شیر سویا نوعی شیر نیست

متاسفانه هموطنان ما محصولی با نام «شیر سویا» را شیری حاوی عصاره سویا می‌دانند در صورتی که در تمام دنیا این محصول را با نام «نوشیدنی سویا» می‌شناسند. «شیر سویا» فرآورده‌ای گیاهی …

متاسفانه هموطنان ما محصولی با نام «شیر سویا» را شیری حاوی عصاره سویا می‌دانند در صورتی که در تمام دنیا این محصول را با نام «نوشیدنی سویا» می‌شناسند. «شیر سویا» فرآورده‌ای گیاهی است نه دامی. این نوشیدنی از سویا تهیه می‌شود و چون شیری رنگ است، به نام «شیر سویا» شهرت یافته است.

این محصول از لحاظ ویژگی‌های تغذیه‌ای کاملا با شیر تفاوت دارد و بنا بر تعریف شیر، نمی‌توان آن را شیر دانست.

بیشتر مردم این محصول را حتی فرآورده‌ای لوکس می‌دانند و به جای شیر مصرف می‌کنند اما شیر سویا اصلا منبع خوبی برای دریافت کلسیم نیست. در مقایسه‌ای کلی، ۱ لیوان شیر سویا حداکثر ۱۰۰ میلی‌گرم کلسیم دارد در حالی که میزان کلسیم ۱ لیوان شیر گاو بالغ بر ۳۰۰ میلی‌گرم است.

بر اساس آخرین یافته‌ها، یک فرد بالغ روزانه حدود ۱۳۰۰ میلی‌گرم کلسیم نیاز دارد که می‌تواند این نیاز بدنش را با مصرف حداقل ۳ لیوان محصولات لبنی مثل شیر یا ماست یا ۲ لیوان دوغ یا کشک، تامین کند اما اگر بخواهد همین میزان کلسیم را از شیر سویا بگیرد باید روزانه ۱۲ لیوان شیر سویا بنوشد که در عمل غیرممکن است.

در ۲۰ تا ۳۰ سال گذشته، آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها سویا را به عنوان منبع گیاهی مناسب برای تامین پروتئین مطرح کردند و به آن لقب «گوشت گیاهی» دادند. سویا مقدار زیادی فیتواستروژن دارد که مشابه هورمون استروژن است. استروژن، هورمونی زنانه است که ترشح آن در دوران یائسگی کمتر می‌شود. در دهه ۹۰-۸۰ میلادی گفته می‌شد مصرف سویا برای جبران کمبود هورمون‌های زنان یائسه و از بین بردن علایم ناخوشایند یائسگی مفید است. البته انجمن غذا و داروی آمریکا در سال ۲۰۰۶ اعلام کرد مصرف ۲۵ گرم پروتئین سویا سودمند است اما مصرف بیش از حد فیتواستروژن‌ها نه تنها این خواص را ندارد بلکه می‌تواند خطرناک هم باشد و مثلا باعث سرطان پستان در خانم‌ها شود.

دکتر محمدرضا وفا

متخصص تغذیه و رژیم درمانی

دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران