تعریف سازمانهای مردم نهاد و یا NGO ها

سازمانی با شخصیت حقوقی مستقل, غیر دولتی, غیر انتفاعی و غیر سیاسی است که برای انجام فعالیت داوطلبانه با گرایش فرهنگی, اجتماعی, مذهبی, بشردوستانه و بر اساس قانونمندی و اساسنامه مدون, رعایت چارچوب قوانین موضوعه کشور و مفاد آیین نامه های اجرایی آن فعالیت می کند

الف) تعریف ۱) سازمانی با شخصیت حقوقی مستقل، غیر دولتی، غیر انتفاعی و غیر سیاسی است که برای انجام فعالیت داوطلبانه با گرایش فرهنگی، اجتماعی، مذهبی، بشردوستانه و بر اساس قانونمندی و اساسنامه مدون، رعایت چارچوب قوانین موضوعه کشور و مفاد آیین نامه های اجرایی آن فعالیت می کند.

ب) تعریف ۲) NGO یک سازمان غیردولتی و غیرانتفاعی است. نه وابسته به دولت است و نه اثری از حاکمیت درون آن پیدا می‏شود. نه بودجه‏ای از دولت به صورت رسمی می‏گیرد ولی دارای اساسنامه مدون است و تشکیلاتش از قبل ثبت شده. یکی از مهمترین خصوصیات NGO داوطلبانه بودن آن است که با توجه به نیاز جامعه ایجاد می‏شود. چند نفر دور هم جمع می‏شوند و به این نتیجه می‏رسند که به طور مثال با مصرف یا پخش مواد مخدر به صورت داوطلبانه و خودجوش مبارزه کنند. البته یک NGOمجاز است فعالیتهای خودش را سامان دهد و اگر کارش به نتیجه برسد درآمد هم کسب کند و این فقط در راه توسعه و اهداف تشکیلات خودش است و سود در NGO معنا ندارد. NGO، سازمان‏های غیردولتی، گروهای شهروندی داوطلب، گروههای نفع عامه یا خیریه هیچ کاری به مسئولیت دولت ندارند و در بعضی جاها از مطالبات مردم در مقابل دولت دفاع می‏کنند یعنی مجاز به انتقاد از دولت می‏باشند.

● ویژگی سازمانهای مردم نهاد (NGO )ها

۱) غیر دولتی بودن((Non-Governmental: بدین معنی که تأسیس آنها بر اساس تصمیم دولتی و در چارچوب بودجه عمومی انجام نگیرد بلکه اشخاص حقیقی یا حقوقی خصوصی مؤسس آنها باشند، البته سازمانهای مردم نهاد و مجموعه دولت دارای ارتباط و اثرات دوجانبه می باشند.

۲) غیر انتفاعی بودن(Non-Benefite): بدین معنی که دست یافتن به درآمد و سود و انجام فعالیتهای تجاری و صنفی انتفاعی بمنظور تقسیم منافع بین اعضاء ، مؤسسان، مدیران و کارکنان هدف سازمان نباشد، هرچند که این ویژگی، سازمان مردم نهاد را از دست یابی به درآمد برای اداره امور خود باز نمی دارد.

۳) تمایل به استقلال: بدین معنی که سازمان مردم نهاد سعی می کند برای تحقق اهداف خود در چارچوب قوانین موضوعه تا حد ممکن از درجه استقلال بالایی برخوردار باشد و زیر نفوذ صاحبان قدرت و یا گرایش های مختلف قرار نگیرد.

۴) خودجوشی و نیاز طبیعی: سازمانهای مردم نهاد بنابر نیاز طبیعی ناشی از شرایط فکری، محیطی، انگیزش ها، خصوصیت ها و آرمانهای مشترک افراد و جامعه، و به صورت داوطلبانه و خودجوش و بر اساس اصل آزادی اراده اشخاص تأسیس و اداره می شوند.

۵) غیر سیاسی بودن: اهداف غیر سیاسی در بردارنده فعالیتی است که مشمول ماده یک قانون احزاب نگردد.

● کارکرد سازمانهای مردم نهاد(NGO )ها

۱) اطلاع رسانی و آگاه سازی عمومی (ارتباطات)

۲) جلب مشارکت مردمی (بسیج عمومی)

۳)جذب سرمایه ها و منابع کوچک مردمی (بسیج منابع)

۴) ایجاد، گسترش و تقویت هماهنگی بین دولت ومردم

۵) گسترش نظارت عمومی

۶) ارزیابی فعالیت ها

۷) افزایش بهره وری در استفاده از منابع

۸) هنجار سازی از میان کارکردهای فوق سه موضوع ‹‹ جلب مشارکت مردمی ››، ‹‹ بسیج منابع ›› و ‹‹ نظارت و ارزیابی›› از اهمیت و جایگاه بالاتری برخوردار هستند.

● اهم اقدامات سازمانهای مردم نهاد(NGO )ها :

الف) اقدامات اجرایی

۱) عضوگیری: رسمی و غیر رسمی

۲) برنامه ریزی و نظارت و ارزیابی

۳) بهره وری: منابع طبیعی و محیط زیست

۴) امور حمایتی: دستگیری از مستمندان، بیماران خاص

۵) درآمدزایی: خیریه، نمایشگاه، تحقیقات، انجام پروژه های مشترک، کمک ها( دولتی، مردمی، بین المللی)

۶) اطلاع رسانی: خبرنامه، پوستر، اطلاعیه، اینترنت و..

ب) فرهنگ سازی

۱) جلسه های مذهبی

۲) تبلیغات و هنر: تئاتر، موسیقی، نقاشی، فیلم و..

۳) ایجاد هویت: فردی و جمعی

۴) مسئولیت بخشی به مردم

۵) حفظ آثار باستانی و میراث فرهنگی

ج) آموزش عمومی

۱) شرکت در کنفرانسهای آموزشی

۲) برگزاری کارگاه و سمینارهای آموزشی

۳) تربیت نیروی متخصص

۴) بازدید : سفر تحقیقاتی، اردو

۵) سخنرانی عمومی و علمی

۶) مشاوره: کارکنان، مدیران ارشد، مردم

د)پژوهش

۱) نیاز سنجی اجتماعی

۲) افزایش کارآیی

۳) معرفی نمونه ها

۴) روان کاوی نظرها

‌‍ه) ایجاد ارتباط با بخش های دولتی

۱)دادن مشورت و برگزاری جلسات مشترک

۲)انجام پروژه مشترک

۳)بیان اشکال ها و پیشنهاد در راستای بهبود امور

۴)نظارت و کنترل پروژه های دولتی

● شرایط اعضاء مؤسس سازمانهای مردم نهاد(NGO )ها :

۱) تابعیت ایرانی و داشتن هیجده سال تمام

۲) دارا بودن صلاحیت تخصصی حداقل دو نفر از مؤسسان در خصوص موضوع فعالیت سازمان

۳) عدم عضویت در گروههایی که بر اساس رأی دادگاه صالح، محارب و معاند شناخته شده‌اند و نداشتن محکومیت موثر کیفری به نحوی که موجب محرومیت از حقوق اجتماعی شود.

مراحل تأسیس و ثبت سازمانهای مردم نهاد(NGO )ها :

۱) تعیین موضوع فعالیت مناسب برای سازمان با توجه به علاقه، دغدغه و توانمندیهای متقاضیان.

۲) تعیین نام برای سازمان مورد نظر از طریق سازمان ثبت اسناد و املاک.

۳) ارائه طرح مقدماتی تأسیس سازمان( شامل موضوع فعالیت، اهداف و روش اجرا) به استانداری و یا فرمانداریها جهت کسب موافقت اولیه و دریافت نمونه اساسنامه و فرمهای مورد نیاز.

۴) تکمیل و ارائه مدارک لازم به مرجع صدور پروانه فعالیت که مدارک شامل موارد زیر می باشد:

الف) فرم تقاضا‌نامه تکمیل شده

ب) مدارک هویتی اعضاء مؤسس شامل یک قطعه عکس و دو سری از تصویر صفحه اول شناسنامه

ج) گواهی عدم سوء پیشینه اعضاء مؤسس

د) اساسنامه سازمان در چهار نسخه (بصورت تایپی)

هـ) فرم مشخصات فردی اعضاء مؤسس

و) صورتجلسات مجمع عمومی مؤسس و هیئت مدیره.

▪ تبصره ۱: حداقل تعداد اعضاء مؤسس در سازمانهای با ساختار عضو پذیر( مجمع عمومی) پنج نفر و در سازمانهای با ساختار هیأت امنایی نه نفر می باشد.

▪ تبصره۲: سازمانهای مردم نهادی که دارای گستره فعالیت در سطح یک محله یا شهرستان خاص هستند باید مراحل ثبت و تأسیس را از طریق فرمانداری مربوطه و سازمانهایی که دارای گستره فعالیت در سطح استان هستند باید مراحل را از طریق دفتر امور اجتماعی استانداری دنبال نمایند.

۵) دریافت و بررسی مدارک توسط کارشناس مربوطه در استانداری یا فرمانداریها و اجرای تشریفات اداری شامل استعلام از مراجع ذیربط، طرح موضوع در هیئت نظارت و در صورت تصویب صدور پروانه فعالیت.

۶) ارسال اصل پروانه فعالیت به انضمام دو نسخه از اساسنامه و صورتجلسات مجمع عمومی مؤسس و هیئت مدیره طی یک نامه اداری توسط مرجع صدور مجوز به سازمان ثبت اسناد و املاک جهت ثبت و آگهی تأسیس سمن مورد نظر.

دکتر مهدی پیروز نیا

منابع :

۱ - گلشن پژوه محمودرضا - راهنمای سازمانهای غیردولتی - موسسه ی فرهنگی مطالعات و تحقیقات ابرار معاصر تهران

توسط مهدی یاراحمدی خراسانی

http://athir.blogfa.com