انرژی فسیلی, آلاینده ها و راهکارها

کارشناسان انرژی, اعلام كرده اندكه بیش از ۸۰ درصد انتشار گازهای گلخانه ای, ناشی از فعالیت های بشر دراستفاده نامطلوب از انرژی است در واقع گازهای گلخانه ای که بخش عمده ای از آن دی اکسید کربن co۲ است مصرف انرژی های فسیلی زغال سنگ, نفت, گاز و , آلودگی هوا و محیط زیست را به همراه آورده, به طوری که تنفس در هوای پاک و بدون آلاینده ها به یكی از آرزوهای شهروندان شهرهای بزرگ ازجمله تهران تبدیل شده است

سرعت روند تخریبی آلاینده ها، نگرانی کارشناسان و دوستداران محیط زیست را در هرچه بیشتر شدن شکاف اولیه لایه ازن و پیامدهای نامطلوب آن، همچنین تخریب بیش از پیش محیط زیست فراهم آورده است. این معضل هم اكنون یکی از بزرگ ترین مشکلات شهرهای بزرگ است؛ به گونه ای که طبق تحقیقات مؤسسه مطالعات بین المللی انرژی، حدود ۸۰ درصد از آلودگی هوای شهر تهران، ناشی از خودروهای سواری است که در سطح شهر تردد می کنند.این آلودگی بیشتر به دلیل گازهای سمی منواکسید کربن، کربورهای هیدروژن و اکسیدهای نیتروژن است که از اگزوزهای خودروها خارج می شوند. این گازها سمی هستند و آثار سویی روی سلامت انسان دارند.طبق آمار سازمان بهشت زهرا، ماهانه حدود ۳۵ تا ۴۰ درصد از مرگ و میرها به علت سکته قلبی است و از قرار معلوم ترافیک تهران، متهم شماره یک این تلفات انسانی و تهدید سلامت شهروندان است. هزینه درمان ناشی از آلودگی هوا در یک سال، برای شهروندان تهرانی حداقل ۱۶۰ میلیارد ریال است.با توجه به این مشکلات، آنچه ذهن هر پرسشگری را به خود مشغول می کند، این است که برای این معضل چه راهکارهایی می توان اندیشید؟ در این زمینه تلاش های بسیاری درسطح داخلی و بین المللی انجام شده است. برای مثال، ۱۶۰ كشور جهان؛ پروتکل کیوتو را در دسامبر ۱۹۹۷ به منظورکاهش میزان خالص انتشار گازهای گلخانه ای تصویب كردند.اما آنچه بیشتر محققان به عنوان راهكارهای جدید به منظوركاهش آلاینده های محیط زیست سفارش می کنند، کاهش مصرف سوخت های فسیلی و جانشینی انرژی های نو (انرژی هسته ای، انرژی بادی، آبی و ...) است. از آنجا که دی اکسید کربن زغال سنگ و فرآورده های نفتی بیشتر از سایر سوخت ها است،گاز طبیعی به عنوان یکی از این انرژی های جانشین به دلیل دارا بودن کربن کمتر و راندمان بالاتر آن در واحدهای سیکل ترکیبی تولید برق، بهترین جانشین زغال سنگ محسوب می شود. البته در صورت افزایش تقاضای گاز طبیعی، قیمت این سوخت افزایش خواهد یافت. همچنین طرح های بین المللی انتقال گاز مانند خط لوله (خاورمیانه، قفقاز و اروپا) یا خط لوله (ایران، پاکستان و هند)، انرژی گاز را جذاب تر و مهم تر خواهد كرد. به همین ترتیب، طرح های مایع سازی گاز طبیعی (سی ان جی) و گاز مایع (ال پی جی) توجیه پذیر خواهد بود و کشورهای دارنده منابع گاز از جمله ایران، فرصت مناسبی را برای حضور در بازارهای جهانی خواهندداشت. از دیدگاه زیست محیطی، استفاده از «ال پی جی» به شكل استاندارد،كمترین چرخه انتشار گازهای گلخانه ای را در قیاس با سایر سوخت های تجاری دارد و تأثیر آن در بیشتر شدن شكاف لایه ازن، نصف بنزین است. همچنین انتشار هیدروكربن نسوخته ۳/۱ درصد، اكسیدهای نیتروژن ۲۰ درصد و منواكسیدكربن ۶۰ درصد درقیاس با بنزین كاهش می یابد. از دیگر انرژی های نو که کشورما به تازگی به دنبال آن است، انرژی هسته ای است. مهم ترین مزیت انرژی هسته ای این است که مانند سوخت های فسیلی (نفت، زغال سنگ، بنزین و ...) گازهای گلخانه ای تولید نمی کند.در واقع انرژی هسته ای حتی یك مولكول گازكربنیك یا دیگرآلاینده های سوخت های فسیلی را تولید و منتشر نمی كند. در مراحل كار با اورانیوم، مقدار كمی سوخت نفتی استفاده می شود كه در قیاس با دیگر سوخت ها آلودگی بسیار اندكی دارد. در واقع هركیلووات ساعت برق هسته ای، حدود ۲۵ گرم گاز گلخانه ای تولید می كند، درحالی كه برای هركیلووات ساعت برق زغال سنگ سوز، ۴۵۰ تا ۱۲۵۰ گرم گازكربنیك و برای تولید هركیلووات ساعت برق گازسوز، ۲۲ گرم گاز كربنیك تولید می شود. مشاهده می شود كه مقدار تولید گازگلخانه ای از انرژی هسته ای درقیاس با سوخت های فسیلی، بسیار ناچیز است.البته به جزجانشینی انرژی های نو با انرژی های فسیلی، اقدام هایی را هم می توان انجام داد تا از مقدارآلاینده های فسیلی كاسته شود، ازجمله توسعه شبكه مترو شهری كه در صرفه جویی مصرف بنزین بسیار مؤثر است.مطابق تحقیق مؤسسه مطالعات بین المللی انرژی، تا سال ۱۴۰۰ مصرف روزانه بنزین در شبكه حمل و نقل عمومی،۲۷ میلیون تا ۳۲ میلیون لیتر خواهد بود، حال آن كه با عملی ساختن سامانه متروی شهری ۲۱/۲ میلیون لیتر در مصرف بنزین صرفه جویی خواهد شد و با كاهش آلاینده های جوی، روبه رو خواهیم شد. نتیجه آن كه با جانشینی انرژی های نو و اقدام های مهم برای صرفه جویی درمصرف انرژی فسیلی مانندتوسعه سامانه مترو شهری، می توان از میزان آلاینده های هوا كاست.