چهارشنبه, ۳ بهمن, ۱۴۰۳ / 22 January, 2025
مجله ویستا

روزنامه‌ها و آسیای امروز


یک ایستگاه تاکسی موتورسیکلتی در نزدیکی خانه‌ام در بانکوک وجود دارد و دستان خیلی از راننده‌ها کثیف است. این کثیفی نه از گردو خاک شهری یا روغن موتور، بلکه از کاغذ روزنامه است. …

یک ایستگاه تاکسی موتورسیکلتی در نزدیکی خانه‌ام در بانکوک وجود دارد و دستان خیلی از راننده‌ها کثیف است. این کثیفی نه از گردو خاک شهری یا روغن موتور، بلکه از کاغذ روزنامه است. آسیا به خاطر نرخ بالای سواد و اصلاحات مطبوعات در بعضی از بخش‌های قاره از آنچه می‌تواند آخرین بازار پر رونق بزرگ روزنامه باشد، لذت می‌برد. به گزارش اتحادیه روزنامه‌های جهان (WAN)، ۸ روزنامه از بزرگترین روزنامه‌های جهان در آسیا چاپ می‌شوند. و بزرگترین بازارهای روزنامه ملی؟ چین، هند و ژاپن. (ایالات متحده با فاصله‌ای زیاد، چهارم است.)

حتی در حالیکه اروپایی‌ها و آمریکایی‌های شمالی آبونمان خود را رها کرده‌‌اند – طبق آخرین آمار WAN تیراژ روزنامه‌ها در این دو منطقه در سال‌های ۷-۲۰۰۶ به ترتیب ۸۴/۱ و ۱۴/۲ درصد کاهش یافته است – مال آسیا ۷۴/۴ درصد افزایش داشته است. در هند به تنهایی ۵/۱۱ میلیون روزنامه‌خوان جدید در سال ۲۰۰۸ به روزنامه‌خوان‌ها اضافه شده‌‌اند و رشد آگهی تبلیغاتی حدود ۱۰ درصد بوده است – کم‌رونق‌تر از دو سال گذشته اما هنوز بطور چشمگیری قوی. راهول کانسال مقام ارشد بازاریابی «تایمزآ و ایندیا»، پرخواننده‌ترین لوح کاغذی انگلیسی‌زبان و یک بازیگر مهم در میان ۶۴۹۹۸ روزنامه ثبت شده در سراسر هند، می‌گوید: «خیلی از مردم نمی‌توانند بدون روزنامه‌شان از یک فنجان چای صبح خود لذت ببرند.»

توسعه رسانه‌ای آسیا منعکس‌کننده سقوط دیکتاتورهای آن بوده است. مثلاً در اندونزی شمار روزنامه‌ها از چند ده تا در زمانی که سوهارتو مرد قدرتمند این کشور برکنار شد امروز به تقریباً ۸۰۰ روزنامه افزایش یافته است. این بازار آنقدر رو به افزایش است که یک روزنامه انگلیسی‌زبان جدید، جاکارتا کلاب، نوامبر گذشته درست وقتی چندین روزنامه بی‌پول آمریکایی آخرین شماره‌های خود را آماده می‌کردند دور ماشین‌های چاپ خود را افزایش داد. علی بسیاح سریو مشاور راهبردی این روزنامه می‌گوید: «طبقه متوسط اندونزی درحال گسترش است و خیلی از خانواده‌های اندونزیایی دو روزنامه را مشترک هستند. مردم دوست دارند روزنامه را در دستانشان بگیرند و حتی گزارش‌هایی را قیچی کنند یا نسخه‌هایی را کنار بگذارند.»

حتی در چین که دستور عمل‌های سانسور هر روز میان روزنامه‌ها پخش می‌شود یک انقلاب مطبوعاتی در جریان است. طی دهه گذشته دولت مرکزی شروع به قطع یارانه‌های دولتی روزنامه کرده است. و واقعیت بازار آزاد سردبیران را وادار کرده است گزارش‌هایی را چاپ کنند که فروش دارد. در حالیکه «روزنامه مردم» ارگان رسمی حزب کمونیست، هنوز گزارش‌های ناراحت‌کننده‌ای مانند «توسعه پیوندهای چین و مالی ادامه دارد» را چاپ می‌کند، روزنامه‌های دیگر با کندوکاو درباره شایعات فساد و زندگی جنسی آدم‌های مشهور، خواننده‌ها را جذب می‌کنند. نفوذ پائین اینترنت در بخش اعظم آسیا تضمین می‌کند که این روزنامه‌ها هستند – نه کامپیوترها – که اطلاعات به خوانندگان منتقل می‌کنند. در سپتامبر گذشته تنها ۲۴/۱۲ میلیون هندی دارای حق اشتراک کامپیوتر بودند که در مقابل ۱۸۰ میلیون هندی که روزنامه‌ای را مشترکند، ذره‌ای بیش نیست.

شهروندان مجهز به کامپیوتر ممکن است در شرق آسیا فراوان‌تر باشند. اما در آن جا هم مطبوعات حکومت می‌کنند. در ژاپن متوسط خانواده‌ها هنوز بیش از یک روزنامه را مشترک‌‌اند. در حقیقت ژاپنی‌ها با وجود یک افت تیراژ روزنامه‌ها در دو سال گذشته مشتاق‌ترین خواننده‌های روزنامه در جهان هستند. یوایچی فوناباشی سردبیر آساهی شیمبون دومین روزنامه بزرگ جهان (پس از رقیب‌اش یومییوری شیمبون) با ۸ میلیون آبونمان، می‌گوید: «آدم به سختی می‌تواند کشور دیگری پیدا کند که شرکت‌های مطبوعاتی‌اش چندین میلیون نسخه روزنامه در روز چاپ کنند.» با وجود این ناشران می‌دانند نمی‌توانند روی مصرف‌کننده‌های جوانتر حساب کنند.

آساهی شیمبون درنظر دارد یک سرویس نقدی برای کسانی که خواهان دسترسی به اخبار از طریق تلفن‌های همراه‌شان هستند به راه اندازد. این برنامه چندرسانه‌ای قرار است از تابستان آینده آغاز شود و هدفش به قلاب انداختن ۱۰ میلیون مشترک ظرف چند سال است.

این پربارترین منطقه جهان برای روزنامه‌ها همچنین خطرناک‌ترین منطقه برای این خبرنگاران است. به گزارش موسسه بین‌المللی مطبوعات ۲۶ روزنامه‌نگار آسیایی در سال ۲۰۰۸ در حین انجام وظیفه کشته شدند که این از آسیا منطقه‌ای مرگبارتر از حتی خاورمیانه می‌سازد. نگهبان رسانه‌ای خبرنگاران بدون مرز می‌گوید: حدود ۵۴ روزنامه‌نگار آسیایی پشت میله‌های زندان رنج می‌برند. اما این آمار مایوس‌کننده براهمیت روزنامه‌های آسیا به عنوان یک کنترل‌کننده زیاده‌روی‌های قدرت تاکید می‌کند – چیزی که باید هیچ‌گاه کهنه نشود.

نویسنده: هناه بیچ

مترجم: فریدون دولتشاهی