رنگین کمانی بر طاق چهارسوی دنیا

در فصل های مختلف سال شهرهای مختلف جهان شاهد برگزاری جشنواره ها و آیین های سنتی ویژه و برنامه های مهیجی هستند که بیشتر از سوی شهرداری ها و انجمن های غیردولتی فعال در حوزه شهری برگزار می شوند

در فصل‌های مختلف سال شهرهای مختلف جهان شاهد برگزاری جشنواره‌ها و آیین‌های سنتی ویژه و برنامه‌های مهیجی هستند که بیشتر از سوی شهرداری‌ها و انجمن‌های غیردولتی فعال در حوزه شهری برگزار می‌شوند. با فرارسیدن مناسبت‌های ویژه، بویژه جشن‌ها و اعیاد ملی و دینی در بسیاری از نقاط زمین، شهرداری‌های شهرهای کوچک و بزرگ برنامه‌های متنوعی را برای شهروندان تدارک می‌بینند.

در اجرای این برنامه‌ها گروه‌های مختلف جامعه، بویژه خانواده‌ها حضور پررنگی دارند. آمارها و نظرسنجی‌ها از نقاط مختلف دنیا نشان می‌دهد با اجرای برنامه‌ها و فستیوال‌های شهری در مقاطع مختلف سال آمار جرم و جنایت در شهرها کاهش پیدا کرده و امید به زندگی در گروه‌های مختلف سنی افزایش می‌یابد.

از سوی دیگر شهرداری‌ها و انجمن‌های شهر نیز با برگزاری چنین برنامه‌ها و جشنواره‌هایی توانسته‌اند در بعد نرم‌افزاری اهداف کلان (اهداف اجتماعی – فرهنگی) خود را بهتر پیگیری کرده و زمینه‌های حضور و مشارکت شهروندان در فعالیت‌های شهری را فراهم سازند. در گزارش پیش رو تعدادی از جشنواره‌های شهری در نقاط مختلف دنیا معرفی شده‌اند.

● جشنواره گل رز، پورتلند

جشنواره گل رز در پورتلند ایالات متحده یک جشنواره سالانه است که قدمتی ۱۰۴ ساله دارد. این جشنواره که از اواخر ماه مه تا اوایل ژوئن هر سال برگزار می‌شود، شهر پورتلند را به یک باغ گل بزرگ تبدیل می‌کند و هفته‌ها به طول می‌انجامد. این برنامه که یکی از جشنواره‌های مشهور شهری در سراسر جهان است، اکنون پس از حدود یک قرن برگزاری تبدیل به بخشی از فرهنگ عامه شهر پورتلند شده و نسل‌های مختلف شهروندان را به کوچه‌ها و خیابان‌ها می‌کشاند. رهبران شهر در اوایل قرن بیستم به این فکر افتادند تا به وسیله این جشنواره، پورتلند را به یکی از مجامع بانشاط شهری در سراسر ایالات متحده تبدیل کنند.

اکنون نیز پس از دهه‌ها برگزاری این جشنواره، جهانگردان و گردشگران سراسر دنیا نام پورتلند را روی نقشه‌های جهانی با برند «جشنواره گل رز» می‌شناسند. هر ساله پس از برگزاری این فستیوال جایزه مشهور گل رز نیز به شهروندان نمونه و برجسته شرکت‌کننده در این جشنواره اهدا می‌شود. مسوولان شهر از ابتدا اهدافی همچون فعالیت‌های داوطلبانه و انسان‌دوستانه، افزایش حس وطن?دوستی و حفاظت از محیط زیست شهری را در این فستیوال پی گرفته‌اند. موضوعی که هم‌اکنون بعد از گذشت بیش از یک قرن تبدیل به یک فرهنگ عمومی در این شهر شده است. از برنامه‌های مشهور این جشنواره رژه‌های چهارگانه است که طرفداران بسیاری دارد. کجاوه‌ها و کارناوال‌های عروسکی آذین بسته شده با گل رز به همراه موسیقی و نمایش از برنامه‌های جانبی این رژه‌هاست. همچنین پکیج نمایشگاه‌های شهری، سرگرمی‌های متنوع و جشنواره غذا از دیگر برنامه‌های فستیوال گل رز پورتلند است. آتش‌بازی‌های شبانه این جشن هم به نوبه خود از مشهورترین آتش بازی‌های دنیاست.

● کارناوال صورتک، ونیز

هر ساله در شهر ونیز ایتالیا جشنواره صورتک‌ها با تکیه بر آیین‌های مذهبی برگزار می‌شود. این کارناوال که از حدود دو هفته قبل از چهارشنبه خاکستر (نخستین روز ایام روزه مسیحیان) که در آن روز به نشانه توبه، شکل صلیبی با خاکستر روی پیشانی می‌کشند آغاز شده و یک روز قبل از چهارشنبه توبه به پایان می‌رسد (چهارشنبه توبه نام دیگر چهارشنبه خاکستر یا همان است). در این کارناوال به مردم اجازه داده می‌شود لباس‌های سنتی دلخواه پوشیده و ماسک‌هایی روی صورت خود بزنند. برگزاری این کارناوال مشهور در ونیز باعث شده تا به ماسک‌هایی هم که در این جشنواره روی صورت زده می‌شود ماسک ونیزی گفته شود. هم‌اکنون این ماسک‌ها به عنوان نمادی در جشن‌ها و نمایش‌های سراسر دنیا کاربرد پیدا کرده است. ماسک‌های مخصوص ونیزی بطور عموم از چرم یا خمیر کاغذ ساخته می‌شود و اشکال گوناگونی را شکل می‌دهند. شرکت‌کنندگان در این مراسم بیشتر اوقات خودشان اقدام به ساخت ماسک‌های خود کرده و نوعی خلاقیت را به کار می‌گیرند. برگزاری چندین دهه‌یی این کارناوال باعث شده تا بطور غیررسمی نوعی رقابت در ساخت صورتک‌ها نیز در ونیز شکل بگیرد.

هرساله این جشنواره در ونیز توریست‌های زیادی را به طرف خود می‌کشاند. هدف از برگزاری این جشن ایجاد شور و نشاط پیش از برگزاری آیین‌های مذهبی کاتولیک است. مردم ونیز و سایر شهرهای ایتالیا در این مراسم تلاش می‌کنند به وسیله آثار هنری دست‌ساز خود گردشگران سراسر دنیا را به ایتالیا جذب کنند. برگزاری نمایشگاه سوغات و یادگاری از جشن صورتک‌ها برای گردشگران نیز به عنوان یک برنامه جنبی پرطرفدار، نظر بازدیدکنندگان را به خود جلب می‌کند.

● فستیوال نور، لیون

جشنواره نور در لیون فرانسه هر ساله در تاریخ هشتم دسامبر برگزار می‌شود. این جشن که پایه‌ها و تاریخ مذهبی و آیینی دارد به نوعی یک ابراز قدرشناسی و سپاسگزاری نسبت به حضرت مریم، مادر حضرت عیسی مسیح (ع) محسوب شده و از آیین‌های دینی مردمان شهر لیون است. بر اساس این سنت مردمان لیون در شب هشتم دسامبر بیرون پنجره‌های خانه‌های خود شمع روشن می‌کنند که این کار چشم‌انداز زیبایی را از خیابان‌ها به وجود می‌آورد. در این جشنواره که معمولا ۴ شبانه‌روز به طول می‌انجامد برنامه‌های نورافشانی دیگری نیز ترتیب داده می‌شود که شهر لیون را به یک شهر افسانه‌یی و تماشایی بدل می‌کند. کانون اصلی این فعالیت‌ها کلیسای جامع و مشهور شهر لیون یعنی کلیسای «فوویغ» است. در این فستیوال ساختمان‌های شهر به شکل هنرمندانه‌یی با نورهای رنگی تزیین شده و شهر را بدل به یک تابلوی نقاشی بزرگ می‌کنند. بر این اساس هر ساختمان در شهر یک تصویر و نورپردازی خاص داشته که به نمای ساختمان شکلی جدید می‌بخشد. ریشه این جشنواره به سال ۱۶۴۳ بازمی‌گردد. در این سال شهر لیون به طاعون گرفتار شده بود و پس از یک دوره سیاه طاعون از این شهر رخت بربست. از آن زمان به بعد مردم برای ادای احترام به مریم مقدس و برای در امان ماندن شهر لیون، هر ساله در این زمان به کلیسای فوویغ رفته و شمع روشن می‌کنند.

ترجمه:احسان صفاپور