قانون

قانون یکی از قدیمیترین سازهای ایرانی است که توانایی بیان گوشه های موسیقی ایرانی را دارد ولی متاسفانه مدت مدیدی است که در سرزمین ما ناشناخته مانده در حالیکه در کشورهای همجوار …

قانون یکی از قدیمیترین سازهای ایرانی است که توانایی بیان گوشه های موسیقی ایرانی را دارد ولی متاسفانه مدت مدیدی است که در سرزمین ما ناشناخته مانده در حالیکه در کشورهای همجوار سالهاست که ازین ساز استفاده شده است . تقریبا از نیم قرن پیش تاکنون موسیقی دانان ایرانی به اجرای این ساز روی آورده اند اما با وجود اینکه زمینه کار اینان بر نغمه های موسیقی ایرانی مبتنی بوده است به دلیل تقلید نا آگاهانه از روش و سبک نوازندگی موسیقی عربی ، این پندار اشتباه بوجود آمده ساز قانون عربیست و آنرا باید به شیوه عربی نواخت ، حال آنکه این سبک در قانون نوازی علاقمندان به موسیقی ایرانی را فرسنگها از شناخت اصول و ظرایف این ساز که کاملا با موسیقی ایرانی منطبق است دور می سازد .

قانون سازیست تقریبا به شکل سنتور و با مضراب فلزی که مانند انگشت دانه است و به انگشت اشاره میکنند نواخته می شود . قانون از یک جعبه مجوف چوبی ساخته شده که سطح قائده زیرین و زبرین آن ذوزنقه غیر منتظم است . شکل و اندازه ان در نواحی مختلف فرق میکند مانند قانون مصری ، قانون ترکی ، قانون بغدادی . معمولا قانون مصری بزرگتر و قانون ترکی کوچکتر است . هر قسمت از جعبه ساز نام خاصی دارد . برای خارج شدن ارتعاشات صوتی سه سوراخ که شکلهای متفاوت و ازین نظر نامهای مختلفی دارد ایجاد میکنند . در سطح فوقانی ضلع قائم دست راست خرک و بر روی پوستی که جنس آن از پوست آهو یا ماهی است قرار دارد . در طرف ضلع مورب برحسب بزرگی و کوچکی قانون از بیست و یک تا بیست و نه ردیف سه تایی مجموعا شصت و سه تا هشتاد و یک گوشی فلزی و در طرف دیگر که ضلع آن عمود بر قاعده است شصت و سه تا هشتاد و یک سوراخ ریز تعبیه شده است . زه ها ((اوتار )) از روی دو ردیف خرک از سمت راست به چپ می گذرد عده زه های قانون معمولا شصت و سه تا هشتاد ویک است . برای نواختن قانون آن را روی چهار پایه بلند و متناسب با وضع نشستن قرار داده و نوازنده مقابل آن می نشیند به طوری که قاعده بلند جعبه که تارهای کلفت و ضخیم دارد در پایین و قاعده کوچکتر که تارهای نازک و کوتاه دارد رو به بالا است ولی اکثرا آنرا روی زانو قرارداده و مضراب را که از یک حلقه فلزی پهن که در وسط آن یک جسم استخوتنی ( معمولا از پر پرندگان ) قرار دارد ساخته شده بر انگشت سبابه قرارداده و محکم میکنند . هر سه سیم قانون همصدا کوک می شود . دامنه صدای قانون از اولین زه ضخیم و کلفت که مقابل نوازنده قرار دارد بم ترین نت فا با کلید فای چهارم در قانون بزرگ می باشد . البته در قانونهای مختلف ممکن است از صدای بم کسر شود . زیر ترین نت دو است . برای کوک پایه معمولا از ناحیه زیر که نازکترین صدااست ده پرده می شمارند و پرده دهم را با دیا پازون نت la۳=۴۳۵ کوک میکنند . هرکدام از تارهای قانون قطرهای مختلفی دارد و یک نوازنده ماهر و خوب می تواند نوع آنرا تشخیص دهد . در قانون در شیار خرک ضلع مورب خرک های کوچک فلزی دارد که به قید لولا شده و نوازنده می تواند برای تغییر مقام و صدا خرک ها را خوابانده یا بلند نماید . تغییر کشش در فرکانس سیم موثر است و کار گذاشتن خرک های کوچک بسیار مشکل است و این کار را متخصصین ورزیده ای انجام می دهند . قانون دارای صدایی بسیار خوش و ملایم و طبیعی است