تلویزیون به روایت تاریخ

تلویزیون دیجیتال نسل جدید سیستم تولید و پخش تلویزیونی است که برتری های زیادی به سیستم آنالوگ دارد

به طور کلی تاریخچه تلویزیون از دو دیدگاه یعنی از نظر پیشرفت‌های به دست آمده در زمینه اصول مکانیکی و الکترونیکی و همچنین پیشرفت‌هایی که تنها مربوط به ویژگی‌های مکانیکی بوده و مبنای ساخت تلویزیون‌های مدرن و امروزی هستند، قابل بررسی است.

نخستین سیستم تلویزیونی الکترومکانیکی در سال ۱۲۶۳ خورشیدی و به دست یک دانشجوی آلمانی اختراع شد. در حقیقت، اختراع این دانشجو نخستین استفاده عملی از ترکیب تصاویر با اصوات بود که به دلیل عدم‌دستیابی به فناوری تولید لامپ‌های تقویت صوتی تا ۲۳ سال بعد، عملی نشد. در نوروز ۱۳۰۵ خورشیدی جان لوگی بایرد که یک مخترع اسکاتلندی بود، موفق شد تصاویری متحرک را به صورت سایه‌نما به نمایش گذارد و حدود ۹ ماه بعد و در نتیجه تلاش‌های بسیار توانست تصاویر زنده، متحرک و پیوسته را به نمایش گذارد.

اگر چه بسیاری بر این باورند که مبنای ساخت همه تلویزیون‌های امروزی را می‌توان به کشف خاصیت هدایت نوری سلنیوم و اختراع دیسک اسکن در ۱۲۷ سال پیش نسبت داد؛ در حقیقت همه سیستم‌های عملی و کاربردی در تلویزیون‌های امروزی براساس اصل بنیادی اسکن تصاویر برای تولید سیگنال‌های تلویزیونی طراحی و ساخته شده‌اند. در این سیستم‌ها، تصاویر نمایش داده شده به وسیله‌ای منتقل می‌شوند که عکس اسکن عمل کرده و در نهایت تصاویر به گیرنده‌های تلویزیونی منتقل می‌شوند و تصویر نهایی را به نمایش در می‌آورد.

لوگی بایرد سال ۱۳۰۵ نخستین سیستم تلویزیونی با قابلیت نمایش تصاویر به صورت سیاه و سفید را تولید کرد و دو سال بعد، موفق به ساخت اولین سیستم پخش رنگی شد. البته باید این نکته را خاطر نشان کرد که تلویزیون‌های الکترونیکی نتیجه تلاش‌های افراد بسیاری بوده که در زمینه‌های مختلف و به منظور توسعه فناوری‌های مورد نیاز این جعبه جادو کار کرده‌اند. تیلور فرانسوارد در سال ۱۳۲۶ برای نخستین‌بار یک سیستم تلویزیونی تمام رنگی را در انستیتو فرانکلین در ایالت فیلادلفیا به نمایش عمومی گذاشت و به این ترتیب، نام خود را به عنوان نخستین فردی که به صورت همزمان از دوربین‌ها و گیرنده‌های الکترونیکی استفاده کرد، در تاریخ تلویزیون به ثبت رساند.

در کشور ما نیز نخستین فرستنده تلویزیونی ساعت ۵ بعد از ظهر ۱۱مهر سال ۱۳۳۷ هجری خورشیدی اولین برنامه خود را روی آنتن پخش فرستاد. این فرستنده تلویزیون ایران نامگذاری شد که به صورت خصوصی اداره می‌شد. با توجه به رونق کار تلویزیون ایران، دولت وقت تصمیم گرفت یک شبکه تلویزیونی سراسری راه‌اندازی کند و به این ترتیب سال ۱۳۴۵ پخش آزمایشی شبکه تلویزیونی ملی ایران آغاز شد که در سال‌های پس از انقلاب اسلامی با تغییر نام به سیمای جمهوری اسلامی ایران به فعالیت خود ادامه داد.

● تلویزیون‌های آنالوگ

با گذشت زمان انسان توانسته به پیشرفت‌های بزرگی با هدف بهبود وضعیت زندگی خویش دست یابد که بسیاری از آنها آنقدر موثر بوده‌اند که به جرات می‌توان گفت همه ابعاد زندگی بشر را تحت تاثیر خود قرار داده است. یکی از زمینه‌هایی که این روزها بیش از پیش دستخوش تغییر و تحولات اساسی شده، سیستم پخش تصاویر تلویزیونی است که چند سالی است در کشورهای مختلف مورد توجه قرار گرفته است. بتازگی سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران نیز تصمیم گرفته با هدف افزایش تعداد شبکه‌های تلویزیونی و همچنین بهبود کیفیت پخش صدا و تصویر برنامه‌های تلویزیونی به عنوان یکی از اولویت‌های خود، تغییر شیوه پخش برنامه‌های تلویزیونی از آنالوگ به دیجیتال را در دستور کار قرار دهد.

در حال حاضر شبکه‌های تلویزیونی با استفاده از تجهیزات آنالوگ و به شکل سیگنال‌های آنالوگ به آنتن‌های گیرنده تلویزیونی ارسال می‌شود. به همین خاطر تنها دستگاه لازم برای دریافت این سیگنال‌ها یک آنتن مناسب و استاندارد است. امواج ارسالی توسط این سیستم بشدت تحت‌تاثیر شرایط محیطی مانند شرایط آب و هوا قرار می‌گیرد و به همین علت در طول مسیر کیفیت این تصاویر بسیار افت پیدا می‌کند. سیستم تلویزیونی آنالوگ تصاویر تلویزیونی و اطلاعات مربوط به آن از قبیل روشنایی تصویر و میزان صدا را به صورت کدهای آنالوگ و قدرت سیگنال تبدیل می‌کنند که در گیرنده‌ها به ولتاژالکتریکی تبدیل شده و سپس پخش می‌شوند.

اگرچه تلویزیون‌های آنالوگ در زمینه دریافت سیگنال‌های محلی یا ماهواره‌ای و همچنین کار با دستگاه‌های جانبی مانند دی.وی.دی یا حتی سیستم‌های پخش فیلم‌های ویدئویی با هیچ مشکلی مواجه نبوده و توانسته اند پاسخگوی نیاز بینندگان برنامه‌های تلویزیونی باشند اما از نظر وضوح تصاویر، کیفیت مطلوبی ندارند. یکی از مشکلات اصلی تلویزیون‌های آنالوگ این است که جابه‌جایی آنتن بشدت کیفیت تصویر دریافتی را تغییر می‌دهد، همچنین تداخل ناشی از دریافت سیگنال‌ها از دو مسیر باعث ایجاد سایه در تصاویر تلویزیونی می‌شود که برخورد امواج ارسالی به ساختمان‌ها و موانع موجود در مسیر موجب تشدید این مساله خواهد شد.

اما حرکت از تصاویر آنالوگ به دیجیتال در نمایشگرهای جدید کامپیوتری کیفیت و وضوح تصاویر و همچنین رنگ و ثبات تصاویر را تا حد غیرقابل مقایسه‌ای افزایش داده است. تصاویر آنالوگ در قالب سیستم‌های پال،سکام و ان.تی.اس.سی ارسال می‌شوند. سیستم پال در حقیقت به معنی خط فاز متناوب است که در سامانه فرستنده تلویزیونی در بیشتر کشورها مورد استفاده قرار می‌گیرد. سکام نیز به معنی تغییر رنگ متوالی همراه با حافظه است که نخستین‌بار در کشور فرانسه ابداع شده و مورد استفاده قرار گرفت.

NTSC مخفف کمیته سامانه تلویزیون ملی است و این سامانه تلویزیونی آنالوگ در کشورهای آمریکا،ژاپن، کانادا، مکزیک، کره و بسیاری از دیگر کشورها مورد استفاده قرار می‌گرفت.

گرچه در کشور ما سیستم پخش همگانی تلویزیون، در خیلی شهرها هنوز به‌صورت آنالوگ است ولی پیش‌بینی می‌شود بزودی جایگزینی کامل سیستم پخش دیجیتال به جای آنالوگ به عنوان یکی از اولویت‌های اصلی صدا و سیما به وقوع بپیوندد.

● تلویزیون‌هایی از نوع دیجیتال

تلویزیون دیجیتال برخلاف روش آنالوگ از شیوه ارسال دیجیتال استفاده می‌‌کند و همه اطلاعات مورد نظر شامل سیگنال تصویر، صدا و داده‌ها را قبل از ارسال به شیوه دیجیتال پردازش می‌کند. پردازش دیجیتال شامل تبدیل سیگنال آنالوگ به سیگنال دیجیتال است که از صفر و یک تشکیل شده و پس از فشرده‌سازی این سیگنال‌ها و حذف اطلاعات مازاد، ارسال اطلاعات به روش دیجیتال. انجام می‌شود. سیگنال ارسال شده ابتدا به اجزای اولیه تصویر و صدا تقسیم شده، سپس عکس عمل فشرده‌سازی به کمک مدارات خاص گیرنده انجام می‌شود تا اطلاعات کدگذاری شده باز خوانی شود. تا وقتی علامت «یک» ارسال شده هنگام دریافت نیز «یک» تشخیص داده شود، هیچ مشکلی در تبدیل معکوس سیگنال به حالت اصلی وجود ندارد و در نتیجه حتی اگر در مسیر انتقال سیگنال تداخل وجود داشته باشد، بر کیفیت پخش تاثیرگذار نبوده و صدا و تصویر همان‌طور که از فرستنده ارسال شده، دریافت می‌شود.

در حقیقت تلویزیون‌های دیجیتال نسل جدید تلویزیون‌هایی هستند که برتری‌های زیادی نسبت به پخش آنالوگ برنامه تلویزیونی خواهند داشت. در سیستم دیجیتال علاوه بر این‌که کیفیت صدا و تصویر از سیستم آنالوگ بهتر می‌شود، صدا و سیما نیز قادر خواهد بود تعداد شبکه‌های بیشتری را در اختیار بینندگان قرار دهد. بیش از ده‌ها سال برنامه‌های تلویزیونی فقط از طریق آنتن‌های فرستنده یا کابل‌های تلویزیونی، پخش می‌شده و نوع امواج ارسالی نیز تاکنون آنالوگ بوده است. مانند سیستم های پال در اروپا، سکام در ایران و NTSC در آمریکا و کانادا، که برای همه تلویزیون‌های خانگی قابل دریافت و پخش بوده است.

با راه اندازی شبکه‌های پخش دیجیتالی برنامه‌های تلویزیونی، نسل جدیدی از تلویزیون‌های آنتن سرخود به عنوان تلویزیون‌های دیجیتالی به بازار عرضه شدند. این تلویزیون‌ها قادرند در همه جای خانه، حتی در باغ و فضای باز فقط با یک آنتن معمولی، بدون در نظرگرفتن جهت خاصی برای آنتن، برنامه‌های مختلف ارسالی را دریافت کنند.

برای تولید برنامه‌های تلویزیونی جدید به روش دیجیتالی، به‌وسیله یک دوربین فیلمبرداری دیجیتالی، صحنه‌ها فیلمبرداری می‌شوند و به عبارتی دیگرصدا و تصویر هرکدام به​صورت دیجیتال (صفر و یک) ضبط می‌شوند و در ادامه از مرکز فرستنده تلویزیونی، صدا و تصویر به​صورت دیجیتالی پخش می‌شوند. اما فقط تلویزیون‌هایی قادرند این برنامه‌ها را دریافت کنند که به گیرنده‌های دیجیتالی مجهز باشند تا بتوانند صدا و تصویر را همان​طور که قبلا به صورت دیجیتال کدگذاری شده‌اند به صورت اولیه برگردانند.

سیستم دیجیتال، تجربه‌ای جدید در عرصه تماشای تلویزیون است که علاوه بر ایجاد امکانی برای ارائه شبکه‌های تلویزیونی بیشتر، کیفیت صدا و تصویر را نیز به میزان قابل توجهی بهبود می‌دهد. در حال حاضر صداوسیما در زمینه افزایش تعداد شبکه‌های تلویزیونی با محدودیت​هایی مواجه است که با راه‌اندازی سیستم پخش دیجیتال این محدودیت‌ها از میان برداشته خواهد شد. به​طورکلی امکان ارائه شبکه‌های بیشتر، بهبود کیفیت صداو تصویر، امکان ارائه اطلاعات در کنار تصویر، راهنمای الکترونیکی برنامه ها، پخش همزمان رادیو وتلویزیون، ضبط برنامه پخش شده از یک شبکه تلویزیونی هنگام تماشای یک شبکه دیگر، ضبط برنامه ریزی شده یک شبکه هنگامی که شما در منزل حضور ندارید و همچنین مشاهده تله تکست از مهم‌ترین مزایای تلویزیون‌های دیجیتالی در مقایسه با سیستم‌های پخش آنالوگ خواهد بود.

● گذر از آنالوگ به دیجیتال

در شرایطی که آنتن تلویزیون و کابل‌های متصل به آن هیچ مشکلی نداشته باشند و تصاویر تلویزیونی را با کیفیت مطلوبی ارائه دهند شما می‌توانید با در اختیار داشتن تلویزیون‌های دیجیتالی مجهز به تیونر داخلی که بتازگی به بازارهای ایران وارد شده و به فروش می‌رسند برنامه‌های تلویزیونی دیجیتالی را تماشا کنید. اما نگران نباشید، اگر در حال حاضر قصد خرید تلویزیون ندارید می‌توانید با استفاده از یک دستگاه مبدل دیجیتال به آنالوگ (گیرنده دیجیتال) که به تلویزیون متصل می‌شود سیگنال‌های دیجیتال را دریافت و آنها را به دستگاه تلویزیون منتقل نمایید. اصطلاحا به این دستگاه، گیرنده دیجیتال تلویزیون یا ست تاپ باکس گفته می‌شود.

در حقیقت مبدل دیجیتال یک شاهراه ارتباطی بین تلویزیون و کامپیوتر است.

گیرنده‌های دیجیتالی علاوه بر دریافت تلویزیون دیجیتال، قابلیت‌های زیادی را برای تلویزیون آنالوگ شما فراهم می‌آورند. این گیرنده‌ها سیگنال تلویزیون دیجیتال را از طریق آنتن دریافت کرده و صدا و تصویر را از آن استخراج می‌‌کنند که توسط گیرنده‌های تلویزیونی عادی قابل نمایش است.

فرانک فراهانی‌جم