چو دزدی با چراغ آید, گزیده تر برد کالا

نگاهی به یک پرونده غیرجنایی

با مطالعه وسیعی که محققان در مورد متن‌های علمی پزشکی انجام داده‌اند به این نتیجه رسیده‌اند که بسیاری از متن‌هایی که در نشریات مختلف پزشکی چاپ می‌شوند تقریبا با هم یکسان هستند. دکتر هرولد گارنر، استاد بیوشیمی و متخصص داخلی دانشگاه تگزاس در پروژه‌ای بیش از ۱۸۰۰ متن پزشکی در نشریات یا سایت‌های مختلف را با استفاده از نرم‌افزاری که مخصوص همین کار طراحی شده، با هم مقایسه کرد. نتیجه واقعا عجیب بود: ۸۵ درصد متن‌ها مشترکات زیادی داشتند و ۲۵ درصد متن‌های بررسی شده صد در صد یکسان بودند...

پاییز گذشته وقتی روی در اتاق یک استاد دانشگاه کلمبیا به دلیل سرقت‌های علمی این استاد از متن‌های تحقیقاتی دو شاگرد و یک استاد سابق دانشگاه پزشکی کلمبیا یک طناب ‌دار آویزان کردند، این استاد و مساله سرقت‌های علمی دوباره در کانون توجه محافل علمی آمریکا و مطبوعات قرار گرفت. دانشکده پزشکی کلمبیا صریحا موضع گرفت و اعلام کرد طی تحقیقات هجده ماهه این دانشکده مشخص شده دکتر «مدونا کنستانتین» بدون رجوع به مواخذ اصلی به مقدار زیادی از اطلاعات افراد و مقالات دیگر در مطالبی که با نام خود در مجلات علمی به چاپ رساند، استفاده کرده است. مقامات دانشکده اعلام کردند این استاد جریمه خواهد شد ولی نوع جریمه را مشخص نکردند. سخنگوی دانشکده هم اعلام کرد: «هنوز قوانین مشخصی برای انجام سرقت‌های علمی یا نحوه جریمه افراد خاطی به وجود نیامده است.»

«کنستانتین برای شاگردان و هیات علمی دانشکده مدعی شد که این تحقیقات جانبدارانه و ناقص و قسمتی از توطئه برخی اعضا کانون معلمان دانشکده برای رسوا کردن اوست و ادامه می‌دهد: «نمی‌دانم اگر این مساله برای یک عضو سفیدپوست هیات علمی به وجود آمده بود باز هم دانشکده موضوع را این چنین با جار و جنجال دنبال می‌کرد؟ به طور حتم آنچه جریان دارد یک موضوع اتفاقی نیست. به خصوص اینکه در طول این اتهامات در ترم قبل این کار نفرت‌انگیز (آویزان کردن طناب دار روی در اتاق) هم اضافه شد. به عنوان یکی از دو استاد سیاه‌پوست دانشکده که استخدام رسمی هم شده، این نتیجه‌گیری دردناک است که من به دلایلی خاص و به صورت سازماندهی شده مورد هدف قرار گرفته‌ام.»

وکیل کنستانتین می‌گوید: «این موکل اوست که کارهای علمی‌اش مورد دستبرد قرار گرفته و به همین دلیل به کمیته مشورتی هیات علمی دانشکده مراجعه کرده است.» سخنگوی کمیته مشورتی می‌گوید: «طرح سیاه پوست بودن کنستانتین با هدف انحراف افکار عمومی و تحت تاثیر قرار دادن تحقیقات علمی مطرح شده. برخی از افرادی که کارهای علمی‌شان به صورت غیرقانونی به وسیله این استاد استفاده شده و شکایت کرده‌اند خود رنگین پوست بوده‌اند. به همین دلیل کمیته توضیحات و اعتراضات این استاد را قابل قبول نمی‌داند.»

ولی به ظاهر دکتر کنستانتین از کنار قضیه طناب دار به آسانی نگذشته و کار را به تحقیقات پلیس و اعلام جرم رسانده است. پس از آنکه این استاد برای آویزان کردن طناب ‌دار به در اتاقش به پلیس شکایت کرد، پل‌براون، سخنگوی رییس پلیس در مصاحبه‌ای گفت: «آویزان کردن طناب دار به واحد جرم اداره پلیس ارجاع داده شده است و جریمه‌ای که دانشگاه برای این استاد وضع کرده تاثیری در روند این تحقیقات ندارد.» مقامات دانشگاه می‌گویند دانشکده تحقیق در مورد سرقت‌های علمی این استاد را از سال پیش شروع کرده و طناب دار کار هر کسی که باشد ربطی به نتیجه‌گیری‌های دانشکده یا جریمه‌ سرقت‌های علمی ندارد. این سرقت‌ها علمی و مجازات‌های اعمال شده از سوی دانشکده برای اولین‌بار در نشریه دانشجویی دانشکده افشا شد. کنستانتین استاد فیزیولوژی و آموزش است که به صورت خاص در مورد تاثیر نژادها و تعصبات نژادی در امر درمان و آموزش تحقیق می‌کند.

او در سال ۱۹۹۸ به عنوان استادیار در دانشکده پزشکی کلمبیا مشغول به کار و در سال ۲۰۰۱ استخدام رسمی شد. در سال ۲۰۰۶ یکی از مسوولان دفتر او طی شکایتی به مسوولان دانشگاه اعلام کرد که این استاد از برخی بخش‌های نوشته‌های یکی از دانشجویان سال آخر و شاگردان دیگر در نوشته‌هایی به نام خود استفاده کرده است. این شاگرد سال آخر که مدعی است به دلیل همین اختلاف‌نظرها و ترس از تلافی استاد به دانشکده سان‌فرانسیسکو رفته، افشا شدن این مساله را قدم مهمی برای جلوگیری از کار کسانی می‌داند که از زحمات علمی دیگران به نام خود استفاده می‌کنند و می‌گوید: «امیدوارم سازوکاری فراهم شود که دانشجویان و استادان بتوانند بدون ترس از تلافی هیات‌های علمی این سرقت‌های علمی را افشا کنند.»

‌● دردسرهای توسعه ارتباطات

توسعه ارتباطات و به خصوص استفاده روزافزون از اینترنت و مبادله لحظه به لحظه اطلاعات امروزه مساله سرقت‌های علمی را به یکی از معضلات جوامع علمی تبدیل کرده است. اوایل به نظر می‌رسید هیچ راهی برای کشف این سرقت‌ها وجود ندارد و تنها پیگیری‌های شخصی یا برخوردهای اتفاقی این یا آن محقق سمج به پیدا شدن برخی سرقت‌های علمی منجر می‌شود ولی امروزه برخی متخصصان که روی این مساله به صورت تخصصی کار می‌کنند از طریق طرح نرم‌افزارهای خاص یا ایجاد سایت‌های مخصوص سعی می‌کنند به نوعی جریان مبادله اطلاعات را سازمان یافته و به سامان کنند.

گام بعدی تصویب قوانین شفاف و مشخصی است که در مورد مقصرین اعمال می‌شود، ولی از آنجا که طرفین دعوا اساتید و دانشجویان برجسته هستند، حفظ حرمت صاحب‌نظران در مسایل علمی به اندازه اعلام جرم و سرقت علمی آنان اهمیت دارد و به خصوص در هنگام رسانه‌ای کردن و یا اعمال جریمه‌ها قضاوت در مورد اینکه کدام فرد یا گروه اول موفق به کشف یا اختراع یک کار علمی شده‌اند، کار آسانی نیست.

مترجم: مرجان یشایایی

www.softpedia.com