ماه رمضان و بیکرانی رحمت خداوند

گویند ماه رحمت فرارسیده است گویند درب های مغفرت الهی بر بندگان باز شده است گویند اولیای الهی مسرور دیدار یارند

گویند ماه رحمت فرارسیده است. گویند درب‌های مغفرت الهی بر بندگان باز شده است. گویند اولیای الهی مسرور دیدار یارند. گویند خداوند سفره ضیافتی به وسعت عالم پهن کرده است و تمام مردم اعم از فقیر و غنی، جوان و پیر، عرب و عجم بی هیچ تفاوتی دعوت گشته‌اند. گویند چشمان خداوند به راه است تا بندگانش را ببیند و با برکات مادی و معنوی سیرابشان کند. به راستی وسعت رحمت و برکت خداوند در این ماه تا چه اندازه می‌باشد؟! چرا بندگان مخلص خداوند همواره چشم به راه این ماه هستند و از خدا می‌خواهند توفیق صائم واقعی بودن را نصیبشان گرداند؟!

● روزه، رکن اسلام

هر دین و آیینی بر ارکانی استوار است و اسلام نیز در این میان مستثنی نیست. در روایات اسلامی چنین آمده است:جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ (علیه السلام) قَالَ: بُنِیَ الْإِسْلَامُ عَلَی خَمْسِ دَعَائِمَ عَلَی الصَّلَاةِ وَ الزَّکَاةِ وَ الصَّوْمِ وَ الْحَجِّ وَ وَلَایَةِ أَمِیرِ الْمُومِنِینَ وَ الْأَئِمَّةِ مِنْ وُلْدِهِ‏.[۱]امام صادق (علیه السلام) می‌فرمایند: اسلام بر پنج رکن بنا شده است: نماز، زکات، روزه، حج و ولایة امیرالمومنین و ائمه از نسل ایشان (علیهم السلام).آری! خدا روزه را رکنی برای اسلام قرار داده و مسلمانان را دستور به انجام این فریضه در ماه رمضان داده است و وعده رحمت و برکت به آنان داده تا تشویقی باشد برای توجه بیشتر بدان. حال باید دید وسعت رحمت خدا در این ماه تا چه حد است.

● رحمت بیکران خدا

رمضان که فرا می‌رسد، فضای شهر را عطر حضور خدا فرا می‌گیرد. هرکس در حد و اندازه خویش، در تلاش است تا شاید اندکی به خدا نزدیک شود. مردم حضور خدا را بیش از گذشته در کنار خویش احساس می‌کنند. گناه کردن‌ها کم می‌شود. جرایم کاهش می‌یابد. دزدی کم می‌شود. طنین ربنا به جای آهنگ‌های مبتذل در شهر می‌پیچد و این نمونه‌ای بسیار ساده از رحمت و لطف خداوند در حق بندگانش می‌باشد.در این ماه خداوند بندگانش را فراخوانده و به آنان می‌گوید به آغوش من بازگردید و آرامش حقیقی را با عمق جانتان احساس نمایید. در روایتی آمده است:أَبِی الْحَسَنِ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی الرِّضَا عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمُ السَّلَامُ قَالَ: قَالَ: رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله):‏ إِنَّ شَهْرَ رَمَضَانَ شَهْرٌ عَظِیمٌ یُضَاعِفُ اللَّهُ فِیهِ الْحَسَنَاتِ وَ یَمْحُو فِیهِ السَّیِّئَاتِ وَ یَرْفَعُ فِیهِ الدَّرَجَاتِ مَنْ تَصَدَّقَ فِی هَذَا الشَّهْرِ بِصَدَقَةٍ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ وَ مَنْ أَحْسَنَ فِیهِ إِلَی مَا مَلَکَتْ یَمِینُهُ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ ثُمَّ قَالَ (علیه السلام) إِنَّ شَهْرَکُمْ هَذَا لَیْسَ کَالشُّهُورِ إِذَا أَقْبَلَ إِلَیْکُمْ أَقْبَلَ بِالْبَرَکَةِ وَ الرَّحْمَةِ وَ إِذَا أَدْبَرَ عَنْکُمْ أَدْبَرَ بِغُفْرَانِ الذُّنُوبِ هَذَا شَهْرٌ الْحَسَنَاتُ فِیهِ مُضَاعَفَةٌ وَ أَعْمَالُ الْخَیْرِ فِیهِ مَقْبُولَةٌ وَ مَنْ صَلَّی مِنْکُمْ فِی هَذَا الشَّهْرِ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ رَکْعَتَیْنِ یَتَطَوَّعُ بِهِمَا غَفَرَ اللَّهُ لَهُ.[۲]: امام رضا (علیه السلام) از طریق پدرانشان (علیه السلام) نقل می‌کنند که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمودند: ماه رمضان، ماهی است عظیم که خداوند در آن حسنات را می‌افزاید و گناهان را محو می‌کند و درجات را بالا می‌برد. هر کس در این ماه صدقه دهد خداوند او را می‌آمرزد و هر کس در حد توانش نیکی نماید خداوند او را می‌بخشد. سپس می‌فرمایند: این ماه همانند سایر ماه‌ها نیست چرا که با برکت و رحمت روی به سویتان می‌آورد و با بخشش گناهان از شما دور می‌گردد. این ماه، ماهی است که حسنات در آن افزایش می‌یابد و اعمال خیر در آن مقبول است و هرکس از شما در آن برای خدای عزوجل دو رکعت نماز به پا دارد در حالی که آن را طولانی می‌گرداند خداوند او را می‌بخشد. وعده پروردگار حق است.

این ماه با برکات مادی و معنوی روی به سوی بندگان می‌آورد و هر کس گوی سبقت را از دیگران برباید، بیش از سایرین به این رحمت دست خواهد یافت. کسی که قدر لحظه لحظه این ماه را بداند بیش از دیگران می‌تواند به غفران الهی دست یابد. خداوند وعده بخشایش بی‌حد و حصر و فزونی ثواب اعمال را به بندگانش داده است. حال باید دید چه کسی این فرصت بزرگ را مغتنم می‌شمارد.در روایتی به مردمان چنین توصیه می‌شود:جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ (علیهم السلام) قَالَ أَمِیرُ الْموْمِنِینَ (علیه السلام)‏ عَلَیْکُمْ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ بِکَثْرَةِ الِاسْتِغْفَارِ وَ الدُّعَاءِ فَأَمَّا الدُّعَاءُ فَیَدْفَعُ عَنْکُمْ بِهِ الْبَلَاءَ فَأَمَّا الِاسْتِغْفَارُ فَتُمْحَی بِهِ ذُنُوبُکُمْ‏.[۳]: امام صادق (علیه السلام) از طریق پدرانشان (علیهم السلام) نقل می‌کنند که امام علی (علیه السلام) فرمودند: بر شما باد در ماه رمضان به کثرت استغفار و زیادی دعا. پس دعا بلایا را از شما دور خواهد کرد و استغفار گناهان شما را محو می‌سازد.انسان با دعا می‌تواند به نعمات مادی و دوری از سختی‌ها دست یابد و از طریق استغفار پاک شدن دل و جلب روزی‌های معنوی را برای خویش فراهم سازد و چه رحمتی بالاتر از این که خداوند در این ماه از طریق اولیایش به مردمان وعده داده است.در حدیثی دیگر چنین آمده است:حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ قَالَ حَدَّثَنِی عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ غَیْرِ وَاحِدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الصَّادِقِ (علیه السلام) قَالَ وَ قَالَ‏ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله)‏ شَهْرُ رَمَضَانَ شَهْرُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ هُوَ شَهْرٌ یُضَاعِفُ اللَّهُ فِیهِ الْحَسَنَاتِ وَ یَمْحُو فِیهِ السَّیِّئَاتِ وَ هُوَ شَهْرُ الْبَرَکَةِ وَ هُوَ شَهْرُ الْإِنَابَةِ وَ هُوَ شَهْرُ التَّوْبَةِ وَ هُوَ شَهْرُ الْمَغْفِرَةِ وَ هُوَ شَهْرُ الْعِتْقِ مِنَ النَّارِ وَ الْفَوْزِ بِالْجَنَّةِ أَلَا فَاجْتَنِبُوا فِیهِ کُلَّ حَرَامٍ وَ أَکْثِرُوا فِیهِ مِنْ تِلَاوَةِ الْقُرْآنِ وَ سَلُوا فِیهِ حَوَائِجَکُمْ وَ اشْتَغِلُوا فِیهِ بِذِکْرِ رَبِّکُمْ وَ لَا یَکُونَنَّ شَهْرُ رَمَضَانَ عِنْدَکُمْ کَغَیْرِهِ مِنَ الشُّهُورِ فَإِنَّ لَهُ عِنْدَ اللَّهِ حُرْمَةً وَ فَضْلًا عَلَی سَائِرِ الشُّهُورِ‏.[۴]: امام صادق (علیه السلام) فرمودند که پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) می‌فرمایند: «رمضان ماه خداست و آن ماهی است که خداوند در آن حسنات را می‌افزاید و گناهان را محو می‌سازد. آن ماه برکت است و ماه انابه و توبه و مغفرت است.

ماهی است که بر آتش قفل زده‌اند و رستگاری در بهشت است. پس در آن از هر حرامی دوری کنید و بر تلاوت قرآن مداومت ورزید. حوائجتان را در آن درخواست نمایید و به یاد پروردگارتان اشتغال یابید. ماه رمضان همچون سایر ماه‌ها برایتان نباشد که برای آن در پیشگاه حضرت حق حرمت و فضلی است.زمینه برآورده شدن حاجات در این ماه فراهم است. تنها باید روی به سوی حق آورد و خالصانه و خاضعانه از وی خواست. کافی است جز او را ندید و نخواند. از او خواست و از غیر نخواست. یادش کرد تا یادمان کند. او رمضان را قرار داد تا در کام بندگان لذت با خدا بودن را قرار دهد تا شاید در ماه‌های دیگر نیز او را از یاد نبرند. رحمتش را بیکران و بدون هیچ حدی بر مردمان در این ماه سرازیر کرد تا شاید اندکی به خود آیند و به سویش توبه کنند.

زینب مجلسی راد

پی نوشت ها:[۱]. فضائل الأشهر الثلاثه، ص ۸۷. [۲]. همان، ص ۷۳.[۳]. همان، ۷۶.[۴]. همان، ص ۹۶.