دوشنبه, ۱۷ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 6 May, 2024
پل خواجو پل شاهی
این پل كه از اواخر تیموری شالوده هایی داشته به امر شاه عباس دوم در سال ۱۰۶۰ به صورت امروزی آن ساخته شده است. در وسط این پل برای اقامت موقتی شاه صفوی و خانواده او ساختمان مخصوصی كه به نام بیگربیكی شهرت دارد بنا شده كه هم اكنون وجود دارد و طاق های آن دارای تزئینات نقاشی است. نام پلخواجو، تحریف كلمه «خواجه» است كه به مناسبت لقب بزرگان وخواجههای عصر صفوی نام گذاری شده است.
این پل در انتهای شرق خیابان كمال اسماعیل اصفهانی و انتهای جنوبی خیابان خواجو واقع شده است. به طوری كه باستان شناسان تحقیق كردهاند پل مزبور بر روی پلی كه در پیش وجود داشته و خرابی بآن راه یافته بوده بنا گردیه است.
در باب ساختمان این پل و زمان ساختنمان و بانی ساختمان و كیفیت آن اقوال گوناگونی نوشته اند ولی آنچه مناسب به نظر می رسد شرحی است كه مؤلف تاریخچه ابنیه تاریخی اصفهانی در این باب نگاشته و از این رو نوشته مزبور عیناً نقل می گردد.
در انتهای شرقی خیابان كمال اسماعیل و انتهای جنوبی خیابان خواجو كه به طرف تخت فولاد (قبرستان اصفهان) و راه یزد می رود پل زیبا و تاریخی خواجو واقع شده - این پل بر روی خرابه های پل حسن بیك به وسیله شاه عباس دوم صفوی در سال (۱۰۶۵ ه) ساخته شده است. آن را با اسامی: پل خواجو - پل حسن بیك پل بابا ركن الدین - پل گبرها نوشته اند.
تارونیه سیاح اروپائی نوشته است كه در دو طرف خیابان این پل دو خانه وجود دارد كه متعلق به شاه است و رودخانه در هیچ كجا بستری بقشنگی این ندارد و چون این محل از همه جا گودتر است همین امر تا اندازهای شاه عباس را وادار به ساختمان این پل نمود و چون محل گبرها آن طرف رودخانه بوده برای این كه آنان از خیابان چهارباغ نگذرند و از این پل كه راه را كوتاهتر مینمود زودتر به منزل برسند ساخته شد و تاریخ آن ۱۰۵۷ تا ۱۰۷۷ هجری است.
و نیز نوشته شده است وقتی كه پل به اتمام رسید به همان نام حسن بیك نامیده شد. این پل كه طولش ۱۵۰ متر و عرضش ۱۴ و معبر آن ۷/۵ متر میباشد از سنگ و آجر ساخته شده و ۲۱ جوی و ۲۶ چشمه دارد.
این پل به منزله سد و از حیث معماری و استحكام بی اندازه زیبا و بی نظیر آن، شامل چهار طبقه و در دو طرف داخلی معبر فوقانی هر طرف ۵۱ غرفه بزرگ و كوچك دارد.
طول سنگهای این پل متجاوز از دو متر و امتداد ستونهای فاصله هر چشمه به سقف ۲۰ متر است جلو هر سقف و دیوار پیش آمدگی و فرو رفتگی وجود دارد اگر تختهای با اندازه دهانه پل ها بگذارند آب رودخانه بالا آمده و مدتی ذخیره میشود.
و در قدیم مواقع جشن و غیره نیز قایقرانی مینمودهاند و. در هذه السنه از طرف شهرداری تخته گذاری و قایقرانی و منظره زیبائی ایجاد شده و چنانچه برای خسرانی نداشته باشد، اقدام خوبی است اما نه برای همیشه. در قسمت شرقی پل طرفین دو صفه مسطح سنگی وجود دارد و در وسط آن دو تقریباً در كف رودخانه سنگرس مفصلی دیده میشود و چنانچه نوشتهاند دریاچهای وجود داشته كه از فوارههای آن جستن مینموده است، تا كف رودخانه یازده پله سنگی میخورد، دو طرف شرقی قسمت پائین پل دو شیر سنگی بزرگ از قدیم موجود است كه در بی مبالاتی و جهالت افراد خرابیهائی بدان وارد شده. غرفهها و اطاقهای وسط پل به همان طرز نقاشی و طلاكاری دوره صفئویه باقی است و طبقه بالای اطاقها را در چندین سال قبل خراب نمودهاند. پشت بغلهای این پل از كاشیهای خشت هفت رنگ تزیین شده كه متأسفانه در اثر لاقیدی بی مواظبتی مسئولین امر و یا ت.ثیر باد و باران همه ساله تعداد زیادی از آنها خراب و از بین رفته بود. از وسط پل در طرفین تالار دو راه پله موجود است كه به وسیله آن دو طبقه زیرین میتوان رفت و آمد كرد. تاریخ تعمیر این پل مطابق كتیبه كوفی كه در طرف راست جنوبی پل رو بكار خانه نور است در سال ۱۲۹۰ هجری بسعی نصر الله خان در زمان ناصر الدین شاه قاجار میباشد.
اطراف پل مانند قدم در ایام بهار و تابستان و روزهای تعطیل محل گردشگاه عموم اهالی است و بعضی روزها به حدی جمعیت زیاد است كه راه عبور و مرور در طبقه دوم تقریباً مشكل میشود.
در كتاب عباسنامه تألیف محمد طالهر وحید قزوینی به سال (۱۱۱۰ تا ۱۰۱۵ ه( شرح مفصلی راجع به ساختمان پل حسن آباد »خواجو« نوشته به خلاصه اینكه پس از اتمام شاه عباس دوم دستور آئین بستن و گلریزان نمودن پل را به عهده و اهتمام مقصود بیك سفره چی باشی واگذار نمود و تزیین هر یك از طاقهای آن پل به عهده یكی از امرا محل گردید و چشمههای وسط كه به منزله دل در بدن و معنی در سخن است از طرف شاه آئین بسته شد و مینویسد: آب رودخانه را ببالا پل سد نموده به طوری كه فواره حوض آن تقریباً سه گز میجست، سایبانهای زرنگار از مبداء تا منتهای پل بر سر پا بود و رشتههای مفتول جهت آویختن فانوس و قنادیل به طرحهای مختلف كشیده بودند.
و در هر مجلسی فرشهای قالی كرمانی و قائنی افتاده بود و در هر حجرهای شاهد سنبل مو بر پای ایستاده و جوانان خطه ارم عباس آباد و سیمبران خوش اب ورنگ هندو و ارامنه شمشاد قامت گلرخسار مجلس را به صورت نگار گردانیده بودند و اعلیحضرت ضلاللهی كامران و كامیاب تا حین طلوع صبح عالمتاب در عبارت شرقی پل مزبور استراحت و امرا و مقربان و ملازمان هر یك در حجرات مختلف خود غنودند.
حبذا زین پل مبارك فال كه بود آسمان جاه و جلال
بر سرش سایبان رنگارنگ چون كله بر سر بتان فرنگ
باطن او ز جوشش سرشار چون رگ شاخ گل به فصل بهار
گشت در عهد پادشاه زمان جنتی بر پل صراط عیان
در آن خلد برین گردیده پیدا ز مینا شمع و از آیینه مینا
كس از بینندگان كم دیده انسان چراغان در چراغان در چراغان
در وصف ساختن دریاچه و سد بر روی پل مزبور بابا محمد علی اصفهانی حدود (۱۰۸۱ ه.ق( از شعرای مصاحب حكیم شفائی چنین سروده است:
ندانم چوئن كنم تعریف آن پل كزو ایجاد شد راه توكل
شكوه بحر اگر آنجا كشد سر جهد مانند میمونی ز چنبر
و نیز شیخ رمزی كاشی در تاریخ بستن سد بر روی زاینده رود چنین نوشته:
سدی كه از خارا به پیش زنده رود از عطای شاه دین عباس ثانی بستهاند
در تاریخش گذشت از آب رمزی و نوشت:
(سد اسكندر بآب زندگانی بسته اند) (۱۰۷۶)
از مزایای اختصاصی این پل سدی بوده كه برای آن در موقع ساختن در نظر گرفته اند كه هر زمان اقتضاء داشته با بستن چشمه های پائین آب بالا می آمده و حكم دریاچه و سدی پیدا می كرده و از این رو گفته اند:
دارای جهان پناه عباس دریاچه و سد و پل بنا كرد
و بنای این سد و دریاچه برای این بوده كه منظره عمارات و باغهای واقع در آن محل باشد و در هنگام جلوس در آن عمارات و باغات از منظره دریاچهای كه با بستن سد ایجاد میگردید لذت برند.
منظور از عباس كه در شعر بالا گفته شد عباس ثانی است كه امر ببنای ل و سد نمود، زیرا بانی آن همان شاه عباس دوم است و تاریخ بنای پل (۱۰۶۰ ه.ق) و بنای سد (۱۰۶۸ ه.ق) بوده است.
این پل علاوه بر اینكه برای عبور و مرور قوافل و عابران ساخته شده بود برای تفرج و گردش مردم و پادشاه نیز مستعد بوده است. چنانچه از قصص الخاقانی نقل شده در سال (۱۰۶۰ ه.ق( كه پل ساخته شد و به پل شاهی اشتهار یافت بعد از تعطیلات نوروز آن سال بر حسب فرمان شاه عباس ثانی پل را آئین بندی و چراغان كردند و هر یك از غرههای آن را یكی از امراء و بزرگان تزیین نمود و برای جشن مهیا گردید و سائرای مشهدی قصیدهای در ۴۵ بیت و نیز صائب تبریزی قصیدهای در وصف آن چراغانی و جشن سروده اند. مؤلف تاریخ اصفهان وری چنین گفته:
و اما مبانی شگرف اصفهان یكی پل هائی است كه روی زاینده رود زده شده مانند پل بابا ركن الدین كه به پل خواجو معروف است. ریشه و اساسش قبل از عجم بوده و زمان تركمانهای آققوینلو تعمیری از آن شده و به عهده صفویه مرتبه بالا را طرح انداخته و در بیگلربیگی صدر اصفهانی روی مرتبه فوقانی بالاخانه ساخته بود بنام خود كه در ۱۳۱۰ اجزای ظل السلطان خراب كردند و راه چهارباغ نو است برای تخت پولاد.
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
ایران رهبر انقلاب رافائل گروسی حج انتخابات مجلس شورای اسلامی دولت شورای نگهبان حجاب دولت سیزدهم حسین امیرعبداللهیان رسانه
تهران شهرداری تهران هواشناسی وزارت بهداشت قتل قوه قضاییه فضای مجازی آموزش و پرورش سلامت سازمان هواشناسی شهرداری باران
ایران خودرو قیمت دلار قیمت طلا بانک مرکزی خودرو قیمت خودرو بازار خودرو دلار قیمت مسکن حقوق بازنشستگان بورس
تئاتر محمدعلی علومی نمایشگاه کتاب تلویزیون سریال مهناز افشار دفاع مقدس سینمای ایران صدا و سیما سینما صداوسیما مهاجرت
مغز دانشگاه آزاد اسلامی دانش بنیان
رژیم صهیونیستی اسرائیل غزه فلسطین آمریکا حماس جنگ غزه روسیه اوکراین طوفان الاقصی رفح طالبان
پرسپولیس فوتبال استقلال لیگ برتر لیگ برتر ایران نساجی رئال مادرید بازی بارسلونا سپاهان جواد نکونام باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی اپل سامسونگ آیفون گوگل باتری مایکروسافت اندروید اینستاگرام ناسا ماهواره
رژیم غذایی بیمه زیبایی ویتامین چای کاهش وزن آلرژی دندانپزشکی