غلامحسین ساعدی

غلامحسین ساعدی در ۱۴ دی ۱۳۱۴ در تبریز متولد شد نخستین آثارش را از ۱۳۳۴ در مجلات ادبی به چاپ رساند

غلامحسین ساعدی در ۱۴ دی ۱۳۱۴ در تبریز متولد شد. نخستین آثارش را از ۱۳۳۴ در مجلات ادبی به چاپ رساند. او كه در ابتدا به عنوان نمایشنامه‌نویسی چیره دست (با نام مستعار گوهر مراد) شهرت یافته بود،‌ با نگارش داستان‌های زیبایی چون «گدا»، «دو برادر» و «آرامش در حضور دیگران»، جایگاه خود را به عنوان یكی از خلاق‌ترین داستان‌نویسان ایران نیز تثبیت كرد.

آثار او دستمایه‌ی برخی از بهترین فیلم‌های بلند سینمای ایران قرار گرفته است، كه از جمله‌ی آنها می‌توان فیلم‌های "گاو" (ساخته‌ی داریوش مهرجویی، ۱۳۴۸)، "آرامش در حضور دیگران" (ساخته‌ی ناصر تقوایی، ۱۳۴۹) و "دایره‌ی مینا" (ساخته‌ی داریوش مهرجویی، ۱۳۵۳) را نام برد.

ساعدی در دوم آذر ۱۳۶۴ به علت خون‌ریزی دستگاه گوارش در فرانسه درگذشت و در گورستان پرلاشز در كنار صادق هدایت یه خاك سپرده شد.

● كتابهای ایشان عبارت است :

▪ آشفته‌ حالان‌ بیداربخت‌

▪ تاتار خندان‌

▪ ترس‌ و لرز

▪ توپ

▪ چوب‌ بدستهای‌ ورزیل‌

▪ خانه‌ روشنی‌

▪ شناختنامه غلامحسین ساعدی

▪ ضحاك‌ (نمایشنامه‌ در پنج‌ پرده)

▪ عزاداران‌ بیل‌

▪ غریبه‌ در شهر

▪ غلامحسین ساعدی

▪ گاو

▪ واهمه‌های بی نام و نشان

مینو فرشچی:غلامحسین ساعدی پدر نمایشنامه نویسی مدرن ایران است

نصرت کریمی: ساعدی بهترین نمایشنامه نویس ایران از آغاز تا کنون است

عبدالعلی دستغیب: غلامحسین ساعدی مروج سمبولیسم سیاسی در ادبیات داستانی ایران بود

غلامحسین ساعدی متولد ۱۳۱۴ آذربایجان است و عمده شهرت او به خاطر نمایشنامه​های اوست. وی در دانشگاه تهران پزشکی خواند اما سرانجام نویسندگی را برگزید و داستان​های با ارزشی در دهه​های سی​و​چهل پدید آورد.

یکی از داستان​های بلند او که به صورت کتاب در سال ۱۳۳۹ به چاپ رسید" شب نشینی با شکوه" نام​دارد، ساعدی در این کتاب به زندگی کارمندان پرداخت و ملال​ها و آسیب​های اجتماعی این گروه را تصویر کرد. او با این اثر در مسیر رمان​های اجتماعی اولیه در زبان فارسی گام برداشت و در عزاداران بیل راه​کمال را پیمود.

وی همچنین در وندیل ( ۱۳۴۵ ) وابستگی اقتصادی - سیاسی جامعه را از طریق توصیف محیط​های فاسد, نمایش می​دهد و در" واهمه​های بی​نام و نشان" ( ۱۳۴۶ ) جهان غم​انگیز فقر و در به​دری دهقانان آواره و روشنفکران سرگردان و بی​هدف و ولگردان آواره اجتماعی آن روزگار را تصویر می​کند دیگر آثار داستانی او عبارت است: "آرامش در حضور دیگران"، "ترس و لرز" ," توپ" و" گور و گهواره".

گفتنی است ساعدی در داستان نویسی به شیوه​ای گرایش پیدا کرد که در اصطلاح رمان روان​شناختی ( Psychological novel ) نامیده می​شود. رمانی که به تحلیل و تجسم حالت​های پیچیده ذهن و خصوصیات درونی اشخاص داستان می​پردازد و انگیزه​های پنهان در رفتار قهرمان را مورد توجه و بازشناسی قرار می​دهد.

در ایران علاوه بر ساعدی هوشنگ گلشیری و تقی مدرسی نیز به این شیوه علاقه نشان داده و از طریق تداعی به کاوش در ژرفایدرونی قهرمانان پرداخته​اند. ساعدی در داستان​هایش فقر و ناداری و درماندگی​های اجتماعی و واقعیت​های فضیحت بار جامعه شهری و چهره در هم زندگی نادلپذیر و پر مسئله را آشکار می​سازد . در پشت این توصیف​ها خشم و خروشی توام با کینه نهفته است و خواننده را نسبت به واقعیت عریان اطراف خود بینا و هوشیار می​کند.

ساعدی همچون بسیاری از نویسندگان نسل خود مدتی با نشریات و مجلات همکاری داشت و خود او شش شماره از کتاب الفبا را در نخستین سال​های دهه پنجاه منتشر کرد. ساعدی پس از انقلاب به اروپا رفت و مدتی در پاریس و لندن به کار مطبوعات پرداخت تا این که در سال ۱۳۶۴ بدرود حیات گفت.

مینو فرشچی:غلامحسین ساعدی پدر نمایشنامه نویسی مدرن ایران است

یک نمایشنامه نویس می​گوید: غلامحسین ساعدی پدر نمایشنامه نویسی مدرن ایران است و از لابه لای جملات نمایشنامه​های او می​توان بسیاری از دیالوگ​های نانوشته را درک کرد.

مینو فرشچی، نمایشنامه​نویس، درخصوص خصوصیات تئاتری نمایشنامه​های غلامحسین ساعدی نویسنده فقید معاصر در گفت​و​گو با خبرنگار ایلنا، افزود: دکتر غلامحسین ساعدی از معدود نویسندگانی بود که نمایشنامه​هایش غیر از استفاده در تئاتر، در سینما نیز به کار گرفته می​شد.

وی اضافه کرد: بهترین کارگردانان موج نوی سینمای ایران، بیشتر فیلم​نامه​های خود را از متن​های ساعدی می​گرفتند و به جرات می​توان گفت بهترین آثار این کارگردانان از قبیل داریوش مهرجویی و ناصر تقوایی وام گرفته از آثار ساعدی هستند.

این فیلم​نامه نویس، گفت: در مملکت ما به دلیل این که هنرمان، غذاخوردنمان و هر چیزی که مربوط به انسان​ها می​شود، به نوعی به سیاست ارتباط پیدا می​کند، نمی​شود در مورد نمایشنامه​های ساعدی حرف زد.

به عقیده وی، این​گونه اقدامات جز این که وقت و زمان را از بین ببرد هیچ ثمره​ای ندارد و جز این که عده​ای را از سودبردن از گنجینه​هایی نظیر ساعدی محروم می کند، فایده​ای ندارد.

فرشچی، با اشاره به توجه بیشتر علاقه​مندان هنر به آثار چنین نمایشنامه نویسانی، افزود: در حال حاضر همه ما به خوبی فهمیده ایم که سیاست با هنر فرق دارد و هنرمندان با درک این مطلب می​توانند با تحلیل بیشتر نمایشنامه​های نویسندگانی چون دکتر ساعدی، نمایشنامه خوب را از بد تشخیص دهند.

وی، یکی از خصوصیات ساعدی را مردمی بودن وی ​دانست و گفت: ساعدی به واسطه حرفه غیر هنری خود، به طور دایم با اقشار مختلفی از مردم روبرو بود و نمایشنامه​هایی که می​نوشت برخاسته از دل مردم بود.

این نمایشنامه نویس خاطرنشان کرد: متاسفانه هنرمندان امروزی آن​چیزی را که در ذهنشان متبادر می​شود بازگو می​کنند و اصلا توجهی به اطراف و اقشار مردم ندارند.

وی از این که نمایشنامه خوانی و تئاتر را از دوران دبیرستان با نمایشنامه​های ساعدی شروع کرده است، اظهار خشنودی کرد و گفت: نمایشنامه​های ساعدی مملو از جملات و گفته​های نانوشته​ای بود که به راحتی می​شد آن را درک کرد.

نصرت کریمی: ساعدی بهترین نمایشنامه نویس ایران از آغاز تا کنون است

جهانی بودن، ایرانی بودن، تکنیکی بودن از مهم​ترین شاخصه​های نمایشنامه​های ساعدی بود.

نصرت کریمی پیش​کسوت تئاتر ایران پیرامون ابعاد هنری شخصیت هنرمند فقید دکتر غلامحسین ساعدی در گفت​و​گو با خبرنگار سرویس هنری ایلنا وی را بهترین نمایشنامه نویس ایران از آغاز تاکنون دانست و گفت: به جرات می​توانم بگویم در نمایشنامه نویسی صدسال اخیر ایران یعنی بعد از مشروطیت غلامحسین ساعدی در راس همه قرار دارد.

---