ازدواج فرزندان آدم ع

تناسل طبقه اول انسان, یعنی آدم و همسرش از راه ازدواج بوده است كه نتیجه اش متولد شدن پسران و دخترانی و به عبارت دیگر خواهران و برادرانی گردیده است و در این باره بحثی نیست, بحث در این است كه طبقه دوم بشر یعنی همین خواهران و برادران چگونه و با چه كسی ازدواج كرده اند آیا ازدواج در بین خود آنان بوده و یا به طریقی دیگر صورت گرفته است

گفتاری در كیفیت تناسل طبقه دوم از انسان(فرزندان بلا فصل آدم (ع)

تناسل طبقه اول انسان، یعنی آدم و همسرش از راه ازدواج بوده است كه نتیجه‏اش متولد شدن پسران و دخترانی و به عبارت دیگر خواهران و برادرانی گردیده است و در این باره بحثی‏نیست، بحث در این است كه طبقه دوم بشر یعنی همین خواهران و برادران چگونه و با چه‏كسی ازدواج كرده‏اند؟آیا ازدواج در بین خود آنان بوده و یا به طریقی دیگر صورت گرفته‏است؟از ظاهر اطلاق آیه شریفه زیر كه می‏فرماید:

"و بث منهما رجالا كثیرا و نساء..."

به‏بیانی كه گذشت‏بر می‏آید كه در انتشار نسل بشر غیر از آدم و همسرش هیچ كس دیگری‏دخالت نداشته، و نسل موجود بشر منتهی به این دو تن بوده و بس، نه هیچ زنی از غیر بشردخالت داشته، و نه هیچ مردی، چون قرآن كریم در انتشار این نسل تنها آدم و حوا را مبدادانسته، و اگر غیر از آدم و حوا مردی یا زنی از غیر بشر نیز دخالت می‏داشت، می‏فرمود: "و بث‏منهما و من غیرهما"، و یا عبارتی دیگر نظیر این را می‏آورد تا بفهماند كه غیر از آدم و حواموجودی دیگر نیز دخالت داشته و معلوم است كه منحصر بودن آدم و حوا در مبدایت انتشار نسل،اقتضا می‏كند كه در طبقه دوم ازدواج بین خواهر و برادر صورت گرفته باشد.

و اما اینكه چنین ازدواجی در اسلام حرام است و بطوری كه حكایت‏شده در سایرشرایع نیز حرام و ممنوع بوده ضرری به این نظریه نمی‏زند، برای اینكه تحریم حكمی است‏تشریعی، كه تابع مصالح و مفاسد است، نه حكمی تكوینی(نظیر مستی آوردن شراب) و غیرقابل تغییر، و زمام تشریع هم به دست‏خدای سبحان است، او هر چه بخواهد می‏كند و هرحكمی بخواهد می‏راند، چه مانعی دارد كه یك عمل را در روزی و روزگاری جایز و مباح‏كند، و در روزگاری دیگر حرام نماید، در روزی كه جز تجویزش چاره‏ای نیست تجویز كند ودر روزگاری دیگر كه این ضرورت در كار نیست تحریم كند، ازدواج خواهر و برادر را در روزگاری كه‏تجویزش باعث‏شیوع فحشا و جریحه‏دار شدن عفت عمومی نمی‏شود تجویز كند و در روزگاری دیگركه باعث این محذور می‏شود تحریم كند.

خواهی گفت كه تجویز چنین ازدواجی هم مخالف با فطرت بشر و همچنین، مخالف باشرایع انبیا است كه آن نیز طبق فطرت است، همچنان كه خدای عز و جل فرموده:

"فاقم وجهك للدین حنیفا فطرت الله التی فطر الناس علیها لا تبدیل لخلق الله ذلك الدین القیم" (۱)

و حاصل مفاد آیه این است كه شرایع الهی همه مطابق با فطرت است و دین پایدار هم دینی است‏كه چنین باشد.

در پاسخ می‏گوئیم: این سخن كه ازدواج خواهر و برادر منافی با فطرت باشد درست نیست و فطرت چنین ازدواجی را صرفا به خاطر اینكه ازدواج خواهر و برادر است نفی‏نمی‏كند و از آن تنفر ندارد، بلكه اگر نفی می‏كند و اگر از آن تنفر دارد برای این است كه‏باعث‏شیوع فحشا و منكرات می‏شود و باعث می‏گردد غریزه عفت‏باطل گردد و عفت‏عمومی لكه‏دار شود.

و پر واضح است كه شیوع فحشا بوسیله ازدواج خواهر و برادر در زمانی است كه‏جامعه گسترده‏ای از بشر وجود داشته باشد و اما در روزگاری كه در تمامی روی زمین غیر ازچند پسر و چند دختر از یك پدر و مادر وجود ندارند و از سوی دیگر مشیت‏خدای تعالی تعلق‏گرفته كه همین چند تن را زیاد كند، و افرادی بسیار از آنان منشعب سازد، دیگر عنوان فحشابر چنین ازدواجی منطبق و صادق نیست.

پس اگر انسان امروز از چنین تماس و چنین جماعی نفرت دارد به خاطر علتی است كه‏گفتیم، نه اینكه به حسب فطرت از آن متنفر باشد، به شهادت اینكه می‏بینیم مجوسیان در قرنهائی‏طولانی(بطوری كه تاریخ ذكر می‏كند)ازدواج بین خواهر و برادر را مشروع می‏دانستند و از آن‏متنفر نبودند و هم اكنون بطور قانونی در روسیه(بطوری كه نقل شده)و نیز بطور غیر قانونی یعنی‏به عنوان زنا در اروپا انجام می‏شود.

یكی از عادات كه در این ایام در ملل متمدن اروپا و آمریكا معمول است این است‏كه دوشیزگان قبل از ازدواج قانونی و قبل از رسیدن به حد بلوغ سنی ازدواج، بكارت خود را زایل‏می‏سازند و آماری كه در این باره گرفته شده به این نتیجه رسیده كه بعضی از این افضاها ازناحیه پدران و برادران دوشیزگان صورت می‏گیرد.

بعضی‏ها گفته‏اند: اینگونه ازدواج با قوانین طبیعی یعنی قوانینی كه قبل از پیدایش‏مجتمع صالح در بشر به منظور سعادتش، در انسان‏ها جاری بوده نمی‏سازد، زیرا اختلاط و انسی‏كه در بین افراد یك خانواده برقرار است غریزه شهوت و عشق ورزی و میل غریزی را در بین‏خواهران و برادران باطل می‏كند، و به قول مونتسكیو حقوقدان معروف در كتابش روح القوانین:

"علاقه خواهر برادری غیر از علاقه شهوانی بین زن و مرد است"لیكن این سخن درست نیست.

اولا: به همان دلیلی كه خاطرنشان كردیم و ثانیا: به فرض هم كه قبول كنیم منحصر در مواردمعمولی است، نه در جائی كه ضرورت آن را ایجاب كند، یعنی قوانین وضعی طبیعی نتواندصلاح مجتمع را تامین كند كه در چنین صورتی چاره‏ای جز این نیست كه قوانین غیر طبیعی‏مورد عمل قرار گیرد و اگر قرار باشد بطور كلی جز قوانین طبیعی پذیرفته نشود، باید بیشتر قوانین‏معمول و اصول دایر در زندگی امروز هم دور ریخته شود، (در متن عربی كلمه"لا"در جمله "بما لا تكون"غلط است).

بحث روایتی(در باره خلقت آدم، صله رحم و...)

در كتاب توحید از امام صادق ع روایتی آورده كه در ضمن آن به راوی‏فرموده: شاید شما گمان كنید كه خدای عز و جل غیر از شما هیچ بشر دیگری نیافریده، نه، چنین‏نیست، بلكه هزار هزار آدم آفریده كه شما از نسل آخرین آدم از آن آدم‏ها هستید (۲) .

مؤلف قدس سره: ابن میثم نیز در شرح نهج البلاغه خود حدیثی به این معنا از امام باقرع نقل كرده (۳) و صدوق نیز همان را در كتاب خصال خود آورده (۴) .

و در خصال از امام صادق ع روایت آورده كه فرمود: خدای عز و جل دوازده‏هزار عالم آفریده كه هر یك از آن عوالم از هفت آسمان و هفت زمین بزرگتر است و هیچیك ازاهالی یك عالم به ذهنش نمی‏رسد كه خدای تعالی غیر عالم او عالمی دیگر نیز آفریده باشد (۵) .

و در همان كتاب از امام باقر ع روایت كرده كه فرمود: خدای عز و جل درهمین زمین از روزی كه آن را آفریده، هفت عالم خلق كرده(و سپس بر چیده)و هیچیك ازآن عوالم از نسل آدم ابو البشر نبودند و خدای تعالی همه آنها را از پوسته روی زمین آفرید و نسلی رابعد از نسل دیگر ایجاد كرد و برای هر یك عالمی بعد از عالم دیگر پدید آورد تا در آخر آدم‏ابو البشر را بیافرید و ذریه‏اش را از او منشعب ساخت... (۶)

و در نهج البیان شیبانی از عمرو بن ابی المقدام از پدرش ابی المقدام روایت آورده كه‏گفت: من از امام ابی جعفر ع پرسیدم: خدای عز و جل حوا را از چه آفرید؟ فرمود: این‏مردم در این باره چه می‏گویند؟عرضه داشتم: می‏گویند او را از دنده‏ای از دنده‏های آدم‏آفرید، فرمود: دروغ می‏گویند، مگر خدا عاجز بود كه او را از غیر دنده آدم خلق كند؟عرضه‏داشتم: فدایت‏شوم پس او را از چه آفرید؟فرمود: پدرم از پدران بزرگوارش نقل كرده كه گفتند:

رسول خدا(ص)فرمود: خدای تبارك و تعالی قبضه‏ای(مشتی)از گل را قبضه‏كرد و آن را با دست راست‏خود مخلوط نمود(كه البته هر دو دست او راست است)و آنگاه آدم‏را از آن گل آفرید و مقداری زیاد آمد حوا را از آن زیادی خلق كرد (۷) .

مؤلف قدس سره: نظیر این روایت را مرحوم صدوق از عمر و نامبرده نقل كرده و در این‏میان روایاتی دیگر نیز هست كه دلالت دارد بر اینكه حوا را از پشت آدم یعنی از كوتاهترین‏ضلع او(كه سمت چپ او است)خلق كرده و همچنین در تورات در فصل دوم از سفر تكوین‏چنین آمده، لیكن هر چند چنین چیزی فی نفسه مستلزم محال عقلی نیست، اما آیات كریمه‏قرآن از چیزی كه بر آن دلالت كند خالی است (۸) .

و در احتجاج از امام سجاد ع آمده كه در حدیثی و گفتگوئی كه با مردی‏قرشی داشته سخن بدینجا رسانده كه: "هابیل"، با"لوزا"خواهر همزای"قابیل"ازدواج كرد و" قابیل"با"اقلیما"، همزای هابیل، راوی می‏گوید: مرد قرشی پرسید: آیا هابیل و قابیل‏خواهران خود را حامله كردند؟فرمود: آری، مرد عرضه داشت: اینكه عمل مجوسیان امروزاست، راوی می‏گوید: حضرت فرمود: مجوسیان اگر این كار را می‏كنند و ما آن را باطل‏می‏دانیم برای این است كه بعد از تحریم خدا آن را انجام می‏دهند، آنگاه اضافه نمود: منكراین مطلب نباش برای اینكه درستی این عمل در آن روز و نادرستیش در امروز حكم خدا است‏كه چنین جاری شده، مگر خدای تعالی همسر آدم را از خود او خلق نكرد؟در عین حال‏می‏بینیم كه او را بر وی حلال نمود، پس این حكم شریعت آن روز فرزندان آدم و خاص آنان‏بوده و بعدها خدای تعالی حكم حرمتش را نازل فرمود... (۹) .

مؤلف قدس سره: مطلبی كه در این حدیث آمده موافق با ظاهر قرآن كریم و هم موافق‏با اعتبار عقلی است، ولی در این میان روایات دیگری است كه معارض با آن است و دلالت‏دارد بر اینكه اولاد آدم با افرادی از جن و حور كه برایشان نازل شدند ازدواج كردند، (و این‏روایات با اعتبار عقلی درست در نمی‏آید، زیرا خلقت جن و حوریان بهشتی مادی نیست و غیرمادی نمی‏تواند فرزند مادی بزاید)و خواننده محترم از آنچه گذشت‏حق مطلب را دریافت نمود. كتاب : تفسیر المیزان ج ۴ ص ۲۲۸

پی‏نوشت‏ها:

۱) "سوره روم آیه ۳۰"

۲) توحید ص ۲۷۷ ح ۲ طبع طهران.

۳) شرح نهج البلاغهٔ ابن میثم ج ۱ ص ۱۷۳.

۴) خصال ج ۲ ص ۶۵۲ ح ۵۴.

۵) خصال ج ۲ ص ۶۳۹ ح ۱۴.

۶) خصال ج ۲ ص ۳۵۸ ح ۴۵.

۷) تفسیر برهان ج ۱ ص ۳۳۶ ح ۱۰.

۸) علل الشرایع ج ۱ ص ۱۷ ب ۱۷ ح ۱.

۹) احتجاج طبرسی ج ۲ ص ۴۴ طبع نجف.

نویسنده : علامه طباطبایی