پول عدد است نه ثروت

درباره کتاب سرمایه داری فردا

وال استریت با بحرانی بزرگ مواجه است و این فرصتی است برای نظریه‌پردازی که از مین استریت سخن می‌گوید. دیوید کورتن در کتاب «سرمایه‏داری فردا» براین باور است که اگر به عمق بحران اقتصادی‏ که زندگی‏ بسیاری از ما را تحت تأثیر قرار داده نگاهی بیندازیم با توهمی روبه‌رو خواهیم شد، باور به اینکه پول ثروت محسوب می‌شود – حال آنکه در نظام سرمایه‌داری مدرن پول صرفاً عددی است که با فن حسابداری ایجاد می‌شود و خارج از ذهن انسان موجودیتی ندارد. وقتی این باور که پول همان ثروت است کاملاً در ذهن جا افتاد، خیلی راحت این دیدگاه پذیرفته می‌شود که «ایجاد پول» معادل با «ایجاد ثروت» ‏است و پول «اندوخته‌‌ای از ارزش» محسوب می‌شود و نه صرفاً «اندوخته‌ای از توقعات نابجا». از آن‌جا که وال‌استریت بی‌وقفه پول تولید می‌کند و ما نیز پول را معادل ثروت می‌دانیم، به وال‌استریت اجازه‏ داده‌ایم تا کنترل کل نظام اقتصادی را در دست بگیرد ــ و ریشه‌ ‏مشکلات ما در همین‌‌جاست. دیوید کورتن تصریح می‌کند: ما نباید چشم امید به ماشینی داشته باشیم که ثروت خیالی ایجاد می‌کند ‏بلکه باید بر مِین‌استریت متمرکز شویم. منظور از مِین‌استریت آن بخشی از نظام‌ اقتصادی‌ است که ضمن توجه به محیط زیست، از مشارکت مردم بهره‌ گرفته و دست به تولید و مبادله‌ کالاها و خدمات اساسی زندگی می‌زند.

برای گذار به یک اقتصاد نوین که مبتنی بر ثروت واقعی و ‏مِین‌استریت باشد، به چیزی بیش از تنظیم ‏سود سهام‌ها نیاز داریم. چنین ‏نظامی مستلزم یک بازنگری کلی در نظریه‌ها، ارزش‏ها و نهادهای اقتصادی کنونی است. اقتصاد زنده نامی است که کورتن به برنامه اقتصادی خود می‌دهد: از آنجا که ثروت‏های زنده مهمترین اشکال ثروت واقعی‌اند، اصطلاح اقتصاد زنده مترادف اقتصاد مبتنی بر ثروت واقعی است. در اقتصاد زنده، کارایی نظام اقتصادی با توجه به شور و انرژی خلاقانه‌ مردم، پیوندهای عمیق اجتماعی و محیط زیست پاک و سالم سنجیده می‌شود. خودسازمان‌دهی اقتصاد زنده داخل چهارچوبی از قوانین بازار انجام می‌شود. اقتصاد زنده به صورت بومی در همه جا ریشه می‌دواند و به‌گونه‌ای طراحی‏ می‌شود که نیازهای خود را با ظرفیت‌های محیط زیست‏های محلی انطباق دهد تا بدین ترتیب اکثر نیازش به انرژی و دیگر منابع‏ را به شکل محلی و خودکفا تأمین کند. تشکیلات اقتصادی آن مبتنی بر مالکیت محلی خواهد بود.

قدرت تصمیم‏گیری در بین اعضای جامعه به نسبت نقش‏شان‏ در مقام تولیدکننده، مصرف‏کننده و شهروند تقسیم‏ خواهد شد. نظام فرهنگی در اقتصاد زنده بر پایه‌ مسوولیت دوسویه‌ هر فرد برای ایجاد تعادل بین نیاز‌های فردی و مشارکت برای بهبود زندگی اجتماعی شکل خواهد گرفت. انتظار می‏رود هر بنگاه کسب‏وکار نیز در همین راستا حرکت کند، یعنی سود را انگیزه‏ای برای انجام کار بداند نه اینکه سود را تنها هدف یا هدف ‏اولیه‌ کسب‌وکار بداند.این اقتصاد زنده همانند تمام سیستم‌های زنده عمدتا با جریان‏های انرژیِ داخلی‌اش به حیات خود ادامه می‌دهد. منظور از جریان‎های انرژی، وجود اعتماد دوسویه و همیاری در بین اعضای جامعه‏ است که اصطلاحاً آن را سرمایه‌ اجتماعی می‏نامند. در اقتصاد زنده درباره‌ گردش مالی یا کالاهای مادی صحبت نمی‏کنیم، بلکه درباره‌ گردش شور و انرژی زندگی صحبت می‏کنیم که به ‏معنای گردش غیرپولیِ اعتماد دوسویه و همیاری است که برای همبستگی و حیات هر جامعه‌ای ضروری‌اند. هر جامعه‌ای باید حسی از هویت و تعهد مشترک برای ‏سرمایه‏گذاری بر روی سرمایه‌های انسانی، اجتماعی و طبیعی‌ای را، که برای‏ حیات اعضایش ضروری‌اند، داشته باشد. و برای چنین ‏سرمایه‏گذاری‌ای باید بتواند منابع اقتصادی و اولویت‏های خویش را به‌طور دقیق مشخص کند.

دیوید کورتن در نهایت طرحی ۱۲ ماده‌ای را برای یک اقتصاد نوین ارائه می‌دهد:

۱. تغییر جهت سیاست اقتصادی از تأکید بر رشد ثروت خیالی به رشد ثروت ‏واقعی.

۲. بازپس‌گیری سود نابه‌جای وال‌استریت به‌‌منظور ‏غیرسودآور کردن دزدی‌ها و سفته‌بازی‌های آن.

۳. تعیین قیمت بازار با درنظرگرفتن کل هزینه‏ها.

۴. لغو امتیاز فعالیتِ ابرشرکت‌ها.

۵. بازیابی حق حاکمیت بر اقتصاد ملی.

۶. بازسازی جوامع محلی با هدف رسیدن به خودکفایی محلی در تأمین نیازهای ‏بنیادی.

۷. اجرای سیاست‏های تشویقی جهت ایجاد کسب‌وکارهای محلی انسان‌محور.

۸. دموکراتیک کردن مالکیت از راه تأمین بودجه و ایجاد تسهیلات‏ برای خریداران خرد.

۹. استفاده از سیاست‏های مالیات بر درآمد به‌منظور توزیع معقول دارایی‌ها ‏و درآمدها.

۱۰. تجدیدنظر در قوانین مالکیت فکری به‌منظور تسهیل اشتراک‌گذاری رایگان اطلاعات و فناوری.

۱۱. بازسازی خدمات مالی برای کمک به مِین‌استریت.

۱۲. انتقال مسوولیت نشر پول به دولت فدرال.

«سرمایه‏ داری فردا: ثروت خیالی یا ثروت واقعی» نوشته دیوید کورتن با ترجمه‌ کامران سپهری را انتشارات پژواک در ۲۳۲ صفحه تومان منتشر کرده است. دکتر دیوید کورتِن بیش از سی و پنج سال در شرکت‏های معتبر، دانشگاه‏ها و نهاد‏های بین‏المللی توسعه کار کرده است و هم‌اینک منحصراً با گروه‏های شهروندان فعال ‏در منافع عمومی همکاری می‌کند. او یکی از بنیان‌گذاران و رئیس هیات ‏مدیره‌ شبکه‌ آینده‌ مثبت ، مجله‌ یِس ، بنیان‌گذار و مدیر مجمع توسعه‌ مردم‏محور ، عضو هیئت مدیره‌ اتحاد کسب‏وکار برای اقتصادهای زنده‌ محلی ، عضو مجمع بین‏المللی ‏جهانی‏سازی و عضو کلوپ رم است. او همچنین معاون کارگروه اقتصاد نوین است که در سال ۲۰۰۸ تشکیل شد تا برنامه‌ گذار به اقتصاد نوین را فرمول‌بندی کند. کورتِن مدرک مدیریت ارشد کسب‌وکار (MBA) و دکترای این رشته را از دانشکده کسب‌وکار دانشگاه استنفورد دریافت کرده است. وی دوره‏های آموزشی نظریه‌ سازمان‌دهی، راهبرد کسب‌و کار و اقتصاد را گذرانده و بیشتر زندگی حرفه‌ای خود را وقف تأسیس ‏دانشکده‏های کسب‌وکار در کشورهای کم‏درآمد ــ در ابتدا اتیوپی ــ نموده است؛ بدان امید که ایجاد گروه جدیدی از پیش‏قراولان حرفه‏ای عرصه‌ کسب‌وکار ‏کلیدی برای پایان دادن به فقر جهانی باشد.

نویسنده : جواد لگزیان