آینده راه طی شده

اروپا بدنبال آن است كه با مدیریت و به نتیجه رساندن پرونده هسته ای ایران شكاف بین اروپا و آمریكا را ترمیم كند لذا نه تنها به دنبال اختلاف با آمریكا در این مورد نیست بلكه در تلاش است خاطره اختلاف عراق را هم از ذهن آمریكا بزداید

اروپا مسائل هسته ای ایران را به صورت یك مجموعه از مسائل بهم پیوسته می بیند كه شبیه یك دستگاه معادله چند مجهولی است. این دستگاه معادله چند مجهولی از سه متغیر سیاست هسته ای ایران، توانایی سیاست خارجی اروپا و روابط فراآتلانتیكی تشكیل می شود. اروپا برای برداشتن هرگام در مسائل هسته ای ایران نیازمند آن است كه این سه متغیر پیچیده را با هم مدنظر قرار دهد و بین آنان توازن برقرار كند.اروپا نمی تواند مسئله هسته ای ایران را بدون توجه به تحولات درون اروپایی حل وفصل كند و به نتیجه برساند. شكست روند تصویب قانون اساسی اروپا نشا ن دهنده یك واقعیت مهم است كه اروپا در مسیر همگرایی خود با موانع جدی روبرو است و یكی از موانع مهم پیش روی اروپا در همگرایی موضوع سیاست خارجی واحد اروپایی است.اگر اروپا بتواند مسئله هسته ای ایران را به عنوان یك مسئله مهم بین المللی به شیوه ای مقبول حل وفصل كند، می تواند مدعی باشد كه اروپا حائز یك سیاست خارجی مستقل است و اگر در این پرونده شكست بخورد و اعلام كند كه نمی تواند آن را مدیریت كند، واگرایی درون اروپایی تشدید خواهد شد.در همین شرایط كنونی در نحوه پیشبرد مذاكرات هسته ای با ایران بین سه كشور مذاكره كننده انگلیس- آلمان- فرانسه با دیگر كشورهای اروپایی بخصوص سه كشور ایتالیا، یونان و اطریش اختلاف وجود دارد و این اختلاف به غیر از مسائل موجود بین سه كشور مذاكره كننده است كه در مسائل مختلف دیدگاه ها و نظرات متفاوتی دارند. اضافه شدن سولانا به وزرای خارجه سه كشور مذاكره كننده در جهت تقویت سیاست اروپایی است كه تا حدی بتواند انتقادات كشورهای مختلف اتحادیه را پاسخ دهد.

مشكل دیگر اروپا مسائل فراآتلانتیكی است. پس از شكاف بین اروپا و آمریكا در جریان اشغال عراق توسط آمریكا ،دو سوی آتلانتیك درصدد برآمده اند تا به نحوی این شكاف را ترمیم كنند و پرونده هسته ای ایران برای آمریكا و اروپا فرصتی برای این ترمیم به شمار می آید. اروپا بدنبال آن است كه با مدیریت و به نتیجه رساندن پرونده هسته ای ایران شكاف بین اروپا و آمریكا را ترمیم كند لذا نه تنها به دنبال اختلاف با آمریكا در این مورد نیست بلكه در تلاش است خاطره اختلاف عراق را هم از ذهن آمریكا بزداید لذا توجه به این مهم از جانب تصمیم گیران و صاحبنطران ایرانی ضروری است و موضوعی است كه باید به آن توجه ویژه ای كنند و انتظار نداشتته باشند كه اروپا درخصوص پرونده هسته ای ایران به مقابله با آمریكا برخیزد، قبول این واقعیت مستلزم آن است كه در گفتمانهای سیاسی به جای دعوت از اروپا برای جدایی از آمریكا و داشتن استقلال عمل اروپایی، از اروپا دعوت شود به شیوه ای آمریكا را ترغیب كند تا راه حل اروپایی را برای مسئله هسته ای ایران بپذیرد.

اروپا برای آینده همگرایی خود و روابط فراآتلانتیكی نیاز به آن دارد تا به شیوه ای مسائل هسته ای ایران را حل وفصل كند كه اولاً در صحنه بین المللی واقعیتی به نام «سیاست خارجی اروپایی» به رسمیت شناخته شود و ثانیاً وجه مشخصه این سیاست خارجی مستقل اروپایی تقابل با سیاست خارجی آمریكا نباشد و بخشی مكمل از آن محسوب شود.شواهد موجود نشان می دهد كه اروپا در رویكرد خود به پرونده هسته ای ایران بدبینانه ترین گزینه را مبنای تحلیل و حركت خود قرارداده است. در این گزینه اروپا تلاش ایران برای بدست آوردن فناوری هسته ای را پوششی برای شناخت سلاحهای هسته ای می داند و وظیفه خود را جلوگیری از دست یازی ایران به سلاح هسته ای تعریف می كند.توجه به نگاه اروپایی به مسائل هسته ای ایران در تحلیل روند مذاكرات ایران و اروپا حائز اهمیت خاصی است زیرا وقتی اروپا اساس فكر خود را بر مقابله با ایران در دست یازی به سلاح هسته ای قرار دهد طبیعی است با مذاكره كننده ای كه در جستجوی فناوری هسته ای است حتی در مفاهیم مشترك استنباطهای متفاوت و متضادی داشته باشد.اروپا به چهار دلیل معتقد است كه ایران در جستجوی ساخت سلاح هسته ای است:

۱-ایران توسط نیروهای آمریكایی محاصره شده است (حضور نیروهای آمریكایی در عراق، افغانستان، خلیج فارس و برخی كشورهای آسیای مركزی) و با توجه به این كه آمریكا ایران را بخشی از محور شرارت می داند و آشكارا موضوع تغییر رژیم را مطرح كرده لذا ایران را به این نتیجه رسانده است كه داشتن سلاح هسته ای مهمترین تضمین در مقابل تهاجم آمریكا است.

۲-ایران در بین كشورهای اتمی پاكستان، اسرائیل و روسیه قرار گرفته است. شرایط موجود بین ایران و اسرائیل و احتمال قدرت گیری افراطیون شبیه طالبان در پاكستان و مسائل تاریخی بین ایران و روسیه می تواند یك نتیجه منطقی برای ایران داشته باشد كه در صورت داشتن سلاح هسته ای از جانب كشورهای منطقه تهدید نخواهد شد.

۳-سلاح هسته ای به ایران این قدرت را می دهد كه در منطقه قدرت تاثیرگذار باشد.

۴-ناسیونالیسم هسته ای ایران موجب تحكیم وحدت ملی و افزایش پرستیژ جهانی برای جمهوری اسلامی ایران خواهد شد.

اروپا به دلایل فوق گرایش ایران به سمت هسته ای شدن را گرایشی طبیعی و منطقی می داند و نمی تواند به سادگی بپذیرد ایرانی كه حق دارد برای تضمین امنیتی خود سلاح هسته ای داشته باشد فقط به فناوری صلح آمیز هسته ای اكتفا كرده و خود را محدود سازد؟ و به قول یكی از سیاستمداران روسی دلیل این كه غرب نمی تواند باور كند ایران فقط به دنبال فناوری هسته ای است آن است كه ایران در شرایطی قرار دارد كه تلاش برای بدست آوردن سلاح هسته ای منطقی قوی در راهبرد امنیتی ایران دارد.البته ایران در تدوین راهبرد امنیت ملی خود گزینه كشور عضو NPT را انتخاب كرده و در این چارچوب تعهدات موجود را پذیرفته است كه از امتیازات NPT بهره مند شود و از مهمترین امتیازاتی كه ایران انتظار دارد از آنها در چارچوب NPT بهره مند شود تضمین امنیتی در مقابل تهاجم هسته ای كشورهای دارنده سلاح هسته ای به كشورهای غیرهسته ای عضو NPT و بهره گیری از امتیازات اقتصادی و علمی فناوری صلح آمیز هسته ای است.

ایران در دكترین دفاعی خود جایگاهی را برای سلاح های هسته ای به رسمیت نشناخته و دفاع خود را براساس خودكفایی قدرت بازدارندگی غیرهسته ای استوار كرد ه است.اروپا بدون توجه به راهبرد امنیت ملی و دكترین دفاعی جمهوری اسلامی براساس تحلیل بدبینانه خود از انگیزه های ایران ،شرایط موجود را این گونه ارزیابی می كند:

۱- ایران در جستجوی سلاح هسته ای است؟

۲- ایران برای دستیابی به سلاح هسته ای سیاست هسته ای بسیار پیچیده ای را انتخاب كرده است؛

۳- دیپلماسی هسته ای ایران با اتكاء به برخوردهای دوگانه آمریكا به مسائل هسته ای كشورهای مختلف موفق شده است آمریكا را در برخورد با مسائل هسته ای ایران به انزوا بكشاند.

موفقیت ایران در اجلاس اخیر بازنگری معاهده NPT در بسیج كشورها در حال توسعه علیه سیاستهای دوگانه آمریكا و كشورهای هسته ای مهمترین دلیل به انزوا كشیده شدن آمریكا در پرونده هسته ای ایران محسوب می شود. زیرا دیپلماسی هسته ای ایران موفق شد تا نتیجه ای را كه آمریكا از اجلاس بازنگری داشت بدست نیاورد؛

۴- ایران در برنامه هسته ای خود الگوی ژاپنی را برای پیشبرد برنامه های هسته ای خود انتخاب كرده است. در الگوی ژاپنی ایران توانمند خواهد بود تحت نظارت بین المللی به فناوری كامل هسته ای دست پیدا كند و هر زمان كه نیاز دید خود را از قید تعهدات بین المللی آزاد كند و این اجازه را NPT به ایران داده و جامعه جهانی نمی تواند در مقابل تصمیم متخذه اقدامی بازدارنده داشته باشد؛

۵- در شرایط فعلی مجموعه اطلاعات دستگاههای جاسوسی اروپا و آمریكا مؤید آن است كه تاسیسات موجود در ایران هنوز به توانایی ساخت سلاح هسته ای نرسیده اند و چند سال برای رسیدن به این توانایی وقت لازم است؛

۶- پیشبرد هم زمان برنامه های هسته ای و موشكی ایران برای امنیت اروپا تهدیدآمیز است.

با توجه به نكات فوق اروپا به این جمع بندی می رسد كه باید به هر طریق ممكن از دست یابی ایران به فناوری هسته ای حتی فناوری صلح آمیز هسته ای جلوگیری كند و در این نتیجه گیری خود را هم سو با آمریكا و حتی روسیه و چین می داند و معتقد است كه اروپا مسئول اصلی متوقف سازی فناوری هسته ای ایران است.

بدون تشریح رخدادهای گذشته و روند تحولات مرتبط با پرونده هسته ای ایران در دو سال گذشته از بیانیه و قطعنامه شورای حكام آژانس بین المللی انرژی اتمی تا مذاكرات تهران، پاریس و ژنو و از تهدید ایران به ارجاع پرونده هسته ای به شورای امنیت سازمان ملل متحد تا قبول داوطلبانه تعلیق غنی سازی توسط ایران یك موضوع را می توان برجسته كرد كه اروپا امیدوار است با پیگیری یك سیاست مبتنی بر تشویق و تنبیه بتواند ایران را در مرحله ای از فناوری هسته ای متوقف كند كه فاقد هر گونه كارایی باشد.

نتیجه همكاریهای سازنده ایران با آژانس بین المللی اتمی آن شده است كه اولا پرونده ایران از دستور كار اجلاس شورای حكام خارج و به گزارش نهایی مدیركل موكول شود ثانیا طیف وسیع سئوالات آژانس به چند مورد خاص محدود شود ثالثا آژانس بطور رسمی اعلام كند كه در ایران هیچ نشانه ای از انحراف در فعالیتهای هسته ای به سمت ساخت سلاح هسته ای مشاهده نكرده است.در یك تحلیل واقع گرایانه می توان گفت كه ایران و اروپا با دو هدف متفاوت در خصوص فناوری هسته ای وارد مذاكره با یكدیگر شده اند. در رویكرد واقع گرایی هیچ ضرورتی ندارد كه طرفین مذاكره كننده اهداف یكدیگر را جستجو كنند و یا به انگیزه های یكدیگر اعتماد كنند بلكه در مذاكره بدنبال آن هستند كه شرایطی را بوجود آورند كه در نهایت طرفین با اهداف و انگیزه های مختلف به شرایط شكل گرفته اعتماد كنند.

---