سرمایه داری, چون و چراها

به بهانه بحث های اقتصادی انتخابات ریاست جمهوری آمریکا

با نزدیک شدن به انتخابات آمریکا و تعیین میت رامنی از سوی جمهوریخواهان به عنوان نامزد این حزب و اوباما به عنوان نامزد دموکرات‌ها دوباره بحث درباره شعارهای اصلی دو حزب رقیب، سیاست‌های اقتصادی آنان و قوانینی که در دوره اوباما تصویب شده بالا گرفته است.

برای اولین بار بیل کلینتون در زمان ریاست‌جمهوریش در دهه ۱۹۹۰ بحث مداخله دولت در تامین و گسترش برخی امور رفاهی مانند پوشش همگانی بیمه‌های خدمات درمانی را پیش کشید با این عنوان که در ثروتمندترین کشور جهان مردم به جد دغدغه درمان و سلامتی دارند و بسیاری از حداقل امکانات درمانی بی‌بهره‌اند.

جمهوریخواهان که به صورت سنتی پیرو اصول حداکثری بازار آزاد هستند این امر را مداخله در بازار آزاد دانسته ورود دولت به اجباری کردن درمان همگانی با پرداخت یارانه‌های دولتی را که اغلب کشورهای اروپایی چندین دهه است به اجرا گذاشته‌اند برهم زدن موازنه عرضه کالای درمان و تقاضای بازار و نقض آزادی‌های فردی می‌خواندند و از کنار جنبه انسان‌دوستانه موضوع با ظرافت می‌گذشتند. آنان با کمک لابی قدرتمند شرکت‌های تولید‌ دارو و تجهیزات پزشکی و بیمارستان‌های بزرگ که اجرایی شدن طرح را به ضرر منافع مادی خود می‌دیدند توانستند در زمان کلینتون تصویب آن را در یک قدمی موفقیت ناکام بگذارند. پس از آن با انتخاب جرج بوش که از جمهوریخواهان محافظه‌کار بود موضوع پوشش همگانی بیمه درمانی و برخی قوانین حمایتی دیگر و قوانین حفاظت از محیط زیست که دموکرات‌ها در پی آن بودند به محاق فراموشی سپرده شد و همزمان سیاستگذاران وقت آمریکا برای به گردش درآوردن بهتر چرخ تولید و ایجاد امکانات بیشتر سرمایه‌گذاری مالیات ثروتمندان را به میزانی چشمگیر کاهش دادند. تا اینکه باراک‌اوباما توانست با طرح پیشنهادهایی برای حل نگرانی اصلی مردم آمریکا یعنی بیمه همگانی درمانی آرای آمریکایی‌ها را به خود جلب کند. وعده‌های اوباما و دموکرات‌ها این بار به بار نشست و رییس‌جمهور موفق شد با اعمال برخی تعدیل‌ها در طرح کلینتون نظر مساعد جمهوریخواهان میانه‌رو کنگره را نیز به دست آورد و به این ترتیب طرح بیمه همگانی تصویب شد و برای اولین بار دولت آمریکا وارد بازار کلان خدمات درمانی شد. اما حتی رای کنگره نیز نتوانست در مخالفت شدید محافظه‌کاران تغییری ایجاد کند.

مخالفان طرح بر این باورند که هزینه‌هایی که از جیب مالیات‌دهندگان آمریکایی صرف درمان طبقات نیازمند می‌گردد باید در بخش تولید کالا و خدمات سرمایه‌گذاری شود تا مردم با کسب درآمد بیشتر بتوانند خود کالای درمان را خریداری کنند همانگونه که هزینه خدمات و کالاهای دیگر را می‌پردازند. آنان با طرح آنکه هر نوع مداخله دولت سیاست‌های بازار آزاد را نقض می‌کند و علاوه بر آن هزینه‌هایی را بر دولت و مالیات‌دهندگان تحمیل می‌کند، هنوز در پی لغو این قانون هستند.

دموکرات‌ها برای سبک شدن بار مالی گسترش پوشش بیمه درمانی راه‌های متفاوتی پیشنهاد کرده‌اند از جمله پیشرفت فن‌آوری درمان، اصلاح برخی روش‌های هزینه‌های بستری کردن در بیمارستان یا ثبت الکترونیکی اطلاعات پزشکی افراد مراجعه‌کننده به مراکز درمانی در شبکه اینترنتی برای جلوگیری از تکرار مراحل تشخیص و درمان و صرفه‌جویی در این نوع هزینه‌ها که مخالفان عقیده دارند آنقدر رویایی هستند که تا عملی شدن راهی دراز در پیش دارند و عملا گرهی از کار هزینه‌های تحمیل‌شده نمی‌گشایند. میت رامنی که مواضعش هر روز بیشتر به سیاست‌های جناح راست جمهوریخواه نزدیک می‌شود قول داده بار اضافی حاصل از هزینه‌های بیمه همگانی را از دوش مالیات‌دهندگان آمریکایی بردارد. به این ترتیب که هم قانون بیمه را لغو کند و هم در برابر افزایش مالیات از ثروتمندان بایستد. این سیاست هرچند در دوران بوش نتوانست از بوته آزمایش سربلند بیرون بیاید اما هنوز محور اصلی تبلیغات جمهوریخواهان برای جلب آرای آمریکایی‌ها است. علاوه بر آن جمهوریخواهان محافظه‌کار با طرح‌های حفاظت از محیط زیست هم مخالفند. آنان در این مورد نیز با تاسی به اصول بازار آزاد عقیده دارند دموکرات‌ها با بزرگنمایی مشکل آلودگی محیط زیست و با طرح اصلاح سوخت و لزوم تولید موتورهای کم‌مصرف خودرو در پی بهانه برای دخالت در صنایع نفتی و خودروسازی ایالات متحده و اعمال سیاست‌های سوسیالیستی هستند. در این پرونده تلاش شده با انتشار نظرات هر دو گروه، نمایی کلی از آنچه در صحنه انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده می‌‌گذرد ارائه شود. نیویورک تایمز از دید طرفدار سرسخت مداخله محدود دولت اقتصاد را به باغی تشبیه کرده که برای بارآوری بهتر نیازمند مراقبت است و مطلب دیگر نوشته چارلز موری است، از مخالفان جدی طرح بیمه همگانی و قانون‌های حمایتی از نیازمندان و عضو اتاق فکر نومحافظه‌کاران جمهوریخواه. در مطلب سوم نیز مروری شده است بر مقالات و کتاب‌های مشهور اقتصادی که سعی کرده‌اند به نحوی مشکلات شایع سرمایه‌داری آمریکایی را حل کنند. بنابراین این پرونده انتخابات آمریکا را بهانه‌ای برای بررسی اقتصاد سرمایه‌دارانه آمریکایی دانسته است.

مرجان یشایائی