باشکوه ترین شب کردها

نوروز به عنوان یک روز پیروز و مبارک نقشی اساسی در مناسبات و فرهنگ کردها و ریشه هزاران ساله در تاریخ آنها دارد. این عید باستانی اهمیت بسیار زیادی در فرهنگ کردها دارد؛ چراکه آن …

نوروز به عنوان یک روز پیروز و مبارک نقشی اساسی در مناسبات و فرهنگ کردها و ریشه هزاران ساله در تاریخ آنها دارد. این عید باستانی اهمیت بسیار زیادی در فرهنگ کردها دارد؛ چراکه آن را منشا تقویم چند هزار ساله خود می‌دانند. آرای زیادی در مورد نوروز در اذهان کردها وجود دارد؛ ازجمله این که نوروز را روز پیروزی کاوه آهنگر بر پادشاه ظالم وقت، روز آغاز حیات سبز و روز تقسیم روزی و برکت می‌دانند و حتی نقل شده که تا چند سده پیش در ایام نوروز، همانند ماه حرام اسلامی، در این منطقه جنگ و دعوایی رخ نمی‌داده است.

ادبیات، تاریخ، موسیقی و آداب و رسوم کردها مملو از شعر، داستان و آواز درباره این ایام است که در این میان شعر نوروز استاد (پیرمرد نه مر) و آواز حسن زیرک بیش از همه شهرت دارد. مراسم کردها در نوروز به ۵ مقطع زمانی تقسیم می‌شود: نیمه دوم اسفند ماه خانواده‌ها برای خانه‌تکانی، خرید لباس، زیورآلات، موادغذایی و تهیه سبزه آماده می‌شوند و این امر سبب رونق گرفتن بازار می‌شود.

چهارشنبه‌سوری یا (کوله چوار شه ممه) که آخرین چهارشنبه سال بوده و کردها در این روز از شروع تا انتهای شب، مراسم بزرگی چون روشن کردن آتش، آتش زدن لباس‌های کهنه، رقص و پایکوبی و آواز خوانی برگزار می‌کنند. لباس کهنه و جارو دستی گیاهی نماد کثیفی و نامبارکی است و آتش زدن آنها برای دور کردن آلودگی و نکبت از زندگی است.

شب نوروز باشکوه‌ترین شب سال نزد کردهاست . در این هنگام مردم بعد از نماز عصر برای زیارت قبور بزرگان و گرامیداشت یاد مردگان به قبرستان‌ها رفته و بر مزار مردگان جوان پارچه قرمز پهن کرده و روی آن سبزه می‌گذارند. با نزدیک شدن تاریکی؛ آتش‌بازی، اجرای موسیقی، آوازخوانی و رقص و پایکوبی (هه لپه ر کی) تمام کوچه‌ها و خیابان‌های شهرها و روستاها را فرا می‌گیرد که این مراسم در مناطق کردنشین ایران قبلا در کوه‌ها و نقاط مرتفع برگزار می‌شد، اما این سال‌ها به دلایلی بیشتر در داخل شهرها به برگزاری مراسم می‌پردازند.

در روستاها در شب نوروز مراسم شال‌اندازی اجرا می‌شود؛ به این ترتیب که جوانان با پایین انداختن شال کمر خود به داخل منازل از آنها طلب عیدی می‌کنند و هر خانواده نیز در شال هدیه‌ای ‌انداخته و آن را بالا می‌فرستد. در روز نوروز، کردها به رسم قدیم سعی می‌کنند غذای عید را اول صبح بخورند و پس از آن به دیدار بزرگان، اقوام و عیادت بیماران رفته و به کودکان و نوجوانان عیدی می‌دهند. در بسیاری از روستاها عیدی منازل شامل نقل، تخم‌مرغ رنگی، گردو، بادام، جوراب، دستمال و پول نقد است که آن را توسط کودکان به در خانه‌ها می‌فرستند. و سرانجام روز سیزده بدر است که مردم شهرها و روستاها، غذا و وسایل مورد نیازشان را جمع کرده و به مناطق بیرون شهر و روستا می‌روند و قبل از برگشت نیز سبزه‌ها را در دشت رها کرده و برای رفع بدیمنی و بدی‌ها، هر نفر ۱۳ سنگ را به اطراف پرت می‌کند که در مناطقی از سارال دیواندره، این سنگ‌ها به طرف پشت پرت می‌شود.

صدیق مینایی