خیار تلخ

و از فضایل عادات و محاسین سیر نظام الملک حسین اسحاق رحمه الله، آن بود که هرگاه که تحفه ای به خدمت او آوردندی، هرکس که آنجا بودی از آن نصیب کردی. روزی یکی از باغبانان سه خیار با دلنگ …

و از فضایل عادات و محاسین سیر نظام الملک حسین اسحاق رحمه الله، آن بود که هرگاه که تحفه ای به خدمت او آوردندی، هرکس که آنجا بودی از آن نصیب کردی. روزی یکی از باغبانان سه خیار با دلنگ پیش او تحفه آورد. نظام الملک یکی از آن بخورد، تلخ بود؛ و دو دیگر بخورد و هیچ کس را از آن نصیب نداد، و آورنده آن را تشریف ]جامه نو[ و صد دینار بداد و او بازگشت.

یکی از خاصان، که پیش وی گستاخ تر بود، از او سوال کرد که «سبب چه بود که از این نوباوه حاضران محروم ماندند و ما را از آن نصیب نکردی؟»گفت؛ «از آنکه خیار او هر سه بچشیدم، تلخ بود، و بخوردم. گفتم اگر کسی دهم، به مرارت آن صبر نکند، بگوید که تلخ است و آن بیچاره از تحفه خود شرم زده شود. مرا حیا مانع آمد که کسی تحفه پیش من آورد، و محروم و شرم زده گردد و به مرارت آن خیار صبر کردم تا عیش آن بیچاره تلخ نگردد.»