ضروری نیست؛ خیلی‌خیلی ضروری است!

نوجوانی یکی از مهم‌ترین و پرارزش‌ترین دوره‌های زندگی هر فرد محسوب می‌شود زیرا سرآغاز تحولات و دگرگونی‌های جسمی و روانی است و «بلوغ» نقطه عطفی در گذر از مرحله کودکی به بزرگسالی …

نوجوانی یکی از مهم‌ترین و پرارزش‌ترین دوره‌های زندگی هر فرد محسوب می‌شود زیرا سرآغاز تحولات و دگرگونی‌های جسمی و روانی است و «بلوغ» نقطه عطفی در گذر از مرحله کودکی به بزرگسالی است...

دوره نوجوانی به گروه سنی ۱۰ تا ۱۹ سالگی اطلاق می‌شود و در اکثر کشورهای جهان به خصوص کشورهای در حال توسعه، بخش قابل توجهی از جمعیت را نوجوانان تشکیل می‌دهند. با توجه به این واقعیت که نوجوانان، پدران و مادران فردا هستند پرداختن به مسایل بهداشتی‌شان (به خصوص بهداشت روان آنان) نه فقط برای خود آنها بلکه برای خانواده‌ها، جامعه و نسل آینده سودمند است و در برنامه توسعه هر کشوری باید به مسایل آنها توجه خاصی شود.

آگاهی بیشتر، استرس کمتر

آشنا شدن با پدیده‌های جدید در زندگی، انسان را از بار هیجانی همراه آن پدیده که غالبا اضطراب و آشفتگی است، می‌رهاند. مطالعات روان‌شناختی نشان داده است که تاثیر منفی عوامل استرس‌زا که همراه با آگاهی قبلی است بسیار کمتر از زمانی است که عوامل استرس‌زا ناگهان و بدون مقدمه به انسان وارد می‌شوند. در زمینه برخورد با پدیده بلوغ جنسی و تغییرات جسمانی و روانی متعاقب آن هر اندازه آگاهی نوجوانان ما بیشتر باشد نتایج مبحث این مرحله از زندگی در مسیر آینده نوجوان بیشتر است. آگاهی نداشتن و یا عدم آگاهی کامل و صحیح، نوجوانان را گیج و سردرگم می‌کند و این حالات نتایج منفی و زیان‌باری به دنبال خواهد داشت. والدین و مربیان وظیفه دارند اطلاعات کافی در خصوص تغییراتی که در طول و به دنبال بلوغ جنسی در نوجوان اتفاق می‌افتد را به تدریج و با استمرار ارایه کنند. عدم ارایه اطلاعات کافی و صحیح در مورد بلوغ باعث می‌شود که نوجوان از منابع دیگر که معمولا انحرافی است، اطلاعات کسب کند و این اطلاعات غلط می‌تواند او را به انحراف کشاند. والدین و مربیان از یک تا دو سال قبل از بلوغ کامل نوجوان باید اقدامات زیر را انجام دهند:

۱) او را آماده کنند که به زودی و به تدریج تغییراتی را در جسم و روان خود احساس خواهد کرد و به طرق مختلف او را مطمئن کنند که تغییرات ایجاد شده طبیعی است.

۲) از اینکه این تغییرات در او شروع شده به او تبریک بگویند و خاطر نشان کنند که دوره جدیدی در زندگی او آغاز شده است.

۳) به او یادآوری نمایند که این تغییرات در جهت تکامل فردی و قدمی به سوی اجتماعی شدن اوست. به همین دلیل وظایف فردی و اجتماعی جدیدی برای او منظور شده است.

۴) یادآوری کنند که این تغییرات قطعا شروع می‌شود اما زمان دقیق و مشخصی ندارد بنابراین اگر دیرتر از دیگران هم شروع شود یک امر طبیعی است.

۵) به او بگویند که تغییرات جسمانی همراه با تغییرات روانی خواهد بود. این تغییرات روانی در سه بعد هیجانی، خلقی و رفتاری اتفاق می‌افتد.

صمیمیت بیشتر در دوران بلوغ

نکته مهم دیگر در دوره بلوغ برقراری ارتباط صحیح با نوجوان است. کودک دلبند دیروز شما با تغییراتی که در جسم و روانش روی می‌دهد پا به دوران بزرگسالی می‌نهد.به دلیل اینکه او می‌خواهد هویت جدیدی را برای خودش به دست آورد، طبیعی است که در برقراری رابطه با او مشکلاتی برای شما به وجود آید.

برای اینکه روابط شما والدین و مربیان با فرزند یا دانش‌آموز نوجوانتان صمیمانه‌تر و گر‌م‌تر باشد، لازم است که به نکات زیر توجه کنید:

قبولش داشته باشید:

گام اول برای ایجاد و تحکیم یک رابطه دوستانه و صمیمی با نوجوان این است که او را با همه کمی‌ها و کاستی‌هایش قبول داشته باشید. کاستی‌های رفتاری او را همچون نقاط قوت و توانایی‌هایش بپذیرید و او را به عنوان فردی که دارای استقلال، سلیقه‌های خاص و عقاید قابل ارایه است، نگاه کنید. احساسا‌تش را بپذیرید و اعتماد به نفس او را با کم اهمیت جلوه دادن اشتباهات و تقدیر از کارهای پسندیده‌اش بالا ببرید.

نوجوان را درک کنید:

درک و برداشت شما از زندگی و مسایل آن متفاوت از برداشتی است که نوجوان دارد. او زندگی را به ساده‌ترین وجه ممکن می‌نگرد، به طوری که عقایدش برای شما پوچ و مسخره است. نسبت به عقایدش بی‌اهمیت نباشید. وی را مورد تمسخر قرار ندهید چرا که این استهزاء به تداوم رابطه عاطفی با فرزندان لطمه می‌زند.

ارتباط را دو طرفه کنید:

در بسیاری از اوقات و به دلایل گوناگون ممکن است شما والدین ومربیان به نوجوان بگویید که چه بکند و چه نکند و از او توقع حرف شنوی نیز داشته باشید. این برخورد با نوجوان که حاکی از ارتباط یک طرفه، معیوب و غیرقابل دوام است، به سرکشی و عصیان نوجوان در برابر دستورات شما منجر می‌شود و به رابطه عاطفی و صمیمانه بین شما و او لطمه می‌زند. در این مواقع بهتر است در برخورد با نوجوان، هر زمان که سخنی را گفتید از او نیز سخنی بشنوید و نظر او را نسبت به وظایف‌‌اش جویا شوید.

ناهید صباغی