عباس میرزا نخستین اصلاح گر درباری ایرانی

عباس میرزا، شاهزاده ای که در ۱۶ سالگی به مثابه فرمانده نمادین سپاه ایران برگزیده شد، اما دیری نپایید که خود رشته فرماندهی و جنگ آوری را به عهده گرفت و به قول معاصرانش بیشتر …

عباس میرزا، شاهزاده ای که در ۱۶ سالگی به مثابه فرمانده نمادین سپاه ایران برگزیده شد، اما دیری نپایید که خود رشته فرماندهی و جنگ آوری را به عهده گرفت و به قول معاصرانش بیشتر به عموی پدرش، آقامحمدخان نسب می برد تا پدرش که حتی روی جبهه و جنگ را ندید.

در فضای واپس گرای دربار قاجاریه، بودند ستارگان درخشانی چون میرزاعیسی قائم مقام بزرگ و فرزندش میرزاابوالقاسم قائم مقام که شاهزاده جوان را در کف خردمند و باتدبیر خویش بگیرند و از او شاهزاده ای بسازند که در عین جنگاوری و شجاعت در دانش و خردمندی نیز کم مانند باشد.

بدین سان بود که شاهزاده ایرانی، فرهیخته بار آمد و سپاه ایران با وجود محدودیت ها و کمبود امکانات، چه حماسه ها در برابر سپاه الکساندر روسیه برپا کرد. همان الکساندری که پاریس را گرفت و همراه با بریتانیایی ها، ناپلئون را شکست داد.

با این وجود ایرانیان در نخستین دوره جنگ های ایران و روس، جنگ را بیشتر نه در جبهه، بلکه در پس تزویر و نیرنگ های سیاسی به ویژه بریتانیایی ها و فرانسوی ها و عوامل آنان باختند.

مگر نبود که سپاه ایران و "جوادخان زیاداوغلوی قاجار" در پای قلعه باکو فرمانده سپاه روسیه "ژنرال سی سیانف ایشپخدر" که اهالی گنجه را قتل عام کرده بود را کشتند و سرش را به تهران فرستاند; مگر نبود که سپاه ایران در همان زمان، عثمانی را که بر طمع آمده بود سه بار شکست دادند; من بر این باورم که شکست ایران، شکستی سیاسی بود در تقابل با کشوری که در جاده آگاهی و مدرنیزاسیون قدم نهاده بود.

بدین روی بود که در پس آن شکست، عباس میرزا و وزیران خردمندی چون قائم مقام ها رو به نوسازی آوردند و چه اندوه بار بود که عباس میرزا در سوم آبان ماه ۱۲۱۲ خورشیدی در مشهد درگذشت.

قائم مقام نیز بی پناه ماند و همگام با امیرکبیر در کوره جهل و نادانی دربار واپس گرای قجری کشته شد.

در دیدار از گنجینه موزه آستان قدس بازدید از این موزه و سنگ مزار را فراموش نکنید و بدانید در پس این سنگ، مردی خفته است که لقب نخستین اصلاح گر درباری ایرانی برازنده اوست.

عباس میرزای قاجاری که نه از پدر نشانی داشت و نه نشانی از خود برای فرزندانش بر جای گذارد تا ایران حتی به مانند ژاپنی ها از امپراتور می ای جی خود نیز محروم ماند.

نام و یاد شاهزاده ناکام جبهه های ماورای قفقاز، عباس میرزا در یکصد و هفتاد و هفتمین سال درگذشتش گرامی و مانا باد!