سرجنگ و ستیز نداشته و ندارد و حكم به اباحه رفاه مشروع فرموده است و اگر هم در اخلاق اسلامی، نفی تجمل گرایی و دوری از دنیازدگی پررنگ می‌باشد، به عنوان ضرورتی برای تسریع در حركت تكاملی انسان مطرح گشته است لذا امام (ره) به عنوان معمار و طراح بنای رفیع انقلاب كبیر اسلامی، ساده زیست و پرهیز از تجملات را یكی از ارزشهای انقلاب مطرح و خود بدان پای‌بند بود و در طول حیات مباركش همگان را بویژه روحانیون و مسئولان عالیرتبه نظام اسلامی را به این ارزش‌ و پاسداری از آن توجه می‌دادند. (۶)

۷- وحدت كلمه: بداهت نقش وحدت كلمه در انقلاب اسلامی و آثار معجزه گرانه این عنصر بحث و تفصیل پیرامون آن را غیر ضروری می‌نماید. امام (ره) وحدت همگی براساس اصول و مصالح عالیه را برطرح مسائل ثانویه‌ای كه ممكن بود تفرقه آمیز باشد ارجح می‌دانست و همواره از وحدت كلمه به عنوان رمزی از رموز پیروزی و ارزشی از ارزش‌های انقلاب اسلامی یاد می‌فرمود و آن را از اوجب واجبات می‌شمرد.(۷)

نویسنده:اسدالله افشار

پی‌نوشت‌ها:

۱- صحیفه نور: جلد ۱۹ صفحه ۲۳۸. صحیفه نور ۲۰۹۰ صفحه ۴ صحیفه نور جلد ۱۵ و صفحه ۲۷

۲- قادر فاضلی، جاوید نامه، وصیت‌نامه حضرت امام خمینی _ره صفحه ۲۴ - ۲۲ و صفحه ۴۶ - ۴۲ صحیفه نور، جلد ۱۷ و صفحه ۱۰۱

۳- سید حمید روحانی، بررسی و تحلیلی از نهضت امام خمینی جلد ۱ صفحه ۴۸۷ سرگذشت‌های ویژه از زندگی حضرت امام خمینی (ره) به روایت جمعی از فضلاء جلد ۵ صفحه ۸۶ صحیفه نور ۱۷۹۰ صفحه ۱۸۹

۴- صحیه نور، جلد ۵ صفحه ۲۶۳

۵- شهید، صفحه ۷۲ شهید مرتضی مطهری، انتشارات صدرا كشف الاسرا، امام خمینی (ره( صحیه نور جلد ۱۷ صفحه ۱۰۴

۶- علامه شهید مرتضی مطهری، نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر صفحه ۱۰۷، صحیفه نور جلد ۷ صفحه ۲۱۷

۷- صحیفه نور جلد ۱۵ صفحه ۲۷ و ۱۰۸ و ۲۴۴

۸- نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، فحه ۹۳- ۹۰ صحیفه نور، جلد ۱۲ ص ۲۲ صحیفه نور، جلد ۷ صفحه ۲۲۶، صحیه نور جلد ۲۰، ۱۲۷

۹- صحیفه نور، جلد ۲۰ صفحه ۱۳۰ صحیفه نور جلد ۱۷ صفحه ۲۶۲ صحیفه نور جلد ۲ صفحه ۲۰

۱۰- قادر فاضلی، همان منبع ۶۸-۶۶ و ۹۰-۸۸

۱۱- صحیفه نور جلد ۲۰ صفحه ۱۳۰

۱۲ و ۱۳ همان منبع صفحه ۱۹۴ صفحه ۲۰ و ۹۰ و ۱۳۰- ۱۲۵

۱۴- صحیفه نور جلد ۷ صفحه ۷۸ و ۶ صحیفه نور جلد ۵ صفحه ۲۴۱ صحیفه نور، جلد ۹ صفحه ۷۲ و ۷۶ صحیفه نور جلد ۲۰ صفحه ۲۳۵ صحیفه نور، جلد ۲۱ صفحه ۳۸

۱۵- صحیفه نور جلد ۹ صفحه ۱۷۰ و ۲۵۱

۱۶- صحیفه نور جلد ۲۱ و صفحه ۷۶ و ۸۰-۸۸ و ۱۸۳- ۱۸۲

۱۷- وصیت‌نامه سیاسی۰ الهی امام (ره) صفحه ۶۸

۱۸- صحیفه نور، جلد ۲۱ صفحه ۱۸۴ دیدگاه‌های فرهنگی امام خمینی (ره) خانم كبری اسدی موسسه نشر و تحقیق ذكر

۱۹- قادر فاضلی، جاوید نامه، صفحه ۶۱-۵۹ صحیفه نور جلد ۲۱ صفحه ۱۰۸- ۱۰۷

---