«شنزن», تمدن ۱۷ ساله

گزارشی از ایجاد و رشدسریع منطقه ای آزاد در جنوب چین

یک ضرب المثل توریستی می‌گوید برای آگاهی از تمدن ۲۰ ساله چین شهر شنزن، تمدن ۱۵۰ ساله آن کشور شهر شانگ‌های، تمدن ۵۰۰ ساله اش شهر پکن و تمدن ۵ هزار ساله اش شهر ژیان را باید دید.

از نظر اقتصاد دانان نیز تشکیل منطقه اقتصادی شنزن به معنای سنگ بنای رشد اقتصادی چین در دو دهه اخیرو خروج این کشور از یک سیستم اقتصادی کاملا کمونیستی بوده است .

شنزن در جنوب چین در دهه ۷۰ قرن بیستم دهکده ماهیگیری کوچکی بود که در حاشیه هنگ کنگ واقع بود، اما امروز یک کلان شهر با بیش از ۴ ملیون نفر جمعیت و ۱۳ ساختمان با بیش از ۲۰۰ متر ارتفاع شامل مربع شان هینگ (هشتمین ساختمان بلند دنیا) است. شنزن خیلی زود در هیاهوی قرن بیستم بزرگ شد و از یک روستای کوچک به شهری بزرگ و افسانه‌ای تبدیل شد. این شهر امروز به دلیل وجود هشتمین ساختمان بلند دنیا شکوهی خاص یافته و وجود ساختمان‌های بلند زیبایی بهت انگیزی را به چشم انداز آن داده است. شنزن بعد از غروب آفتاب، سیمایی جذاب می‌یابد و آبشاری از نورهای شگفت آور در آن دیده می‌شود.شنزن امروزه به عنوان یکی از مراکز مهم تجاری اقتصادی شرق آسیا توانسته است جایگاه مناسبی یابد و در زمره شهرهای بزرگ دنیا درآید.

● شنزن موتور محرکه اقتصاد بازار سوسیالیستی

در دهه ۱۹۸۰، اغلب اقتصادهای با برنامه دنیا به دلایل مختلف تلاش کردند که خود را به اقتصاد بازار تبدیل کنند اگر چه میزان موفقیت آن‌ها متفاوت بود. در شوروی سابق این فرآیند پرسترویکا (بازسازی) نامیده شد، در حالیکه در چین ایجاد یک «اقتصاد بازار سوسیالیستی»، یک عنصر از اصلاح اقتصادی چین بود. اکنون اگر چه جمهوری خلق چین بزرگ ترین کشوری است که حزب حاکم آن خود را کمونیست می‌داند، این کشور چند منطقه ویژه اقتصادی دارد که به بنگاه های سرمایه داری اختصاص یافته و دولت بر آن‌ها کنترل متمرکز ندارد. پس از آغاز تجارت با جهان در زمان رهبری دنگ ژائوپینگ تا کنون، جمهوری خلق چین برخی از آزادترین مناطق اقتصادی جهان را اداره می‌کند; از جمله هنگ کنگ که موسسه هوور و ژورنال وال استریت آن را آزاد ترین اقتصاد دنیا می‌دانند . این مناطق ویژه اقتصادی برای کسب و کارها، صنایع، واردات و صادرات محدودیت های کمی گذاشته اند (از جمله حذف عوارض و سیستم قیمت گذاری آزاد.) از زمان افتتاح مناطق آزاد تجاری نرخ رشد اقتصادی چین همواره بالای %۸ بوده و معمولاً مقدار آن در حدود ۱۰ تا %۱۲ بوده است. این مناطق ویژه اقتصادی با سرمایه داری دولتی که در شوروی سابق تجربه شد تفاوت دارند، زیرا مناطق ویژه اقتصادی به سرمایه گذاران اجازه می‌دهند که صنایع و دارایی های شخصی خود را از کنترل دولت مرکزی خارج ساخته و گسترش دهند. مناطق ویژه اقتصادی به صورت اقتصاد بازار عمل می‌کنند، در حالیکه سرمایه داری دولتی با رویکرد اقتصاد دستوری بالا به پایین فعالیت می‌نماید. طبق China.org ، " پس از افتتاح شنزن )shenzhen( و سه شهر ساحلی دیگر در جنوب چین به عنوان مناطق آزاد اقتصادی و ده ها منطقه توسعه اقتصادی و تکنولوژیکی در دهه ۱۹۸۰، کشور در اوایل دهه ۱۹۹۰ پانزده شهر بندری از جمله شانگهای گوانگژو، شنزن و تیانجین را به عنوان منطقه آزاد تجاری اعلام کرد. همچنین اخیراً چین دارایی خصوصی را به عنوان یک حق به رسمیت شناخته و به بنگاه های سرمایه گذاری اجازه داده در مراکز خرید مناطق ویژه اقتصادی فعالیت کنند.

● شنزن چهارمین بندر بزرگ کانتینری جهان

دفاتر ۲۰ شرکت نخست حمل و نقل دریایی جهان در بندر شنزن مستقر هستند وبا توجه به حجم بارگیری و تخلیه کانتینرها در ۳ ماهه نخست سال گذشته بندر شنزن در مقام چهارمین بندر بزرگ کانتینری جهان قرار گرفته است.براساس آمار اداره گمرک بندر شنزن چین، حجم بارگیری و تخلیه کانتینرها در این بندر در ۳ ماهه نخست سال ۲۰۰۶ میلادی ۱۲.۵ درصد نسبت به ۳ ماهه نخست سال ۲۰۰۵ افزایش یافته است. براساس آمار اداره گمرک بندر شنزن در ۳ ماهه نخست سال ۲۰۰۶ حجم بارگیری و تخلیه کانتینرها در این بندر به سطح ۸/۳ میلیون کانتینر رسید که نسبت به مدت مشابه در سال ۲۰۰ حدود ۱۲.۵ درصد افزایش نشان می‌دهد. کارشناسان بر این باورند، موقعیت سنگاپور به عنوان بزرگترین بندر کانتینری جهان از سوی بنادر مالزی و بنادر شانگهای و شنزن چین که در آن‌ها هزینه جابجایی کانتینر ارزانتر است، مورد تهدید قرار گرفته است. مسئولان پایانه کانتینری هنگ‌کنگ، دلیل کاهش میزان حمل ونقل کانتینری در این بندر را تمایل صادرکنندگان به استفاده از بنادر نسبتاً ارزانترنظیر شنزن و گوانگ‌ژو در جنوب چین اعلام کرده‌اند. در حال حاضر هزینه انتقال یک کانتینر ۲۰ فوتی از طریق بندر هنگ‌گنگ از مبدا دونگ‌گوانگ چین به سواحل غربی ایالات متحده ۳۱۸۱ دلار است درحالی که انتقال همین کانتینر از طریق بندر شنزن ۳۳۰ دلار ارزانتر است. بر همین اساس، حجم جابه جایی کانتینری در شانگهای در سال گذشته با ۲۴ درصد افزایش به ۱۸میلیون TEU کانتینر و در شنزن به ۲/۱۶ میلیون TEU کانتینر رسیده است. بندر شانگهای با نرخ رشد فعلی تا سال ۲۰۰۷، از سنگاپور پیشی می‌گیرد و بندر شنزن نیز تا سال ۲۰۱۰ میلادی به دومین بندر شلوغ جهان تبدیل می‌شود. سنگاپور برای اولین بار از سال ۱۹۹۹میلادی به عنوان پرترافیک‌ترین بندر کانتینری جهان از بندر هنگ‌کنگ پیشی گرفت. آمارهای دولتی حاکی از آن است که حجم جابه جایی کانتینر طی سال ۲۰۰۶ در هنگ‌کنگ ۴۳/۲۲ میلیون TEU کانتینر و در سنگاپور ۱۹/۲۳ میلیون TEU کانتینر بوده است.

● نظام بانکی پر تحرک شنزن

امروزه بانک شنزن نیز یکی از بزرگترین بانک های کشور چین به شمار میرود که توانسته است با استفاده از شبکه دسترسی SSL VPN اقدام به ایجاد سیستم وسیع بانکی خود نماید. این بانک با استفاده از این سیستم به مشتریان خود اجازه می‌دهد معاملات بانکی کاملا مطمئن و هم چنین سریع داشته باشند. مشتریان می‌توانند با ورود به این سیستم نوین بانکی تمام عملیات بانکی خود اعم از دریافت و وصول وجه و همچنین انجام معاملات بانکی را با بالاترین امنیت و سرعت ممکن انجام دهند. بانک شنزن در منطقه silicon valley کشور چین واقع شده است و مدیران آن همیشه سعی بر آن داشته اند که از جدیدترین و پیشرفته ترین فناوری های روز در تجارت خود سود جویند. این بانک اولین بانک کشور چین به شمار می‌رود که از EBS یا همان سیستم جامع بانکی برای ارایه به مشتریان استفاده می‌کند و این بانک در رده بندی بهترین بانک های دنیا نیز رتبه بالایی دارد.

● بورس «شنزن» چین پرگردش‌ترین بازار سهام جهان

بورس «شنزن» چین پرگردش‌ترین بازار سهام جهان است. طبق آمار هاسرعت گردش مبادلات در بورس شن‌زن به ۳۷۳ درصد رسیده است. بازار نزدک در نیویورک نیز با سرعت گردشی معادل ۲۶۹ درصد دومین بورس پرسرعت جهان به حساب می‌آید.

طبق آمار ها در حال حاضر بورس نیویورک با ارزش بازاری معادل ۱۶ هزار و ۶۰۰ میلیارد دلار بزرگترین بازار سهام جهان است. پس از آن بورس توکیو با ۴ هزار و ۶۸۱ میلیارد دلار ارزش بازار ایستاده است. یورونکست بورس یکپارچه‌اروپایی نیز ۴ هزار و ۲۰۰ میلیارد دلار می‌ارزد و در جایگاه سوم جهان جای گرفته است. اما نزدک با ارزش ۴ هزار و ۱۸۰ میلیارد دلاری‌اش چهارمین بورس بزرگ جهان به‌حساب می‌آید.

● شنزن محور گردشگری و مهاجرت صنعتی

امروزه کشور چین، با تمام جذابیت‌های گردشگری‌اش در پی رونق هرچه بیش‌تر این صنعت و تبدیل آن به اصلی‌ترین کشور فعال در عرصه گردشگری طی سال آتی است وپیش‌بینی‌ها حاکی است; طی چند سال آینده این صنعت به اصلی‌ترین منبع درآمد ارزی کشور چین مبدل خواهد شد. طبق آمار، ۷ میلیون نفر به صورت مستقیم و ۳۳ میلیون نفر به صورت غیرمستقیم در مشاغل مربوط به این صنعت اشتغال داشته‌اند.

اکنون این سوال مطرح است که چه عاملی باعث رشد چشمگیر این کشور طی سال‌های اخیر در حوزه صنعت گردشگری بوده است؟ تحلیل‌گران عرصه گردشگری معتقدند آنچه باعث رشد صنعت گردشگر چین طی سال‌های اخیر بوده، نه بر اثر عوامل تعیین شده و برنامه‌ریزی شده صورت گرفته; بلکه کاملاً اتفاقی و تصادفی بوده است. تحلیل‌گران، رشد اقتصادی چین طی سال‌های اخیر را از جمله اساسی‌ترین عوامل موثر در رشد صنعت‌گردشگری دانسته‌اند. به عنوان مثال احداث یک منطقه آزاد اقتصادی در شهر شنزن و احداث کارخانجات بی‌شمار در این منطقه، کارگران زیادی از اقصی‌نقاط کشور را به این سو فرا خوانده است. افزایش تعداد سفرها میان این شهر و شهر زادگاه کارگران یکی از عوامل رشد سفرهای داخلی عنوان شده است. این رویداد در بسیاری از دیگر شهرهای چین نیز مشابهاً به وقوع پیوسته و رشد صنعت گردشگری داخلی را در چین ناشی شده است.

توسعه بخش خصوصی و نیاز تجار به انجام سفرهای داخلی به منظور مرتبط ساختن بخش‌های تجاری کوچک در شهرستان‌ها به بخش‌های تجاری بزرگ در کلان‌شهرها دومین عامل رونق گردشگری داخلی عنوان شده است و شنزن در این حوزه نیز بسیار موثر بوده است. شنزن یک شهر سریع‌الرشد است که مهاجران بسیار زیادی دارد در بخش خارجی، با تخصیص امتیاز ویژه به شرکت‌های خارجی برای سرمایه‌گذاری در صنایع داخلی چین، هر ساله تعداد زیادی تجار خارجی را به این کشور فرا می‌خواند; اما عاملی که بیش از تمامی عوامل حاشیه‌ای در گسترش صنعت گردشگری به خصوص در سطح بین‌الملل موثر بوده، برخورد حرفه‌ای این صنعت با گردشگران خارجی عنوان شده است. توسعه تسهیلات زیرساختی از جمله خطوط دریایی، هوایی و زمینی رقابت شرکت‌های برگزارکننده تورهای تفریحی در ارایه بهترین خدمات به منظور جذب هرچه بیش‌تر گردشگران و آموزش مردم چین به مهمان‌نوازی به خصوص در مقابل گردشگران خارجی، از جمله اصلی‌ترین عوامل جذب گردشگر خارجی عنوان شده است.

اکنون با وقوف از این مطلب که تمامی رونق صنعت گردشگری چین تاکنون تنها بر اثر عوامل غیرارادی بوده است، مقامات این کشور با برنامه‌ریزی‌های طولانی‌مدت در پی رونق هرچه بیش‌تر این صنعت در سال‌های آتی هستند. گفتنی است; آن‌ها پیش‌بینی کردند با انجام این اقدامات توسعه‌ای بی‌شک تعداد گردشگران خارجی چین طی ۱۰ سال آینده به ۱۰۰ میلیون نفر خواهد رسید. در همین چارچوب، جشنواره بین‌المللی گردشگری و فرهنگی سال گذشته در شهر شنزن برگزار شد. با سازمان‌دهی چنین برنامه‌ای شنزن تلاش داردمنابع توریستی خود را برای سایر نقاط جهان بهبود بخشد.

● بیش‌ترین رشد قیمت مسکن در شنزن

البته رشد اقتصادی چین و به طور خاص منطقه شنزن باعث افزایش قیمت‌های مسکن نیز شده است .در ۳ ماهه دوم سال جاری قیمت اجاره مسکن در شهرهای بزرگ چین به طور متوسط ۲.۵ درصد نسبت به مدت مشابه در سال گذشته رشد داشته است. براساس ارقام اداره دولتی آمار چین در ۳ ماهه دوم سال ۲۰۰۷ قیمت مسکن در ۷۰ شهر بزرگ چین به طور متوسط ۶.۴ درصد نسبت به ۳ ماهه دوم سال ۲۰۰۶ افزایش یافته است که یکی از این شر ها شنزن است.، براساس ارقام اداره دولتی آمار چین، در ۳ ماهه دوم سال جاری بیش‌ترین نرخ افزایش قیمت مسکن مربوط به شهرهای شنزن، بئیهای و پکن می‌شود که به ترتیب ۱۴.۳ درصد، ۱۲.۵ درصد و ۹.۵ درصد نسبت به ۳ ماهه دوم سال گذشته افزایش نشان می‌دهند.