نوجوانی, دوران شور و هیجان

نوجوان در این دوران به دنبال هویت جدید خود و آرامش می گردد تمایل به ارتباط برقرارکردن با دیگران, جای خود را به انزوا داده و شادی های دوران کودکی به افسردگی و ناراحتی مبدل شده است بسیاری از والدین با شناخت تغییرات فیزیولوژی و روانی نوجوان با او کنار می آیند, اما در بعضی از خانواده ها کشمکش و اختلاف نظر وجود دارد

دوران نوجوانی مرحله ای از زندگی است که با تغییرات جسمانی، روانی، عاطفی و اجتماعی همراه است. این دوران بسیار حساس که با رفتارهای عجیب و گاه غیرقابل تحمل نوجوان همراه است، نقش مهمی در رشد شخصیت او دارد. گرچه تمام افراد برای ورود به دنیای بزرگسالی ناگزیر از عبور از این مرحله هستند، اما طول این دوران و شرایط اجتماعی مرتبط با آن، با نسل پیش متفاوت است. در حال حاضر جمعیت نوجوان افزایش یافته، سن بلوغ پایین آمده و دوران این مرحله طولانی تر شده است.

بحران دوران نوجوانی یک فرایند طبیعی است که در ۸۰درصد موارد، بحران های مرتبط با آن نگران کننده نیست.

نوجوان در این دوران به دنبال هویت جدید خود و آرامش می گردد. تمایل به ارتباط برقرارکردن با دیگران، جای خود را به انزوا داده و شادی های دوران کودکی به افسردگی و ناراحتی مبدل شده است. بسیاری از والدین با شناخت تغییرات فیزیولوژی و روانی نوجوان با او کنار می آیند، اما در بعضی از خانواده ها کشمکش و اختلاف نظر وجود دارد. تغییرات رفتاری، زیر بار نرفتن بعضی از محدودیت ها، مخالفت با خانواده، انتقاد و شکایت از دنیای بزرگسالان، تمایل به کسب تجربیات جدید، خوش گذرانی و... از جمله مهم ترین تحولات این دوران به حساب می آید.

بهترین و مهم ترین عکس العمل خانواده در برابر رفتارهای عجیب و غریب نوجوان، حفظ آرامش و خونسردی و سعی در برقراری ارتباط مثبت با اوست. صحبت های قاطع و شفاف، اقتدار والدین را به فرزند نشان می دهد. در واقع گفتگو زمینه طرح سؤالات خانواده را در مورد نوع رفتار و حرکات نوجوان فراهم می کند و از طرفی این فرصت را به نوجوان می دهد تا خواسته ها و علایق خود را مطرح کرده و تغییرات رفتاریش را توجیه کند.

● مشکل حاد برخی از نوجوانان

بعضی از نوجوانان در دوران بلوغ از دردهای جسمانی رنج می برند که این مشکل را با رفتارهای گوناگونی به اطرافیان نشان داده و در واقع از آنان طلب کمک می کند. شناخت به موقع خانواده از مشکل نوجوان در بهبود سریع و موفق بسیار تاثیرگذار است. سیگارکشیدن، روی آوردن به مواد مخدر، گرایش به رفتارهای پرخطر، خشونت، انزوا، توقعات زیاد، تنبلی، عصبانیت، تندخویی، خواب های آشفته، تمایل به خودکشی و گاه اقدام به آن، مشکلات تغذیه مثل بی اشتهایی را می توان عمده ترین واکنش های نوجوان در برابر درد دانست.

طولانی شدن مدت بروز این مشکلات و یا همزمانی آنها با یکدیگر خطری جدی قلمداد می شود که توجه جدی و دقیق خانواده را می طلبد. این مشکلات اغلب با افت تحصیلی و غیبت های مکرر، فرار از خانه، دزدی و افکار و عقاید منفی همراه است.

با بروز چنین مشکلاتی معمولا رابطه نوجوان با پدر و مادر تیره شده و به مرور از هم فاصله می گیرند. در این صورت روانشناسان می توانند آنها را در برقراری ارتباط مطلوب کمک کنند. اگر فرزند شما از مراجعه به مشاور امتناع کرد از کسانی که روی او تاثیرگذاری بیشتری دارند بخواهید تا او را قانع کنند که مراجعه به روانشناس در درجه اول به نفع خود او خواهد بود.

● حفظ رابطه صحیح

لزوم برقراری ارتباط صحیح پدر و مادر با نوجوان، ایجاد شرایط آرام و مناسب است. والدین باید به سخنان نوجوان گوش داده و در برابر خواسته های او ابراز عقیده کنند. مجبورکردن او به حرف زدن در واقع در مسائل خصوصی و انکار استقلال اوست. او هم حق دارد رازهایی برای خود داشته باشد. اعتماد متقابل از اصول مهم برقراری ارتباط دوسویه است. صحبت را با طرح مسائلی پیرامون علایق، پرسش هایش در مورد دنیا، ارزشهای انسانی و... آغاز کنید. اگر در ابتدا حرف از تکالیف مدرسه، آینده یا مسائل خیلی خصوصی را پیش بکشید، بلافاصله عکس العمل نشان داده و عصبانی می شود. اشتیاق و توجه خود را در زمان گفتگو نشان دهید و او را مطمئن کنید که هر زمان بخواهد می تواند با شما درد دل کند.

وقتی علت رفتارهای عجیب فرزندتان را می پرسید در واقع او را به تفکر وادار می کنید و کم کم می آموزد که چطور باید پاسخگوی رفتارش باشد. فراموش نکنید که ارزش قائل شدن و احترام گذاشتن به نوجوانتان به خاطر موفقیت هایش، بسیار کارآمدتر از این است که نقاط ضعف و خطاهایش را یادآوری کنید. او نیاز به احترام و اعتماد شما دارد.

مریم سادات کاظمی