كامپیوترنمی تواند به شطرنج باز همه چیز بدهد

اكثر كارشناسان این رشته معتقدند كه از سال ۱۹۷۲ كه دو اسطوره شطرنج دنیا, فیشر و اسپاسكی در ریكیاویك با هم رقابت كردند, هیچ مبارزه ای بر سر جام قهرمانی دنیا به این اهمیت نبوده است

از روز یكشنبه در الیستا، شهری در جنوب روسیه مسابقات شطرنج آغاز شده است. مركز استان كالموكین شاهد مسابقه تركیبی بین قهرمان كلاسیك دنیا، ولادیمیر كرامنیك از روسیه و وزلین توپالف بلغاری، قهرمان فدراسیون جهانی شطرنج است.

اكثر كارشناسان این رشته معتقدند كه از سال ۱۹۷۲ كه دو اسطوره شطرنج دنیا، فیشر و اسپاسكی در ریكیاویك با هم رقابت كردند، هیچ مبارزه ای بر سر جام قهرمانی دنیا به این اهمیت نبوده است.

قهرمان سابق جهان، آناتولی كارپف كه از سال ۱۹۷۵ تا ۱۹۸۵ مرد اول شطرنج جهان بود در گفت وگویی با مجله آلمانی فرانكفورتر آلگماینه درباره نبرد جدید بر سر قهرمانی دنیا سخن می گوید.

●●●

● چه كسی پیروز خواهد شد؟

- پیش بینی سخت است. چون فقط دوازده دور رقابت صورت می گیرد، انتظار نتیجه كمی را هم دارم. وزلین توپالف اساسا یك مبارز است، ولادیمیر كرامنیك درك بیشتری از شطرنج دارد و دوباره در اوج قرار دارد. از نظر من او سزاوار قهرمانی جهان است. آرزو می كنم این عنوان در روسیه باقی بماند. این می تواند وضعیت بحرانی شطرنج در كشور ما را جبران كند. امیدوارم با تثبیت وضع اقتصادی، ورزش ما هم رو به بهبودی قدم بردارد.

● برای شما مبارزه بر سر عنوان قهرمان جهان در همه سطوح چه معنایی دارد؟

- پس از ۱۳ سال هرج و مرج و آشفتگی، زمان زیادی لازم است تا دوباره در دنیای شطرنج همه چیز بر سر جای خود قرار گرفته و تنها یك سلطان شطرنج داشته باشیم. فدراسیون جهانی شطرنج دیگر نباید چنین مسابقات مخاطره آمیزی را برگزار كند، بلكه باید به شیوه سنتی بازگردد و در آینده هم قهرمان جهان را مثل آنچه همیشه در تاریخ شطرنج دیده ایم، فقط از طریق یك مبارزه دو نفره تعیین كند.

از این حیث این مسابقه معنا و ارزش بسیار زیادی دارد.

● بابی فیشر كه قبل از شما قهرمان دنیا بود، می گفت كه سفر او به ایسلند به علت تبعیدش به آنجا بوده است. از این آمریكائی چه خاطره ای دارید؟

- خیلی زیاد، حتی وقتی شطرنج بازی نمی كردیم. اما ما در اواسط دهه هفتاد سه بار خصوصی با هم گفت وگو كردیم: در ژاپن، اسپانیا و آمریكا. متاسفانه به دلیل رفتار خشك و انعطاف ناپذیر او، مسابقه ما بر سر مقام قهرمانی جهان انجام نشد. این غفلت دنیای شطرنج است. اما تلاشهایی جدی هم وجود دارد كه امروز می توانیم این مبارزه را ببینیم و گذشته را جبران كنیم. من برای این كار آماده ام.

● با دو اسطوره دیگر شطرنج، گری كاسپاروف و ویكتور كورچنوی مبارزات سختی داشتید.

به تازگی رقابت كوتاهی با هر دوی آنها در زوریخ داشته اید. شما مكان اول را با كاسپاروف بین خود تقسیم كردید و كورچنوی آخر شد. واكنش او چگونه بود؟

- حالا با ۷۵ سال سن، دیگر جوان نیست. وقتی شكست می خورد علت آن را كمتر در خودش جستجو می كند، بلكه بیشتر حریف را علت شكست می داند. می توانم مثالهای زیادی در این خصوص برایتان بیاورم.

● اشاره شما به سال ۱۹۷۸ و رقابت بر سر قهرمانی در باگویو و انتقاد دوپینگ توسط كورچنوی است؟

-این داستان هم در ادامه همان برنامه های تهمت و افترای او بود. من در طول مسابقه ماست می خوردم. این ماست مخصوص مسابقه بود كه از سوی آكادمی علمی شوروی درست شده بود.ماستی بود برای دادن انرژی، نه وسیله ای برای دوپینگ. طبیعی است كه یك مسابقه شطرنج چندساعته نیروی زیادی از انسان می گیرد. در عین حال نباید قبل از مسابقه غذای زیادی خورد، چون باعث خستگی می شود. به خاطر همین هم در مسكو به فكر راه حل استفاده از ماست افتادند.

● تركیبات آن ماست را می دانستید؟

- نه. سازنده آن، پوكروفسكی، عضو آكادمی، یك سال پس از مسابقه درگذشت. این دانشمند بزرگ دستور ساخت آن را با خود به گور برد. چیزی درست كرده بود كه هضمش بسیار آسان بود و خیلی سریع در بدن پخش می شد و انرژی زیادی می داد. یك چیز كاملا ساده و منطقی كه كورچنوی از آن یك داستان ناخوشایند و ناگوار درآورد كه تا امروز هم با كمال میل برای همه تعریف می كند.

● شما قبلا برای انجام یك مسابقه جهانی چند تن كتاب شطرنج با خودتان می بردید. الان برای بازیكنان یك نت بوك كفایت می كند. كدام زمان بهتر بود؟

- در اصل من و هم تیمی هایم برای هر تورنمنت یك كانتینر كتاب با خودمان می بردیم. نت بوك خیلی كمك می كند، اما كافی نیست. جوانان امروزی كتاب خواندن را از یاد برده اند.

كامپیوتر نمی تواند به شطرنج باز همه چیز بدهد و نمی تواند آموزش مطمئنی از شطرنج باشد.

● منظورتان چیست؟

- ماشین ، راهها و شرایط مختلف را ارائه می دهد ولی آنچه مربوط به اطلاعات شطرنجی می شود، محدودبودن مرزها آن را بروز می دهد. یك كامپیوتر اگر ارتقا پیدا نكند نمی تواند از بازی های قدیم ما در دنیای شطرنج چیزی بفهمد، به نظر من باید در رفتار بین انسان و ماشین تجدیدنظر شود.

●در حال حاضر دیگر دنبال یك مسابقه جدی شطرنج نیستید وبیشتر علاقه دارید در سیاست به عنوان رئیس صلح روسیه و سفیر یونیسف فعالیت كنید. الان كاسپاروف رهبری حزب مخالف پوتین را بر عهده دارد. با این كار می تواند به موفقیت برسد؟

- تصور نمی كنم موفقیتی نصیبش شود. ولی او پس از كنار گذاشتن دنیای بزرگ شطرنج، دنبال مسیر جدیدی است و می خواهد به هر شكل جاه طلبی ها و بلندپرواز ی های شدیدش را به واقعیت تبدیل كند. برای پوتین، كاسپاروف حریف دلخواه است. چون احتمال موفقیت او بسیار ناچیز و كم است و ابدا نمی تواند به عنوان رهبر اپوزیسیون خطری برای رئیس كرملین ایجاد كند.

●سرگرمی بزرگ شما جمع آوری تمبر است. كلكسیون شما چكار می كند؟

- روز به روز بزرگتر می شود. من تمبرهایی از بازیهای المپیك جمع آوری كرده ام و تمام تمبرهای مربوط به شطرنج و نیز هر تمبر مربوط به شوروی سابق را در اختیار دارم. قیمتی ترین آنها را در صندوق امانات بانك های مختلف نگهداری می كنم و كتابی با موضوع تمبر شناسی شطرنج در حال تهیه دارم.

● امروزه با استفاده از نام و شهرتتان شطرنج هایی با جنس گرانبها را به فروش می رسانید كه ۲۵۰۰۰ دلار یا بیشتر ارزش دارند. چه كسی چنین چیزهایی را می خرد؟

- به اندازه كافی علاقه مند وجود دارد. گاهی هم آنها را به افراد سرشناس هدیه می كنم. در بوینس آیرس به شوی تلویزیونی دیگو مارادونا دعوت شدم. در آنجا به این بت فوتبال كه شطرنج باز هم نیست، یك شطرنج نفیس و گرانبها از جنس عاج فیل هدیه كردم كه البته در طول پخش برنامه از استودیو به سرقت رفت.

مریم دری منش

گفت وگو با آناتولی كارپف