همین امروز فکر سالمندان فردا باشیم

به بهانه فرا رسیدن هفته سلامت

از ۱۸ تا ۲۴ فروردین ماه اختصاص به هفته سلامت دارد. هفته ای که قرار است تا در آن با توجه به اهمیت و جایگاه شاخص های توسعه سلامت در روند رو به رشد کشورها ، راهکارهایی برای بهبود وضعیت سلامتی جوامع اندیشیده شود. امسال موضوع اعلام شده از سوی سازمان جهانی بهداشت برای روز جهانی سلامت سال ۲۰۱۲ «سالمندی و سلامت» (Ageing nad health) و شعار «زندگی سالم، طول عمر بیشتر» (Good health adds life years) انتخاب شده است.برهمین اساس روزهای هفته سلامت در ایران نیز مرتبط با موضوع سالمندی نامگذاری شده‌اند. به این ترتیب ۱۸ فروردین ماه به عنوان «سالمندی، ورزش و سلامت معنوی»، ۱۹ فروردین با عنوان «سالمندی و آموزش همگانی»، ۲۰ فروردین با عنوان «سالمندی و حوادث و بلایا»، ۲۱ فروردین با عنوان «سالمندی و شهرهای دوستدار سلامت»، ۲۲ فروردین با عنوان «سالمندی، سلامت و همکاری‌های بین بخشی»، ۲۳ فروردین به عنوان «سالمندی و مراقبت در برابر بیماری‌ها» و ۲۴ فروردین به عنوان «سالمندی و کرامت اجتماعی» نامگذاری شده است.

با این حال باید گفت که یکی از چالش های پیش روی سلامت جامعه ایرانی روند افزایش میزان سن و سال جامعه است. به تدریج با کاهش میزان نرخ رشد جمعیت در ایران همچون بسیاری دیگر از کشورهای در حال توسعه میزان جمعیت سالمند به تدریج افزایش پیدا می کند و همین مسئله در صورتی که چاره ای برای آن اندیشیده نشود

می‌تواند چالش های متعددی را برای فردای ایران پدید آورد. چالش هایی که امروز بسیاری از جوامع غربی با آن روبه رو هستند. کارشناسان هشدار

می‌دهند که هرم سنی جمعیت ایرانیان، به صورت ناگهانی، روزهای اوج جوانی را پشت سر گذاشته و تا چند سال آینده با "سونامی پیری" روبه رو خواهد شد. وضعیتی که در آن، جمعیت جوان فعلی که اکثریت را تشکیل می دهند، دچار بحران سالخوردگی شده و نیاز به مراقبتهای ویژه این سن و سال پیدا می کنند. برآوردهای سازمان ملل حاکی از آن است که تا سال ۲۰۵۰ میلادی یعنی ۴۰ سال آینده، جمعیت سالمندان کشورایران به

۲۶ میلیون و ۳۹۰ هزار نفر افزایش می یابد؛ به عبارت دیگر تا ۴۰ سال آینده جمعیت افراد ۶۰ سال به بالا، حدود ۲۴ درصد جمعیت ایران خواهد بود.جمعیت شناسان عنوان می کنند افزایش جمعیت سالمند به دلیل سالخورده شدن جمعیتی است که در سالهای ابتدای دهه ۶۰ به طرز فزاینده ای به کشور اضافه شده اند.

متولدان این سالها، با فرارسیدن دوران جوانی، باعث شده بودند جمعیت ایران به عنوان جوانترین جمعیت کشور نامگذاری شود و با سالخورده شدن آنها نیز تعادل هرم جمعیتی به شکل آشکاری به سمت سالخوردگی میل نموده است.با این حال باید در نظر داشت که پیر شدن هرم سنی جمعیت در ایران تبعات اقتصادی ، فرهنگی و حتی سیاسی بسیاری را در پی خواهد داشت . کاهش نیروی کار - بخوانیم کاهش نیروی مولد - وافزایش سالخوردگان - بخوانیم افزایش مصرف کنندگان- در جامعه از جمله تبعات جدی پیری جامعه است که امروزه کشورهای غربی به شدت طعم تلخ آن را تجربه کرده اند و هم اکنون این تهدید در برابر ایران خودنمایی می کند . مضاف بر اینکه به لحاظ تاریخی ایران کشوری است که همواره در معرض تهاجم و دست درازی قدرت های بزرگ بوده است. متاسفانه طی چند دهه اخیر به دلیل برخی تقلید های

کورکورانه از غرب روند کاهش جمعیت در ایران حتی جدی تر از کشورهای غربی پیش رفته و این موضوع باعث شده است که هم اکنون موج سالمندی و تبعات سنگین کاهش جمعیت در مقطعی که ایران می بایست بزرگترین جهش علمی ، اقتصادی و سیاسی را پشت سر گذارد آتیه ایران را تهدید کند. کارشناسان هم اکنون به این نتیجه مهم رسیده اند که وجود نیروی انسانی و منابع فراوان مولد و کارا باعث ظهور اقتصادی قدرتمند می شود و چنانچه جمعیت یک کشور جوان ، مولد ، فعال و کارا باشد، می تواند عامل رشد و توسعه بوده و از سوی دیگر اگر جمعیت کشوری سالخورده، غیرمولد و مصرفی و ناکارا باشد، این مولفه مانع مهمی در برابر رشد و توسعه و امنیت آن کشور ایجاد می کند . به عنوان مثال اکنون پرجمعیت ترین کشور جهان یعنی چین به خاطر مولد وکارا بودن جمعیت خود توانسته است بیشترین نرخ رشد اقتصادی را در بین کشورهای قدرتمند اقتصادی به ثبت رسانده و مازاد درآمد ارزی خود را تا ۲۰۰ میلیارددلار ارتقا دهد. این موضوع موید آن است که جمعیت زیاد ، در یک مدیریت کارآمد اقتصادی نه تنها تهدیدی نیست بلکه به عنوان یک فرصت بی نظیر تلقی می شود.

طبق تعریف WHO‌ اگر در کشوری میزان گروه سنی بالای ۶۵ سال بین ۴ تا ۷ درصد باشد آن کشور رو به سالمندی و اگر بین ۱۴ تا ۲۰ درصد باشد آن کشور سالمند تلقی می‌شود و اگر بیش از ۲۰ درصد باشد آن کشور سالخورده است. در ایران ۱۲ درصد جمعیت در سال ۱۳۶۵ سالمند بودند که هم‌اکنون این میزان به ۲۹ درصد رسیده است که این امر نشان از اهمیت توجه به این قشر را دارد.وضعیت سنی جمعیت دنیا در سال ۲۰۰۷ متشکل از ۵/۱۰ درصد سالمند بود که در سال ۲۰۵۰ این میزان به ۵/۲۱ درصد می‌رسد

هرچند گذشت عمر و رسیدن به سالهای سالمندی را نمی‌توان متوقف کرد ولی می‌توان با به کارگیری روش‌های مناسب با اختلالات و معلولیت‌های دوره سالمندی مقابله کرد یا آن را به تعویق انداخت. بدین صورت می‌توان از عمر طولانی همراه با سلامت و رفاه که همواره آرزوی انسانها بوده است بهره‌مند شد. در کشور ما نیز همانند بسیاری از کشورهای جهان به دلیل بهبود شرایط بهداشتی متوسط طول عمر افراد بالا رفته و تعداد سالمندان افزایش یافته است . بنابراین لازم است همه افراد به نحوی زندگی کنند که در آینده سالمندان سالمی داشته باشیم تا بتوانند در زمینه‌های مختلف زندگی و در عرصه های اجتماعی و اقتصادی جامعه‌ خود فعال باشند.

لذا در نهایت و به عنوان جمع بندی باید گفت مسئولین حوزه سلامت کشور باید از هم اکنون به فکر سلامت قشر سالمند فردای ایران باشند. بدون شک این افراد در آینده ای نه چندان دور نیازمند مراقبت های ویژه و خاص و چتر های حمایتی

بیمه ای و رفاهی ویژه ای هستند. از سوی دیگر به هیچ دلیل نباید از سیاست های غلط کشورهای غربی در خصوص کاهش نرخ جمعیت پیروی کرد.

طهورا مهدوی