امام خمینی شخصیتی جامع واستثنایی

شخصیت امام از آن رو استثنایی است که کاری که با رهبری ایشان انجام گرفت کار فوق العاده ای بود البته نمی توان به تمامی زوایای شخصیت امام اشاره کرد اما من به سه خصیصه جالب شخصیت ایشان اشاره می کنم, که هر کدام از آنها ممکن است به طور جداگانه در اشخاص دیگری وجود داشته باشد, ولی جمع شان در امام باعث شده بود که ایشان فردی استثنایی قلمداد شوند

شخصیت امام از آن رو استثنایی است که کاری که با رهبری ایشان انجام گرفت کار فوق‌العاده‌ای بود. البته نمی‌توان به تمامی زوایای شخصیت امام اشاره کرد اما من به سه خصیصه جالب شخصیت ایشان اشاره می‌کنم، که هر کدام از آنها ممکن است به طور جداگانه در اشخاص دیگری وجود داشته باشد، ولی جمع‌شان در امام باعث شده بود که ایشان فردی استثنایی قلمداد شوند.

▪ ویژگی اول؛

اتکا و اتکال به خدا و ایمان سرشار به تاییدات الهی بود و اینکه ایشان قدرت الهی را مافوق همه قدرت‌ها می‌دانستند. با اتکا به این قدرت لا‌یزال بود که تمام مشکلا‌ت جریان مبارزه حل شد و ایشان و ملت به اهداف والا‌ دسترسی پیدا کردند.

البته این حالت در بزرگان بسیاری وجود داشته است، از جمله عرفا، زهاد و عباد و از این جهت امام با بسیاری از عرفا و اهل یقین شریکند و شاید هم در بعضی موارد کسانی بودند که از نظر عرفانی به درجاتی بالا‌تر از امام نائل شده باشند، منتها چون فاقد دیگر خصلت‌های امام بودند نتوانستند مثل او باشند. ‌

▪ خصلت دوم؛

شجاعت کم‌نظیر امام در برابر دشمن بود. البته این حالت در عرفا و انسان‌هایی که به ذات الهی اتکال دارند، وجود دارد اما در عمل به محک آزمایش نمی‌خورد چون عملا‌ آنان در معرض درگیری با دشمن نبوده‌اند. عباد و عرفای زیادی بوده‌اند که در محدوده‌ای زندگی می‌کردند اما با حکام جور و ظلم درگیر نبوده‌اند. به همین خاطر این جنبه شجاعت در آنها ظهور و بروز پیدا نکرده است. این خصلت در مرحله‌ای از زندگی امام بعد از سال ۴۰ به عنوان معرف بارز شخصیت ایشان ظهور کرد. البته ایشان در حوزه علمیه همیشه به عنوان فردی شجاع شناخته می‌شدند اما ظهور عینی آن در مراحل انقلا‌ب بود. ‌

▪ ویژگی سوم؛

اینکه ایشان یک عابد، زاهد، عارف و فقیه جدا از جامعه نبودند. ایشان هم در ایام تحصیل‌شان که طلبه‌ای فاضل بودند و هم زمانی که استاد برجسته‌ای بودند همیشه از طرق مختلف با جامعه و مردم در ارتباط بودند. ‌

به طوری که خودشان نقل کردند در ایام جوانی و تحصیل در قم به تهران می‌رفتند و به عنوان تماشاچی در جلسات مجلس شورای ملی آن زمان شرکت می‌کردند تا نطق‌های مرحوم مدرس را از نزدیک گوش کنند. ایشان همواره از اشعار تازه ملک‌الشعرای بهار که شاعری اجتماعی و سیاسی و منتقد حکومت وقت بود پرس‌وجو می‌کردند و می‌پرسیدند از اشعار تازه ملک چه خبر؟ تسلط ایشان بر مبانی فقهی و فلسفی و کلا‌می و ادبیات و ذوق شعری و ادبی ایشان نیز چشمگیر بود.

امام شاعری ممتاز و خوشنویسی ماهر بودند. مجموعه اینها از امام انسانی استثنایی ساخته بود و باعث شد که امام محبوب واقعی مردم شود و ملت ایران رهبری ایشان را در انقلا‌ب با جان و دل بپذیرد. ‌

البته در وقایع بزرگ تاریخی و از جمله انقلا‌ب اسلا‌می ایران، نمی‌توان فقط به نقش یک شخصیت حتی شخصیتی مثل امام اشاره کرد؛ هرچند نقش موثر حضرت امام را نمی‌توان نادیده گرفت. به یاد دارم مرحوم مهندس بازرگان می‌گفت محمدرضا پهلوی از جهت منفی رهبر واقعی انقلا‌ب بود! یعنی اگر او طور دیگری رفتار می‌کرد ممکن بود اساسا روند انقلا‌ب تغییر کند و به پیروزی نرسد. ‌

اگر تاریخ دو سده اخیر ایران را مطالعه نماییم و نیز اگر صحیفه نور را مطالعه کنیم متوجه می‌شویم که پیروزی انقلا‌ب طی یک پروسه بلندمدت بود که به تحقق پیوست. در واقع مقوله‌ای بود که به تدریج بارور شد و مثل جنینی بود که طی مراحل مختلف در بطن ملت رشد نمود و کم‌کم دست و پا پیدا کرد و آماده شد که سرانجام در ۲۲ بهمن متولد گردید. سلسله نسب انقلا‌ب را لا‌اقل باید از زمان مشروطیت و پس از آن نهضت ملی شدن نفت پیدا کرد. ‌

به تعبیری باید بگویم امام خمینی(ره) مامای انقلا‌ب بودند. ایشان کسی بودند که توانستند مولود فرخنده انقلا‌ب را حتی با سزارین به دنیا بیاورند. اما این پروسه سال‌ها طول کشید تا به انجام برسد. فراموش نکنیم که پس از فوت آیت‌الله بروجردی شرایط طوری شده بود که رژیم شاه تصور می‌کرد می‌تواند منویات خودش را که از جمله آنها حذف روحانیت بود، عملی کند. مراجع تقلید و حوزه‌های علمیه قم و سایر شهرستان‌ها در جریان امور قرار داشتند. همه مراجع تقلید، علما و وعاظ اجماع کردند که در برابر شاه بایستند و این امر سبب شد نهضت فراگیری در برابر رژیم به وجود بیاید و هیجانات زیاد شکل بگیرد و مردم در برابر رژیم بایستند.

شرایط بعد از جریان انجمن‌های ایالتی و ولا‌یتی، حمله به مدرسه فیضیه، وقایع ۱۵ خرداد، کاپیتولا‌سیون، تبعید امام به ترکیه، اقامت ۱۳ ساله امام در نجف، رحلت حاج‌آقا مصطفی خمینی، شروع دوباره نهضت پس از فوت ایشان و وقایع خونبار ۱۹ دی در قم و سرانجام هجرت امام به پاریس و بازگشت پیروزمندانه ایشان به ایران، همه اینها مراحل رشد و تکامل انقلا‌ب تا مرحله تولد بود که باید کتاب‌ها در تحلیل آن نوشت. ‌

امیدواریم که در آستانه ۳۰ سالگی انقلا‌ب و در ایام سالگرد رحلت حضرت امام خمینی(ره) بتوانیم پاسدار انقلا‌ب باشیم و تلا‌ش‌های بزرگ و کوچک و پیر و جوان و زن و مرد این ملت را پاس بداریم و با حذف دعواهای خسته‌کننده و نفس‌گیر و با اتحاد و اتفاق، اهداف انقلا‌ب را به پیش ببریم

محمدجواد حجتی‌کرمانی