امنیت آسیایی

بیانیه مشترك چین و روسیه توجه خاصی به پرونده هسته ای ایران كرد و ضمن ابراز امیدواری به حل و فصل هر چه سریعتر مسائل موجود اعلام می كند كه مسائل هسته ای ایران باید از راههای دیپلماتیك و در چارچوب آژانس بین المللی انرژی هسته ای حل و فصل گردد

«قرن ۲۱ قرن آسیاست» این عبارت كوتاهی است كه بسیاری از استراتژیست های دنیا به آن اعتراف دارند و معتقد هستند كه در قرن ۲۱ مجموعه كشورهای آسیایی بالاترین رشد اقتصادی را به خود اختصاص خواهند داد و نقش تعیین كننده ای را در بازار تولید، مصرف و قیمت انرژی ایفا خواهند كرد.آسیا به عنوان پر جمعیت ترین و وسیع ترین قاره جهان كانون تحولات استراتژیك خواهد بود و ظهور قدرتهای جدید در این قاره معادله موجود قدرت در عرصه جهانی را به چالش خواهد كشید و سرنوشت نظام جهانی را كه تك قطبی است یا چند قطبی رقم خواهد زد.در حال حاضر آسیا فاقد وحدت و یكپارچگی استراتژیك بوده و مسائل اقتصادی، سیاسی و استراتژیك آن در مجموعه های مختلفی پیگیری می شود و آسیا به مناطق گوناگون تقسیم شده است. آسیای شرقی، غرب آسیا، آسیای جنوب غربی، آسیای مركزی، اقیانوس هند و خلیج فارس از جمله مناطقی هستند كه مجموعه ای از كشورهای تقریبا همگن آسیایی در یك منطقه جغرافیایی را در برگرفته اند و ساختاری كه بخواهد تمام كشورهای آسیایی را در مجمعی گرد هم آورد وجود ندارد. در حال حاضر مجمع منطقه آسیا Asian Region Forum(ARF ) را می توان مهمترین مجموعه آسیایی دانست كه موفق شده پیوند ۳۴ كشور آسیایی، اتحادیه اروپا، امریكا و كانادا را برقرار كند. البته این مجموعه بیشتر ساختاری اقتصادی است و تلاش دارد تا اقتصاد كشورهای آسیایی را به قطبهای مهم اقتصاد جهانی پیوند زند. اندونزی، مالزی، تایلند، ویتنام، سنگاپور، برونئی، كامبوج، میانمار، فیلیپین و لائوس ده كشور آسه آن در كنار ژاپن، كره جنوبی، كره شمالی، چین، هند، پاكستان، روسیه، استرالیا، نیوزلند، گینه نو، اتحادیه اروپا، كانادا و امریكا مجمع منطقه آسه آن ARF را تشكیل می دهند. اجلاس وزرای خارجه این مجموعه قرار است در ۲۹ ژوئیه سال جدید در پایتخت لائوس برگزار شود و با این كه این مجموعه بیشتر مجموعه ای اقتصادی است اما مسائل امنیتی همچون مساله تسلیحات اتمی كره شمالی به عنوان مهمترین مساله امنیتی شرق آسیا در این مجمع مورد توجه است. در اهمیت اقتصادی این مجموعه باید خاطرنشان كرد كه فقط امریكا ۵۰۰ میلیارد دلار با این منطقه مبادله تجاری دارد و كشورهایی چون هند، ژاپن، چین و روسیه در برنامه توسعه اقتصادی خود اولویت بالایی را برای این منطقه قائل شده اند ولی به آن به عنوان یك مجموعه ای كه در آینده بتواند نقش تعیین كننده ای برای امنیت آسیایی باشد قائل نیستند.مجموعه دیگری كه به بحث امنیت آسیایی توجه ویژه ای كرده است «كنفرانس تعامل و اعتمادسازی در آسیا» است كه به ابتكار قزاقستان تشكیل شده است. امنیت در آسیا مهمترین جهت گیری این كنفرانس است ولی به جهت دعوت از اسرائیل به این كنفرانس می توان گفت كه مهمترین ضعف این كنفرانس همین نكته است كه توجه ندارد هیچ تشكلی برای امنیت آسیا با حضور اسرائیل امكان شكل گیری ندارد.مجموعه های امنیتی محدود به مناطق خاص در آسیا هم وجود دارند كه فقط به یك منطقه خاص محدود بوده و به هیچ عنوان درصدد گسترش حوزه امنیتی خود نیستند كه به عنوان مثال می توان به سازمان امنیت دسته جمعی كشورهای مشترك المنافع اشاره كرد كه در آن تعدادی از كشورهای مشترك المنافع كه راهبرد روسیه را برای منطقه پذیرفته اند عضویت دارند ارمنستان، تاجیكستان، قزاقستان، قرقیزستان بیلاروس و روسیه اعضاء این سازمان را تشكیل می دهند و در مقابل این سازمان اتحاد كشورهای گووام قرار دارد كه گرجستان، اوكراین، آذربایجان و مولداوی آن را تشكیل داده اند و ازبكستان بعداً به آنها ملحق شده ولی نقش فعالی در آن ندارد. یكی از مهمترین ساختارهای شكل گرفته در آسیا برای مسائل امنیتی سازمان همكاریهای شانگهای است كه هر چند ابتدا این سازمان در سال ۱۹۹۵ با عنوان شانگهای ۵ و با حضور چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیكستان جهت حل و فصل مسائل مرزی این كشورها با یكدیگر و تحت عنوان «شانگهای ۵» تشكیل شد ولی در جریان تحول خود و در مقابله با مسائل منطقه ای و جهانی با ابتكاراتی كه از خود نشان داد هم حوزه جغرافیایی و هم دامنه موضوعی خود را گسترش داد. ازبكستان به عضویت رسمی این سازمان درآمد و ایران، پاكستان و هند به عنوان ناظر به این سازمان دعوت شدند.شانگهای ۵ تجربه بسیار موفقی در حل و فصل مسائل مرزی موجود بین كشورهای تشكیل دهنده كسب كرد و با ورود به همكاریهای اقتصادی عرصه جدیدی را در برابر اعضاء خود گشود.اجلاس آلماتی را كه برای اولین بار در آن ایران، هند و پاكستان به عنوان ناظر حضور خواهند یافت می توان تحول مهمی در آینده این سازمان دانست و ضروری است تا كشورهای عضو و كشورهای ناظر و دیگر كشورهای آسیایی توجه ویژه ای به آینده این سازمان كه می تواند نقش مهمی در امنیت آسیایی داشته باشد ملحوظ بدارند.مسأله حائز اهمیت دیگری كه در خصوص اجلاس سران سازمان همكاریهای شانگهای در آلماتی شایان ذكر است دیدار رسمی هوجین تائو رئیس جمهور چین از مسكو در هفته گذشته است كه منجر به صدور بیانیه مشتركی توسط چین و روسیه گردید. این بیانیه كه دیدگاههای دو كشور را به مسائل عمده جهانی مشخص می سازد در آستانه تشكیل جلسه مهم سازمان همكاریهای شانگهای در آلماتی منتشر می شود و بطور قطع در فضای سیاسی و گفتمانهای موجود در اجلاس سران سازمان تاثیر ویژه ای خواهد داشت.در بیانیه مشترك پوتین و هوجین تائو روسای جمهور روسیه و چین مسائل عمده جهانی مانند نظم چند قطبی جهان، چندگونگی راههای توسعه، تروریسم، سلاحهای كشتار جمعی، اصلاح ساختار سازمان ملل و مسائل هسته ای كره شمالی و ایران مورد توجه قرار گرفته است.این بیانیه تأكید دارد كه شرایط بین المللی در حال تغییر است و امروزه كشورهای بیشتری از نظم چند قطبی جهان و تنوع چندگونگی راههای توسعه حمایت می كنند. حمایت از نظم چند قطبی و چند گونگی راههای توسعه را می توان به چالش كشیدن ایده امریكایی نظام تك قطبی و پیشبرد دموكراسی به عنوان تنها گزینه توسعه دانست.دو رئیس جمهور توجه ویژه ای به تروریسم به عنوان مهمترین مسأله جهانی كرده اند و ضمن آن كه چین و روسیه را قربانیان تروریسم دانسته و آمادگی خود را برای همكاری با جامعه جهانی در جنگ علیه تروریسم اعلام می دارند اما آشكارا مخالفت خود را با جنگهای آمریكا كه به نام جنگ علیه تروریسم در جهان راه انداخته ابراز كرده و اعلام می دارند كه جنگ علیه تمام اشكال تروریسم باید با تقویت همكاریهای بین المللی و استقرار یك راهبرد ضد تروریستی جامع و بلندمدت، تحت رهبری سازمان ملل و شورای امنیت و به استناد منشور ملل متحد و دیگر نرمهای حقوق بین الملل صورت گیرد.

---