سیری در جنگ ایران و عراق

● بخش تاریخ:
مرکز مطالعات و تحقیقات دفاع مقدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از زمان تاسیس تا کنون به بهره برداری از مجمومه اسناد و نوار های صوتی منحصر به فردی که راویان و محققانش …

بخش تاریخ:

مرکز مطالعات و تحقیقات دفاع مقدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از زمان تاسیس تا کنون به بهره برداری از مجمومه اسناد و نوار های صوتی منحصر به فردی که راویان و محققانش در طول هشت سال دفاع مقدس با حضور در سطوح مختلف فرماندهی جنگ و جلسات طراحی عملیات های گوناگون و میدان های نبرد با دشمن جمع آوری و ثبت کرده اند و نیز با استفاده از دیگر اسناد نظامی و سیاسی مرتبط با جنگ تحمیلی مجموعه های گوناگونی را تهیه و منتشر نموده است از جمله مجموعه های منتشره مرکز مذکور مجموعه "سیری در جنگ ایران و عراق" است که عهده دار توضیح، بررسی و تجزیه و تحلیل رخداد های سیاسی ـ نظامی جنگ هشت سال می باشد.

مجموعه مذکور که به همت محمد درودیان و همکاری گروهی از محققین مرکز تحقیقات دفاع مقدس انتشار یافته است، جنگ را در پنج دوره زمانی مورد مطالعه قرار می دهد. هر دوره از دوره‌های زمانی مذکور در یک جلد گنجانده شده است که عناوین آن به ترتیب سیر زمانی چنین است:

۱) خونین شهر تا خرمشهر (از آغاز تهاجم سراسری عراق تا فتح خرمشهر در عملیات بیت المقدس)

۲) خرمشهر تا فاو (پس از عملیات بیت المقدس تا فتح فاو در عملیات والفجر ۸)

۳) فاو تا شلمچه (پس از عملیات والفجر ۸ تا فرو ریختن

دیوار‌های دفاعی عراق در شرق بصره در عملیات کربلای ۵)‏

۴) شلمچه تا حلبچه (پس از عملیات کربلای ۵ تا انتقال منطقه نبرد از زمین به دریا و از جنوب به شمال غرب و تصرف حلبچه در عملیات والفجر ۱۰)

۵) پایان جنگ(از علمیات والفجر ۱۰ تا اشغال کویت از سوی عراق)

در اینجا به عنوان نمونه مندرجات اولین جلد از مجموعه "سیری در جنگ" با عنوان "خونین شهر تا خرمشهر" که چاپ اول آن در سال ۱۳۷۲ انتشار یافته، خلاصه وار ذکر خواهد شد. این کتاب در سه فصل به شرح زیر سازماندهی شده است:

در فصل اول تحت عنوان "از اشغال تا آزاد سازی" ابتدا به زمینه‌های شکل گیری تهاجم سراسری عراق و اهداف آن پرداخته، سپس چگونگی اشغال خرمشهر را مورد بررسی قرار می دهد. بررسی علل توقف دشمن مبحث دوم این فصل است که پس از آن وضعیت سیاسی ـ نظامی کشور در مقطع پر التهاب دوران اشغال، تحلیل و تبیین شده است. مبحث بعدی فصل مذکور چگونگی روند آزاد‌سازی خرمشهر و نیز مروری بر چند عملیات رزمندگان اسلام را در برمی‏گیرد. مبحث پایانی فصل اول با عنوان"پس از فتح المبین" حاوی مسائلی درباره توانایی های خودی در فاصله زمانی بین دو عملیات فتح المبین و بیت المقدس می باشد.

فصل دوم، با عنوان "آزاد سازی" به چگونگی آزاد سازی خرمشهر پرداخته است؛ این فصل که طولانی ترین فصل کتاب حاضر

می‌باشد در واقع گزارشی است از عملیات بیت المقدس، از نخستین مراحل طراحی تا انجام موفق آن. در ضمن این گزارش، تجزیه و تحلیل هایی مربوط به سطوح مختلف جنگ از سیاستگذاری و برنامه ریزی های کلان گرفته تا اجرای مراحل مختلف عملیات به همراه فشرده ای از روند حوادث ارائه شده است. در ادامه فصل دوم مراحل چهارگانه نبرد بزرگ و نسبتا طولانی بیت المقدس توضیح داده شده است.

فصل سوم کتاب عنوان "بازتاب پیروزی" را دارد. در این فصل نتایج حاصله از پیروزی رزمندگان اسلام در عملیات بیت المقدس مورد بررسی قرار گرفته است. در بخشی از این فصل "توازن سیاسی‌ ـ نظامی به سود ایران" و آثار ناشی از آن در صحنه بین المللی تشریح شده است. همچنین فصل مذکور موضوع "تغییر ماهیت جنگ" را نیز مورد بررسی قرار داده و تشریح نموده است که چگونه پیروزی ایران در عملیات بیت المقدس و فتح خرمشهر باعث شد جنگ ایران و عراق ماهیت جدیدی پیدا کند.