سوخت رسانی ایجاد ارزش افزوده و اشتغالزایی بالا در کشور

کشور ما سالانه توان صادرات بیش از ۲۰ میلیون تن نفت کوره را دارد که تاکنون به صورت CARGO و کلی فروخته می شده است لذا از مابه التفاوت درآمد کلی فروش و خرده فروشی این سوخت که اصطلاحاً سوخت رسانی BUNKERING نامیده می شود, تاکنون غفلت شده است

یکی از مهم‌ترین بخش‌های خدمات دریایی سوخت‌رسانی به کشتی‌های عبوری از منطقه خلیج‌فارس است.

کشور ما سالانه توان صادرات بیش از ۲۰ میلیون تن نفت کوره را دارد که تاکنون به صورت CARGO و کلی فروخته می‌شده است. لذا از مابه التفاوت درآمد "کلی فروش" و "خرده فروشی" این سوخت که اصطلاحاً سوخت‌رسانی (BUNKERING) نامیده می‌شود، تاکنون غفلت شده است.

با افزایش مصرف سوخت‌های فسیلی در جهان منطقه خاورمیانه به یکی از مناطق مهم و کلیدی برای تأمین انرژی در جهان تبدیل شده است. طبق آمار رسمی منتشر شده روزانه بیش از ۱۵ میلیون تن نفت‌خام از منطقه خلیج فارس صادر می‌شود.

بر این اساس و به منظور صادرات نفت‌خام از این منطقه سالانه بیش از ۱۲ هزار کشتی اقیانوس‌پیما وارد خلیج فارس می‌شوند و این مساله، منطقه خلیج فارس را به یکی از پرترددترین مناطق دریایی جهان تبدیل نموده است. این حجم بالای تردد، ارائه خدمات به کشتی‌های عبوری را به یکی از مهم‌ترین زمینه‌های ارزآوری و اشتغال‌زایی صنایع دریایی مبدل ساخته است.یکی از مهمترین بخش‌های خدمات دریایی سوخت‌رسانی به کشتی‌های عبوری از منطقه خلیج‌فارس است.

کشور ما سالانه توان صادرات بیش از ۲۰ میلیون تن نفت کوره را دارد که تاکنون به صورت CARGO و کلی فروخته می‌شده است. لذا از مابه التفاوت درآمد "کلی فروش" و "خرده فروشی" این سوخت که اصطلاحاً سوخت‌رسانی (BUNKERING) نامیده می‌شود، تاکنون غفلت شده است. به عنوان نمونه نفت کوره و نفت گازی که به کشتی‌ها فروخته می‌شود، حدود ۲۰ دلار در هر تن متریک با قیمت فروش عادی آن تفاوت دارد.

با عنایت به این مسأله، شرکت‌های مختلف سوخت‌رسانی در کشورهای عربی ایجاد شده‌اند که نفت کوره و گازوییل را از ایران، عربستان سعودی، کویت، بحرین و عراق خریداری می‌کنند و در منطقه به کشتی‌ها می‌فروشند. بیشتر این شرکت‌ها در امارات و عمان به ثبت رسیده‌اند و مالکان آن‌ها بیش‌تر سرمایه-داران آمریکایی، اروپایی و یا کشورهای عربی هستند.

سوخت‌رسانی در خلیج فارس به تنهایی سالانه قریب به شش میلیارد دلار درآمد را عاید کشورهای حاشیه خلیج‌فارس می‌کند. تنها در دو جزیرة فجیره و خورفکان از کشور امارات، سالانه ۱۲ میلیون تن سوخت به فروش می‌رسد و از این طریق سالانه دو میلیارد دلار درآمد کسب می‌شود .

نکته قابل تأمل این است که بندر فجیره بخش عمده‌ای از سوخت فروشی به کشتی-ها را از ایران تأمین می‌کند. ۶۱۴۸۵;با توجه به حجم بالای نیاز کشتی‌ها به سوخت و توانمندی بالقوه کشور در این حوزه، طرح سوخت‌رسانی به کشتی‌های عبوری در جزیره قشم در مجلس شورای اسلامی، در مورخ ۲۶ خرداد ۱۳۷۹ تصویب گردید و با سوخت‌گیری یک فروند کشتی ۲۲۰ هزار تنی ژاپنی به نام سان‌رایز آغاز شد اما چند ماه بعد به دلایل مختلف از جمله زیست‌محیطی تعطیل شد.

به گفته معاون مدیر بازرگانی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران پیش بینی می‌شود با فعال شدن بانکرینگ در بندرعباس، امسال حدود ۳۰۰ میلیون دلار از محل سوخت رسانی به کشتی‌ها در خلیج فارس درآمد عاید کشور بشود که همین امر نوید آینده‌ای روشن را در این زمینه می‌دهد.

خوشبختانه در این زمینه گامهایی برداشته شده است که از جملة آن می‌توان به تدوین طرح جامع سوخت رسانی به کشتی ها در خلیج فارس بر اساس چشم انداز ۲۰ ساله کشور اشاره نمود. در حال حاضر با آغاز سوخت رسانی به کشتی های خارجی در بندر خلیج‌فارس، انحصار سوخت‌رسانی از بنادر کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس گرفته شده است.

به هرحال برای افزایش سهم کشور در عرضه سوخت دریایی به کشتی‌ها در منطقه خلیج فارس نیاز به برنامه‌ریزی دقیق‌تر با نگاه مهندسی است.

تدوین هرگونه برنامه‌ جامع و منسجم برای ایجاد زیرساخت‌ها، استفاده از تکنولوژی روز، رفع موانع حقوقی و قانونی و تأمین منابع مالی لازم برای به دست گرفتن بخشی از خدمات دریایی از منظر استراتژیکی، اشتغالزایی و رشد سایر خدمات جانبی ضروری خواهد بود. توجه به پتانسیل‌های مناطق آزاد خصوصاً قشم و چابهار و ایجاد زنجیره‌ای از خدمات دریایی در این مناطق مواردی است که باید در طرح جامع بانکرینگ دیده شود که متأسفانه به آن تاکنون توجهی نشده است.

● مزایای احداث واحد‌های سوخت‌رسانی در جزایر و بنادر کشور

وجود مناطق استراتژیکی مانند جزائر جنوبی کشور و مزایای این مناطق باعث ایجاد پتانسیل عظیمی در زمینة سوخت‌رسانی شده است.

جزیره قشم به دلیل موقعیت استراتژیک خود و قرارگیری مابین اقیانوس هند و خلیج فارس به عنوان شاهراه اتصال بین ایران، عربستان، بحرین، امارات، قطر و عمان و در واقع دروازه ورود به منطقه خلیج فارس است.

به جرأت می‌توان گفت یکی از اهداف تاسیس منطقه آزاد قشم در سال ۱۳۷۲ انجام عملیات بانکرینگ در منطقه خلیج فارس برای کشتی های عبوری بود. در جزیره خارک نیز مخازنی با حدود ۲۰۰ هزار بشکه ظرفیت ذخیره‌سازی نفت‌گاز و یک میلیون و ۲۰۰ میلیون لیتر نفت کوره وجود دارد و آبخور برای پهلوگیری کشتی‌ها بسیار مناسب است. همچنین اسکله تی این جزیره (T) از ظرفیت بارگیری معادل ۳۵۰ تا ۶۰۰ تن در ساعت برخوردار است و قدرت تحویل نفت گاز آن به ۱۰۰ تن در ساعت می‌رسد.

همچنین بندر چابهار به عنوان یکی از بیست نقطة استراتژیک دنیا شناخته شده است و از این جهت که در مسیر راهگذر شمال-جنوب قرار گرفته است، می‌تواند به عنوان یک ابر بندر عمل کند و ظرفیت آن از ۲ میلیون فعلی به ۶ میلیون تن و حتی بالاتر برسد. توسعه و راه‌اندازی محور ترانزیتی شرق حدود ۱۵ میلیارد دلار در سال برای کشور دربر خواهد داشت.

با ارایه خدمات جانبی از جمله سوخت‌رسانی، بازار بزرگ و عظیمی برای اشتغال و درآمدزایی در کشور ایجاد خواهد شد.

بنابراین برخی از مزایای بنادر و جزایر ایرانی را می‌توان به شرح زیر برشمرد:

۱) تمام کشتی‌ها و نفتکش‌هایی که به قصد کشورهای عراق، کویت، عربستان، امارات، عمان و ایران وارد خلیج می‌شوند، به اجبار باید از ساحل جنوبی قشم بگذرند.

۲) جزایر ایرانی عمدتاّ در مقایسه با سایر کشورهای حاشیه خلیج فارس از مزایای متعددی نظیر آبخور مناسب برای ارائه سوخت برخوردارند. به عنوان مثال محلی که برای عرضه سوخت در قشم در نظر گرفته شده بود، دارای حداقل عمق ۷ متر مجاور اسکله است ولی این عمق در فجیره در نزدیکی اسکله بسیار کم است.

۳) جزیره قشم ۵ مایل از خط دریایی فاصله دارد، درحالی که فاصله فجیره از این خط ۴۵ مایل دریایی است.

۴) با راه‌اندازی جایگاه فروش سوخت، درآمدهای جانبی دیگر نظیر فروش آب، مواد غذایی، پوشاک و تعمیرات کشتیها هم نصیب کشور خواهد شد.

منبع: شبکه تحلیلگران تکنولوژی ایران