ویتامین D کمتر, زوال عقل بیشتر

به ویتامین D ویتامین «آفتاب» هم می گویند زیرا نحوه تامین آن, قرارگیری بدن در معرض نور مستقیم خورشید است به رغم نقش کلیدی این ویتامین در سلامت انسان و سهل الوصول بودن آن, بسیاری از افراد در سراسر دنیا به کمبود ویتامین D مبتلا هستند

به ویتامین D ویتامین «آفتاب» هم می‌گویند؛ زیرا نحوه تامین آن، قرارگیری بدن در معرض نور مستقیم خورشید است. به‌رغم نقش کلیدی این ویتامین در سلامت انسان و سهل‌الوصول بودن آن، بسیاری از افراد در سراسر دنیا به کمبود ویتامین D مبتلا هستند.

در این میان، یکی از مسائلی که مدت‌هاست ذهن پژوهشگران را به خود مشغول کرده است، ارتباط میان کمبود این ویتامین و ابتلا به بیماری هولناک زوال عقل است. نتایج مطالعات متعدد نشان داده است که میان کمبود ویتامین D و افزایش میزان ابتلا به زوال عقل ارتباط وجود دارد. به گزارش مجله پریونشن، بتازگی نتایج مطالعه‌ای گسترده در نشریه نورولوژی منتشر شده که بر نتایج پژوهش‌های گذشته، مهر تائید می‌زند.

پژوهشگران شاغل در این پروژه، میزان ویتامین D بدن ۱۷۰۰ بزرگسال را اندازه‌گیری کردند و به مدت بیش از پنج سال میزان سلامت آنها را بدقت زیر نظر گرفتند. در پایان معلوم شد افرادی که ویتامین D بدن‌شان کمتر از حد قابل‌قبول بوده، در مقایسه با افرادی که میزان ویتامین D بدن‌شان طبیعی بوده، در مجموع ۵۳ درصد بیشتر در معرض ابتلا به زوال عقل قرار داشتند. نگران‌کننده‌تر این‌که این افراد ۷۰ درصد بیشتر در معرض ابتلا به بیماری آلزایمر قرار داشتند. آلزایمر در واقع رایج‌ترین شکل زوال عقل به شمار می‌رود. باید توجه داشت که مطابق نتایج این پژوهش،‌ هرچه کمبود ویتامین D شدیدتر باشد، احتمال ابتلا به زوال عقل نیز بالاتر خواهد بود. این گروه تحقیقاتی می‌گویند که تا حد زیادی از این یافته‌ها شگفت‌زده شده‌اند. هر چند از همان ابتدا توقع داشتند که کمبود ویتامین D نقش موثری در میزان بالای ابتلا به زوال عقل بازی کند، اما آنچه در پایان یافتند نشان می‌دهد این نقش در واقع دو برابر میزانی بود که پیش‌بینی می‌کردند.

اما ویتامین D چه ربطی به زوال عقل دارد؟ بنا به اظهارات اعضای گروه پژوهشی، آنچه اکنون در زمینه این ارتباط می‌دانیم تنها بر اساس داده‌های آزمایشگاهی حاصل از مطالعات جانوری است. درباره انسان، هنوز دقیقا معلوم نیست که واقعا ویتامین D در چارچوب همان سازوکارهایی عمل کند که در بدن جانوران عمل می‌کند. به همین دلیل،‌ هنوز بسیار زود است که بخواهیم برای پیشگیری از بروز زوال عقل توصیه یا تجویز کنیم که افراد مبتلا به کمبود ویتامین D برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری مکمل‌های خوراکی مصرف کنند. زیرا برخی مطالعات دیگر حکایت از آن دارد که کمبود ویتامین D احتمالا نشانه وجود مشکلاتی در سلامت افراد است؛ نه علت بروز آنها. در واقع و به زبان دقیق‌تر، تمام آنچه علم پزشکی می‌داند صرفا این نکته است که میان کمبود ویتامین D و بروز بیماری‌های زوال عقل در انسان «همبستگی» وجود دارد؛ اما دانشمندان هنوز نمی‌توانند بگویند که این کمبود، علت بروز زوال عقل است.

شاید عامل اصلی دیگری در کار باشد که هم کمبود ویتامین D و هم بروز زوال عقل ناشی از آن عامل باشد. به همین دلیل این محققان توصیه می‌کنند تا زمانی که متخصصان سلامت، ارتباط دقیق ویتامین D و زوال عقل را تعیین کنند،‌ افراد عجالتا منابع خوراکی ویتامین D را بیشتر در برنامه غذایی خود بگنجانند و زمان بیشتری در معرض آفتاب قرار بگیرند. به گفته این محققان ماهی‌های چرب مانند ماهی آزاد و نیز قرارگیری در معرض آفتاب دو منبع طبیعی برای تامین ویتامین D به شمار می‌روند. خوراکی‌های غنی‌شده با ویتامین D نیز منابع کمکی خوبی در این زمینه هستند. البته این محققان توصیه دیگری هم دارند‌ که مانند توصیه قبلی اما و اگر چندانی ندارد و تاثیر آن بر کاهش احتمال ابتلا به بیماری‌های زوال عقل روشن و واضح است: تا آنجا که می‌توانید ورزش کنید! فعالیت جسمانی در هر سن و سالی بویژه در میانسالی و سالمندی،‌ از مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه در برابر زوال عقل است.

مسعود ایثاری