کیست‌های تخمدانی

یک دسته از کیست‌های تخمدانی کیست‌های فانکشنال یا عملکردی نامیده می‌شوند و در واقع بر اثر عملکرد تخمدان‌ها و اثر هورمون‌های مترشحه از آنها ایجاد می‌شوند. این کیست‌ها در سونوگرافی …

یک دسته از کیست‌های تخمدانی کیست‌های فانکشنال یا عملکردی نامیده می‌شوند و در واقع بر اثر عملکرد تخمدان‌ها و اثر هورمون‌های مترشحه از آنها ایجاد می‌شوند. این کیست‌ها در سونوگرافی اغلب سایزی کمتر از ۸ سانتی‌متر داشته و به عنوان کیست ساده شناخته می‌شوند که بی‌خطرند و نیاز به درمان خاصی ندارند؛ فقط باید ۲ تا ۳ ماه با سونوگرافی پیگیری شوند.

البته مصرف قرص‌های ضدبارداری از تشکیل این نوع کیست‌ها جلوگیری می‌کند، اما موجب از بین رفتن کیست تشکیل شده نخواهد شد. همان طور که این کیست‌ها ظرف ۲ تا ۳ ماه خود به خود از بین می‌روند، در کسانی که سابقه تشکیل چنین کیست‌هایی را دارند، امکان تشکیل مجدد کیست جدید وجود دارد، پس مصرف قرص جلوگیری هم به عنوان روش جلوگیری از بارداری و هم جهت جلوگیری از تشکیل کیست جدید به این افراد توصیه می‌شود.

این کیست‌ها خوش‌خیم هستند، اما بندرت امکان پاره شدن یا پیچ خوردن دارند که منجر به درد حاد شکمی و در نتیجه مراجعه فوری به پزشک زنان می‌شود.

در مواردی که کیست تخمدان پاره می‌شود،‌اغلب بجز درد لگنی ناگهانی که طی چند روز کاهش می‌یابد، مشکلی وجود ندارد اما از آنجا که گاهی برخی کیست‌های تخمدانی علاوه بر پاره شدن منجر به خونریزی داخل شکم می‌شوند، هر گاه کیستی پاره شد، بیمار باید تحت نظر و کنترل علائم باشد تا در موارد اورژانس و خونریزی شدید مورد جراحی قرار گیرد؛ چرا که در صورت پیچ خوردن کیست در هر سنی باید به طور اورژانس جراحی انجام شود تا تخمدان از تخریب حفظ شود.

برای جلوگیری از موارد فوق بخصوص در کسانی که کیست‌های بزرگ‌تری تا ۷ ـ ۶ سانتی‌متر دارند، توصیه می‌شود از حرکات ناگهانی و بلند کردن بار سنگین یا انجام ورزش‌های سنگین تا از بین رفتن خود‌به‌خودی کیست خودداری شود.

در برخی موارد نزدیکی هم منجر به پاره شدن این کیست‌ها و ایجاد درد ناگهانی در شکم می‌شود.

در بارداری یا در مواردی که داروهای محرک تخمدان (جهت بارداری در افرادی که نازایی دارند) مصرف می‌شود، نوع دیگری از کیست‌های خوش‌خیم به نام کیست «لوتئال» ایجاد می‌شود که این کیست‌ها می‌توانند به ابعاد ۳۰ سانتی‌متر برسند که خطر پاره شدن یا پیچ خوردن بیشتری دارند، اما این کیست‌ها هم خود به خود از بین می‌روند و نیاز به جراحی ندارند.

به هر حال کیست‌های بزرگ‌تر از ۸ سانتی‌متر یا کیست‌هایی که در سونوگرافی با خصوصیات مشکوکی مثل تو پر، یا کمپلکس (چندتایی) یا دارای جدارهای کلفت گزارش می‌شوند، نیاز به بررسی‌ها و پیگیری‌های دقیق‌تر و حتی جراحی وجود دارد.

دکتر ثریا عالمی

جراح و متخصص بیماری‌های زنان و زایمان