نگاهی به اقتصاد سیستم های ایمنی

وقتی همسایه تان برای خانه خود دزدگیر نصب می کند, با این کار سارقان باهوش را ترغیب می کند که به دنبال هدف ساده تری بگردند, مثلا خانه شما

وقتی همسایه‌تان برای خانه خود دزدگیر نصب می‌کند، با این کار سارقان باهوش را ترغیب می‌کند که به دنبال هدف ساده‌تری بگردند، مثلا خانه‌ شما.

درست مثل این می‌ماند که همسایه‌تان دستگاهی نصب کرده باشد که همه میکروب‌ها را به خانه‌ شما بفرستد. از طرف دیگر، اگر همسایه‌تان دوربین مدار بسته‌ای نصب کند که محدوده‌ مقابل خانه هردو نفرتان را پوشش دهد، با این کار به شما هم کمک کرده است. بنابراین آثار کلی اقدام او می‌تواند برای شما خوب یا بد باشد.

به عنوان مثال دیگر راه‌های مختلف حفاظت از وسیله نقلیه شخصی را در نظر بگیرید. دزدگیرهای ماشین یک اثر کلی اجتماعی هم دارند: با فراگیر شدن آنها سرقت اتومبیل ممکن است به قدری مخاطره‌آمیز شود که سارقان احتمالی ترجیح دهند حرفه دیگری برای خود برگزینند (هرچند نباید نادیده‌گرفت که همین پدیده ممکن است آنها را به سمت جرائم به مراتب خطرناک‌تر هم بکشاند). از طرف دیگر همین دزدگیرها یک اثر منفی اجتماعی هم دارند: باعث می‌شوند اتومبیل کسانی که دزدگیر ندارند،

بیشتر و بیشتر در معرض خطر سرقت قرار بگیرد. از یک دیدگاه اجتماعی، اگر شمار کل دزدی‌ها با نصب دزدگیر کاهش نیابد، آن وقت باید هزینه خرید این وسایل را به کلی تلف شده قلمداد کرد.

با هزینه‌ای بسیار کمتر می‌توانید دزدگیری تقلبی نصب کنید. مثلا چراغ قرمز چشمک زنی که به هیچ کجا وصل نیست، یا تکه‌های لاستیکی که از دور چون قفل‌های فلزی به نظر می‌رسند. با این کارها هم شما باز هزینه‌ای بر دوش همسایگان خود تحمیل می‌کنید. اگر چنین تدابیری همه‌گیر شوند، ارزش دزدگیرهای واقعی پایین می‌آید.

این نکته آخرین بار که تصمیم به خرید اتومبیل‌گرفتم، به من ثابت شد. آکورا دارای سیستم دزدگیر از پیش نصب شده بود و تویوتا به شما امکان می‌داد که خودتان درباره خرید یا عدم خرید سیستم ایمنی تصمیم بگیرید. سیستم دزدگیر را اگر خودتان از بیرون تهیه می‌کردید، به مراتب ارزان‌تر از مبلغ پیشنهادی آکورا تمام می‌شد.

با این حال من به این نتیجه رسیدم که پیشنهاد آکورا – با وجود قیمت بالاترش – بهتر بود. سارقان حرفه‌ای می‌دانند که سیستم دزدگیر برای اتومبیل‌های آکورا الزامی است و بنابراین چراغ چشمک زن آنها هرگز نمی‌تواند بدلی باشد. درمورد تویوتا، من حتی اگر یک سیستم ایمنی حقیقی هم نصب می‌کردم، سارقان همچنان ممکن بود مشکوک باشند که این ابزار تقلبی و تنها برای ترساندن آنها است. اکنون سیستم ایمنی جدیدی به بازار آمده که در حال حاضر تنها در چند شهر محدود قابل دسترسی است. «لوجک» یکی فرستنده‌ رادیویی مخفی است که بعد از به سرقت رفتن اتومبیل شما شروع به فعالیت می‌کند. این سیستم به پلیس‌ها امکان می‌دهد که دزد، یا از آن بهتر کارفرمای او را، بیابند. مکان اختفای این فرستنده از پیش مشخص نیست و به این ترتیب سارقان نمی‌توانند به راحتی آن را پیدا و غیرفعال کنند.

لوجک کاملا ناپیدا است. به هیچ وجه از ظاهر اتومبیل نمی‌توان به وجود یا عدم وجود آن پی برد. بنابراین این وسیله تازه هرگز مثل قفل‌های امنیتی و دزدگیرها از سرقت اتومبیل جلوگیری نمی‌کند، بلکه شانس بازیابی آن را افزایش می‌دهد. از دیدگاه اجتماعی، لوجک این مزیت را دارد که به جای آسیب رساندن به همسایه آنها را نیز کمک می‌کند. قفل و دزدگیر به سارق می‌گویند که خودروی شخص دیگری را بدزدند، اما لوجک آنها را اساسا از سرقت منصرف می‌کند.

در این کار بسیار هم کارآیی از خود نشان می‌دهد. دو اقتصاددان به نام‌های یان آیریس و استیون لویت طی ده سال گذشته اثر این سیستم امنیتی جدید را در بیش از دوازده شهر آزموده‌اند. کار آنها آسان نبود، چون رابطه میان حضور لوجک و تعداد سرقت‌ها دوطرفه است. از یک طرف مردم وقتی آمار سرقت بالا باشد بیشتر تجهیزات ایمنی می‌خرند و از طرف دیگر قانون‌گذاران هم در هنگام بالا بودن آمار سرقت به گونه دیگری وارد عمل می‌شوند.

بعد از بررسی تمام این پیچیدگی‌ها آیریس و لویت به این نتیجه رسیده‌اند که لوجک اثر شگفت انگیزی بر نرخ سرقت اتومبیل داشته است.

یک‌درصد افزایش در فروش لوجک می‌تواند نرخ سرقت را تا حدود بیست‌درصد کاهش دهد. می‌پرسید که چه بر سر سارقان می‌آید؟ به سراغ شهرهای دیگر می‌روند، یا اینکه به سرقت منازل و قاچاق روی می‌آورند؟ یا اصلا تادیب می‌شوند و دزدی را ترک می‌کنند؟ آیریس و لویت به این پرسش‌های دشوار هم پرداخته‌اند و نتیجه‌گیری نهایی آنها این است که این سیستم جدید فقط باعث جابه‌جایی مکان وقوع جرائم نمی‌شود، بلکه به راستی میزان آنها را کاهش می‌دهد.

هزینه لوجک در حدود ۱۰۰‌دلار در سال است، اما طبق برآورد محققان سالانه تا حدود ۱۵۰۰‌دلار منفعت به دارندگانش می‌رسد (با محاسبه هزینه احتمالی سرقت اتومبیل). در بیشتر موارد تمام این ۱۵۰۰‌دلار منفعت به صاحب دستگاه محدود نمی‌شود، بلکه به دیگران نیز می‌رسد.

با معیار‌های اقتصاددانان این بدان معنی است که از سیستم ایمنی جدید با قاطعیت باید حمایت شود، حتی بیشتر از سیستم‌های ایمنی مشهود – مثل قفل و دزدگیر – که هم اکنون بیشتر رایجند. وقتی کار شما به دیگران هم سود می‌رساند، طبیعی است که باید آن را تشویق کرد.

شرکت‌های بیمه هم می‌توانند در این زمینه وارد عمل شوند. مادامی که استفاده از لوجک باعث کاهش تعداد خسارات وارده به مشتریان شود، شرکت بیمه باید از کمک به نصب آن خشنود باشد. اما اگر شرکت‌های بیمه مختلفی درگیر باشند، چنین مزیتی از میان می‌رود.

اگر شرکت بیمه‌ای برای تنها ده‌درصد جمعیت بیمه نامه صادر کند، تنها از ده‌درصد مزایای لوجک بهره‌مند خواهد شد و لذا سوبسیددهی برایش چندان سودمند نخواهد بود. از این بدتر، تخفیف‌های بیمه‌ای معمولا در اغلب نقاط توسط قانون منع شده‌اند.

اخیرا توجه‌ها به سوی سایر انواع محافظت جلب شده است، مثل کار جان لات و دیوید ماستارد روی هفت‌تیرهای قابل جاسازی. اما تحقیق لوجک از بسیاری جهات کارآمدتر بوده است، زیرا نویسندگان آن قادر بوده‌اند مزایای آن را برای خریدار و جامعه به طور جداگانه مشخص کنند. چنین تمایزی همان عاملی است که باعث شکست بازارها می‌شود، و این بار شاید لوجک بتواند به آنها کمک کند.

استیون لندزبرگ

مترجم: مجید رویین پرویزی