سحرهای شبانه، دیوهای بدسرشت

● راهکارهای موثر برای مقابله با فلج خواب
تا حالا برایتان پیش آمده که از خواب بیدار شده باشید، ولی نتوانید تکان بخورید؟ در این شرایط ممکن است بسیار هراسان شده باشید. بدی اش این …

راهکارهای موثر برای مقابله با فلج خواب

تا حالا برایتان پیش آمده که از خواب بیدار شده باشید، ولی نتوانید تکان بخورید؟ در این شرایط ممکن است بسیار هراسان شده باشید. بدی اش این است که اصلاً نمی توانید از کسی کمک بخواهید. به این وضعیت، «فلج خواب» می گویند. وحشت شما وقتی بیشتر می شود که دچار توهم بشوید و در حالی که هشیار هستید چیزهایی ببینید یا بشنوید که منطقاً نباید در اطراف شما باشند. شما ممکن است فقط یک بار فلج خواب را تجربه کرده باشید یا چند بار گرفتار آن شده باشید، حتی ممکن است چند بار در یک شب، دچار آن شده باشید.

فلج خواب چیست

در فرهنگ ها و جوامع گوناگون، تفسیرهای مختلفی در مورد فلج خواب شده است. ما ایرانی ها به فلج خواب، بختک می گوییم. ایرلندی ها تصور می کنند فلج خواب ناشی از دروغی است که روز قبل گفته اند یا ناشی از نوشیدنی بدی است که روز قبل خورده اند، بعضی ها از آن به جن زدگی تعبیر می کردند و علائم این وضعیت را به گردن دیوهای بدسرشت می انداختند. «شکسپیر» در «رومئو و ژولیت»، فلج خواب را به ساحره بدطینت نسبت می دهد. بعضی ها هم البته هراسان، شبانگاه راهی اورژانس می شوند و تصور می کنند سکته کرده اند. تقریباً به تعداد فرهنگ هایی که در جهان وجود دارد، اسامی مختلفی برای این مشکل ایجاد شده و طی قرن ها، انواع و اقسام اجنه، اهریمن ها و نفرین ها، مقصر دانسته شده اند.

اما فلج خواب توجیه ساده یی دارد. فلج خواب وقتی اتفاق می افتد که شخص هشیاری خود را حین خواب بازمی یابد ولی در این هنگام قادر به حرکت نیست. فلج خواب می تواند هم هنگام به خواب رفتن رخ بدهد هم هنگام بیدار شدن از خواب.

واقعیت این است که خواب مراحل مختلفی دارد. خواب متشکل از مرحله REM یا مرحله حرکات سریع چشم و مرحله غیر REM یا NREM است. هر چرخه خواب REM و NREM حدود ۹۰ دقیقه طول می کشد. اول، مرحله NREM رخ می دهد. مرحلهNREM ، سه چهارم خواب را تشکیل می دهد. طی خواب NREM، بدن شل می شود و استراحت می کند ولی طی خوابREM ، چشم ها شروع به حرکات سریع می کنند و ما رویا می بینیم. طی خوابREM عضلات ما قادر به حرکت نیستند.

فلج خواب طی خواب REM رخ می دهد. اگر در خوابREM ، فرد هشیاری خود را بازیابد، قادر به صحبت یا حرکت نیست.

از هر ۱۰ نفر، ۴ نفر فلج خواب را تجربه کرده اند. معمولاً اولین بار در سنین نوجوانی این پدیده تجربه می شود. ولی فلج خواب در هر سنی ممکن است رخ دهد. کم خوابی، خوابیدن در زمان های نامنظم، استرس و افسردگی دوقطبی، خواب آلودگی مفرط یاnarcolepsy ، گرفتگی یا کرامپ عضلات پا حین خواب و مصرف بعضی از داروها یا اعتیاد مرتبط با فلج خواب هستند. با این همه ممکن است شخص بدون داشتن هیچ کدام از این شرایط دچار فلج خواب شود.

معمولاً فلج خواب، نیازمند اقدام پزشکی خاصی نیست، مگر اینکه به صورت آزارنده تکرار و باعث خستگی در طول روز شود. درمان آن هم معمولاً تنها شامل برطرف کردن اختلال زمینه ساز است. پزشک ممکن است توصیه کند فرد عادات خواب خود را اصلاح کند یا در مواردی داروهای ضدافسردگی تجویز کند.

دکتر علیرضا مجیدی