فرار از چاقی موضعی

من تقریبا از ۲۲ سالگی چاق شدم در ۱۸ سالگی و در دوران سربازی ۶۳ کیلوگرم بودم اما الان وزنم به ۸۵ کیلوگرم رسیده است در ناحیه شکم, پهلو و باسن چاقی موضعی دارم دور کمرم بیشتر شده و به ۸۸ سانتی متر رسیده است سایزم از ۴۰ به ۴۲ و حالا هم به ۴۴ رسیده است لباس هایم برایم تنگ شده و دیگر اندازه ام نیست از لحاظ ظاهری چاقی موضعی را دوست ندارم و ترجیح می دهم, وزن کم کنم

میهمان این هفته «میزگرد تغذیه» بهزاد سعادتی‌نیا، ۲۷ ساله با قد ۱۷۸ سانتی‌متر و وزن ۸۵ کیلوگرم است که شاخص توده بدنی‌اش ۸/۲۶ و در محدوده اضافه وزن است. او اهل تبریز است و حدود ۳ سال است به‌طور مرتب «سلامت» می‌خواند. آقای سعادتی‌نیا به گفته خودش خیلی چاق نیست اما از اینکه نسبت به قبل سنگین‌تر شده و در ناحیه شکم، پهلو و باسن چاقی موضعی دارد، ناراحت است و می‌خواهد بداند چطور می‌تواند به وزن مطلوب برسد. به همین دلیل در «میزگرد تغذیه» شرکت کرده و در این زمینه از متخصصان راهنمایی خواسته است...

آقای سعادتی‌نیا که سایزش از ۴۰ به ۴۴ رسیده، می‌گوید:

لباس‌هایم دیگر اندازه‌ام نیستند

▪ آقای سعادتی‌نیا! شما از چاقی موضعی ناراحت هستید. این مشکل از چه زمانی برایتان به وجود آمد؟

من تقریبا از ۲۲ سالگی چاق شدم. در ۱۸ سالگی و در دوران سربازی ۶۳ کیلوگرم بودم اما الان وزنم به ۸۵ کیلوگرم رسیده است. در ناحیه شکم، پهلو و باسن چاقی موضعی دارم. دور کمرم بیشتر شده و به ۸۸ سانتی‌متر رسیده است. سایزم از ۴۰ به ۴۲ و حالا هم به ۴۴ رسیده است. لباس‌هایم برایم تنگ شده و دیگر اندازه‌ام نیست. از لحاظ ظاهری چاقی موضعی را دوست ندارم و ترجیح می‌دهم، وزن کم کنم.

▪ چاقی از نظر جسمی ‌هم اذیتتان می‌کند؟

چاقی من شدید نیست و خیلی اذیتم نمی‌کند اما به دلیل راحتی بیشتر هنگام ورزش دوست دارم وزن کم کنم. حتی دیگران می‌گویند خوب هستم و حالا که کمی ‌چاق شده‌ام چهره‌ام بهتر شده است اما خودم این وضعیت را دوست ندارم. چاقی شکمی‌ اذیتم می‌کند، اضافه وزنم را احساس می‌کنم و گاهی نفسم می‌گیرد.

▪ گفتید به‌دلیل راحتی بیشتر موقع ورزش می‌خواهید وزن کم کنید. چه ورزشی انجام می‌دهید؟

من علاقه شدیدی به فوتبال دارم. قبلا روزی ۲ تا ۳ و هفته‌ای ۱۵ تا ۲۰ بازی داشتم اما الان فقط برای تفریح و در حد آماتوری و هفته‌ای ۳ بار فوتبال بازی می‌کنم. موقع بازی احساس سنگینی می‌کنم و زودتر از قبل خسته می‌شوم. می‌خواهم به ۷۰ کیلوگرم برسم.

▪ در حال حاضر به جز فوتبال ورزش دیگری انجام می‌دهید؟ چقدر فعالیت بدنی دارید؟

پیاده‌روی هم دارم و گاهی کوهنوردی می‌کنم. ساعت کاری‌ام زیاد است. از ۷ صبح تا ۶ بعد ازظهر کار می‌کنم و بیشتر زمان کار روی صندلی نشسته‌ام. به‌طور کلی فعالیتم نسبت به قبل کمتر شده است و کمتر ورزش می‌کنم.

▪ زیاد غذا می‌خورید؟

پرخور نیستم و غذای چرب هم نمی‌خورم. فقط صبحانه و نا‌هار و شام می‌خورم و حتی میان‌وعده نمی‌خورم. در مقابل وسوسه غذا به راحتی مقاومت می‌کنم. اگر بوی یک غذای خوشمزه بیاید و بدانم برای سلامتم خوب نیست به هیچ‌وجه نمی‌خورم و به بدنم آسیب نمی‌رسانم.

▪ اهل خوردن تنقلات هستید؟

بستنی می‌خورم. آجیل هم می‌خوردم اما از وقتی شنیده‌ام کالری زیادی دارد و باعث چاقی می‌شود کمتر می‌خورم. فکر می‌کنم به‌دلیل پشت میزنشینی چاق شده‌ام. البته این را هم بگویم که ۴ سال است ازدواج کرده‌ام و بعد از ازدواج چاق شده‌ام.

▪ بیماری و مشکل خاصی ندارید؟

نه، خدا را شکر مشکلی ندارم.

● نگاه متخصص تغذیه

نظر

دکتر تیرنگ نیستانی

درباره سوژه

«میزگرد تغذیه»

سال اول ازدواج،سال افزایش وزن است

▪ با توجه با اینکه آقای سعادتی‌نیا ۲۷ ساله هستند، قدشان ۱۷۸ سانتی‌متر و وزنشان ۸۵ کیلوگرم است؛ وزن مناسب برای ایشان چقدر است؟

برای تعیین وزن ایده‌‌آل یک معیار نمایه توده بدنی است. با این حساب محدوده وزن مطلوب برای ایشان حدود ۷۰ تا ۷۷ کیلوگرم است. یک معیار مناسب نیز وزن زمان ۱۸ سالگی است که وزن سرشتی فرد را نشان می‌دهد. با توجه به اینکه ایشان ورزش قدرتی انجام نداده‌اند و حجم ماهیچه‌‌هایشان افزایش پیدا نکرده طبیعتا افزایش وزنشان مربوط به افزایش بافت چربی‌شان بوده است. به ایشان توصیه می‌کنم در مرحله اول به فکر رساندن وزنشان به زیر ۸۰ کیلوگرم باشند چون رسیدن به این هدف دست‌یافتنی‌تر است.

▪ ایشان می‌گوید زیاد غذا نمی‌خورد و پرخور نیست. با این حساب علت چاقی‌اش چه می‌تواند باشد؟

اینکه فرد به نظر خودش کم می‌خورد ملاک نیست. مقدار دقیق و اندازه کمی ‌غذای دریافتی باید مشخص شود. معیار دقیق دراین‌باره وزن است. اگر وزن فرد بالا می‌رود به این معنی است که بیشتر از نیازش مصرف می‌کند. نکته دیگر، ترکیب رژیم غذایی است. برخی موادغذایی حجم کم و کالری بالایی دارند. این خوراکی‌‌ها خیلی راحت نادیده گرفته می‌شوند. مثلا یک چیزبرگر که حجم زیادی ندارد و فرد با خوردنش حتی کاملا سیر نمی‌شود، بالغ بر ۱۰۰۰ کیلوکالری دارد. ما با خوردن یک پیتزا ۱۲۰۰ کیلوکالری دریافت می‌کنیم. بستنی‌های پرکالری موجود در بازار ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ کیلوکالری دارند. ممکن است فرد با خوردن یک چیزبرگر و یک بستنی کل کالری مورد نیاز روز را دریافت کند در حالی که سیر هم نشده است. حتی میوه هم اگر بیش از اندازه مصرف شود، می‌تواند باعث چاقی شود، بنابراین نکته مهم شناسایی عامل چاقی در هر فرد است. یکی از وظایف مهم متخصص تغذیه ارزیابی بیمار و شناخت علل چاقی است. باید دید کدام عادت غذایی بیمار نادرست است. گاهی افزایش وزن و چاقی می‌تواند ناشی از یک یا ۲ عادت غذایی نادرست باشد که در طول زمان تکرار می‌شود. راه‌حل علمی‌ و ماندگار این است که به یک متخصص تغذیه مراجعه کنند تا علت افزایش وزنشان را تشخیص دهد و ایشان را برای رسیدن به وزن مناسب راهنمایی کند.

▪ آقای سعادتی‌نیا میان‌وعده نمی‌خورد. شما این کار را تایید می‌کنید؟

میان‌وعده یک وعده کارآمد و مفید است که از کاهش قندخون که در فاصله ۴ تا ۵ ساعته بین وعده‌های غذایی رخ می‌دهد، جلوگیری و از ولع و پرخوری در وعده بعد پیشگیری می‌کند. اینها فوایدی است که نمی‌توان به راحتی از آن چشم‌پوشی کرد بنابراین به ایشان پیشنهاد می‌کنم میان‌وعده صبح یک واحد میوه و ساعت ۱۲ یک لقمه نان بخورند تا در در وعده نا‌هار دریافت غذایشان را بهتر کنترل کنند. همین‌طور خوردن عصرانه و یک لقمه نان قبل از شام به کنترل حجم غذا در وعده شام کمک می‌کند.

▪ ایشان دچار چاقی موضعی است و از تجمع چربی در ناحیه شکم شکایت دارد. برای از بین‌بردن چاقی موضعی باید چه کار کند؟

متاسفانه تجمع چربی در آقایان در ناحیه شکم و پهلو اتفاق می‌افتد اما خوشبختانه چربی‌های این ناحیه نسبت به کاهش وزن بهتر جواب می‌دهند. ورزش‌های هوازی مانند پیاده‌روی تند، دویدن آرام، دوچرخه و طناب‌زدن نیز در از بین‌بردن چربی ناحیه شکم و پهلو خیلی موثرند. توصیه من به ایشان این است که حتما ورزش کنند. اگر ایشان روزی نیم ساعت پیاده‌روی تند داشته باشند سرعت کاهش وزنشان خیلی افزایش پیدا نمی‌کند اما کیفیتش بالا می‌رود.

▪ ایشان هم مانند خیلی‌ها بعد از ازدواج دچار افزایش شده‌اند. علت چاقی بعد از ازدواج چیست؟

چاقی بعد از ازدواج خیلی رایج است. برای خیلی‌ها سال اول بعد از ازدواج سال افزایش وزن است علت هم می‌تواند این باشد که زوجین معمولا در این مدت زیاد به مهمانی دعوت می‌شوند و خودشان هم بیشتر به رستوران می‌روند. وزن به دخل و خرج انرژی بستگی دارد، اگر نسبت دخل به خرج بالا باشد و دریافت انرژی بیشتر از آن چیزی باشد که مصرف می‌کنیم، وزن زیاد می‌شود. عکس این موضوع هم صادق است، یعنی اگر آنچه وارد بدن می‌شود کمتر از مقداری باشد که صرف می‌کنیم بدن ناگزیر از ذخایر که همان بافت چربی است استفاده می‌کند و وزن کم می‌شود. این یک قانون ریاضی است و استثنایی ندارد. هر عاملی که بخواهد روی وزن اثر بگذارد باید روی این معادله تاثیر بگذارد، بنابراین اگر وزن کسی بالا می‌رود یا دخلش زیاد شده یا خرجش کم شده است البته در صورتی که فرد مشکل هورمونی نداشته باشد.

▪ ایشان قبلا زمان زیادی از روز را فوتبال بازی می‌کرده اما الان زمان کمتری برای این کار دارد و فعالیت بدنی‌شان کمتر شده. این موضوع می‌تواند علت اضافه وزن ایشان باشد؟

بله، با کم شدن مقدار فعالیت خرج انرژی کم شده است که این موضوع می‌تواند در افزایش وزن موثر باشد. این مساله در مورد مربی‌های فوتبال که قبلا خودشان بازیکن بوده‌اند و به‌طور حرفه‌ای تمرین می‌کرده‌اند اما با کم شدن فعالیت بدنی ظرف یک سال اندامشان به شدت تغییر می‌کند به وضوح قابل‌مشاهده است.

● نگاه فوق‌تخصص غدد و متابولسیم

تعریف طبی چاقی شکمی

دکتر محمدرضا مهاجرتهرانی

عضو هیات علمی ‌دانشگاه علوم پزشکی تهران

خوشبختانه ایشان قبل از اینکه دچار مشکل جدی شوند، تصمیم به کاهش وزن گرفته‌اند. چاقی اگر در طول زمان ادامه پیدا کند، می‌تواند باعث درگیری‌‌های قلبی- عروقی، سکته‌‌های قلبی- مغزی، برخی انواع سرطان (برخی سرطان‌‌ها وابسته به چاقی‌اند و در افراد چاق بیشتر دیده می‌شوند) و همینطور دیابت و افزایش فشارخون شود. چاقی شکمی ‌در مقایسه با چاقی کل بدن بیشتر در ایجاد بیماری‌‌های قلبی- عروقی و سکته‌‌های قلبی- مغزی نقش دارد. اگر خانمی ‌دور شکم‌اش بیشتر از ۸۸ سانتی‌متر و آقایی دور شکم‌اش بیشتر از ۱۰۲سانتی‌متر باشد مبتلا به چاقی شکمی ‌است. توصیه می‌شود افرادی که چاقی شکمی ‌‌دارند تحت‌نظر متخصص رژیم غذایی مناسب داشته باشند و وزنشان را کم کنند. بهترین و موثرترین راه کاهش وزن رعایت رژیم غذایی کم‌کالری، مصرف موادغذایی فیبردار مانند سبزی و میوه، کاهش موادغذایی پرکالری و افزایش فعالیت بدنی است. افرادی که قصد کاهش وزن دارند باید عادت‌های غذایی‌شان را نیز اصلاح کنند. لازم به یادآوری است که سرعت کاهش وزن نباید زیاد باشد. زیرا سرعت شدید کاهش وزن یا افزایش و کاهش‌‌های متناوب وزن برای بدن بسیار مضر است و توصیه می‌شود افراد حداکثر هفته‌ای نیم تا ۲کیلوگرم وزن کم کنند.

● نگاه روان‌پزشک

ازدواج اضافه‌وزن می‌آورد؟

دکتر محمدرضا خدایی

عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی

در بیشتر موارد افراد بعد از ازدواج دچار تغییر وزن می‌شوند. از نظر آماری تفاوت معنی‌داری بین وزن قبل و بعد از ازدواج مشاهده می‌شود. این موضوع در آقایان بارزتر است. افزایش وزن بعد از ازدواج می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود که یکی از آنها افزایش سن است. با بالا رفتن سن تغییر وزن به دلیل کاهش تحرک به سمت افزایش وزن پیش می‌رود. علت دیگر این است که سبک زندگی افراد بعد از ازدواج تغییر می‌کند. در دوران تجرد معمولا تفریح، ورزش و زندگی شخصی افراد برایشان مهم‌تر است و وقت آزاد بیشتری برای فعالیت بدنی دارند اما بعد از ازدواج تعهد بیشتری نسبت به خانواده دارند و هیجان‌هایی که به دلیل بودن در کنار هم تجربه می‌کنند باعث افزایش اشتهایشان می‌شود. در دوران تاهل نوعی زندگی اجتماعی شکل می‌گیرد و فرد ممکن است گاهی اشتهایی به خوردن غذا نداشته باشد اما به‌ خاطر دیگران غذا بخورد. گاهی ممکن است یکی از زوجین گرسنه باشد و بخواهد غذا بخورد و دیگری هم در کنار او غذا بخورد. بعد از ازدواج تعداد افراد فامیل و رفت و آمد‌ها و میهمانی‌های خانوادگی بیشتر می‌شود و همین موضوع می‌تواند باعث افزایش وزن شود.

بعد از ازدواج، فرد مکلف است برای کسب درآمد و تامین هزینه‌های زندگی بیشتر کار کند که اگر پشت میزنشین باشد و تحرک چندانی در شغلش وجود نداشته باشد، فعالیت بدنی‌اش کم می‌شود و کم‌تحرکی باعث چاقی‌اش می‌شود. استرس‌های بعد از ازدواج (مانند استرس‌های مالی) و مشغله‌های فکری نیز باعث می‌شود فرد به غذا خوردنش توجهی نداشته باشد و بیشتر غذا بخورد و دچار افزایش وزن شود. افراد بعد از ازدواج، ترجیح می‌دهند بعد از ساعت کاری در کنار خانواده باشند و این موضوع باعث کم‌تحرکی و چاقی می‌شود. همه این موارد می‌توانند به‌طور جداگانه یا در کنار هم فرد را به سمت چاقی پیش ببرند. در مورد ایشان نیز همین اتفاق افتاده است و هرچند هنوز وزنشان خیلی بالا نیست اما هرچه زمان بیشتر بگذرد و سبک زندگی‌شان به همین شیوه ادامه پیدا کند دچار چاقی شدیدتری خواهند شد. توصیه من به ایشان این است که مراقب افزایش وزنشان باشند، روند افزایش وزن را طبیعی ندانند و خودشان را ر‌ها نکنند. چند عکس از زمانی که وزنشان کمتر بوده در معرض دیدشان قرار دهند تا زنگ خطر و هشداری برایشان باشد و با دیدنش اندام فعلی‌شان را با وضعیت قبلی‌شان مقایسه کنند، فعالیت‌شان را بیشتر کنند و از هر فرصتی برای سوزاندن کالری استفاده کنند. بهتر است زمان غذا خوردن خانواده آقای سعادتی‌نیا به زمان به خانه آمدن ایشان نزدیک باشد تا از خوردن خوراکی اضافه قبل غذا پیشگیری شود. ایشان اگر می‌خواهند دست خالی به خانه نیایند بهتر است که میوه بخرند و از خرید خوراکی‌هایی مانند شیرینی، شکلات و چیپس و پفک خودداری کنند و تنقلاتی مانند تخمه آفتابگردان که مصرف زیادش باعث چاقی می‌شود کمتر بخرند. بیشتر وقتشان را به گفت و گو با همسرشان بگذرانند. اشکال اینجاست که خوردن برای ما به شکل تفریح درآمده و افراد وقتی با خانواده به فضای باز می‌روند با خودشان خوراکی‌های متنوع می‌برند تا حتی لحظه‌ای بیکار نمانند و همه وقت را مشغول خوردن باشند در حالی که بهتر است همان زمان را صرف کار‌های مفید و ورزش‌های فکری و جسمی ‌کنند. با این روش‌های می‌توان تا حدودی وزن را کنترل و از افزایش آن پیشگیری کرد.

● نگاه متخصص پزشکی ورزشی

یا با دوچرخه بروید سر کار

یا در خانه طناب بزنید

دکتر احمد باقری‌مقدم

عضو هیات علمی دانشگاه علوم‌پزشکی اصفهان

ایشان با توجه به وزن و قدشان اضافه وزن دارند و با توجه به اینکه روند افزایش وزنشان تداوم داشته و به مرور زمان افزایش‌یافته، لازم است حتما برای کاهش وزن اقدامی ‌انجام دهند. ایشان به فوتبال علاقه دارند که یک ورزش ترکیبی و مخلوطی از ورزش‌های هوازی و قدرتی است اما ورزش‌های مناسب برای کاهش وزن ورزش‌های هوازی هستند. ورزش فوتبال تا حدی می‌تواند به کاهش وزن ایشان کمک کند اما با توجه به اینکه تعداد دفعه‌های بازی را کم کرده‌اند، توصیه می‌کنم حداقل ۵ روز در هفته و در مورد ایشان ترجیحا هر روز هفته یک برنامه ورزشی منظم داشته باشند. ورزش‌های هوازی با هدف کاهش وزن باید به یک ساعت در روز برسد و با توجه به اینکه ایشان ورزشکار هستند و آمادگی جسمی ‌لازم را دارند، می‌توانند روزی یک ساعت ورزش هوازی با شدت متوسط مانند نرم دویدن، تند راه‌رفتن، طناب‌زدن یا دوچرخه انجام دهند. اگر این زمان را به ۲ نیم‌ساعت در روز تقسیم کنند تاثیر بیشتری روی افزایش سوخت‌وساز بدن و کاهش وزنشان خواهد داشت.

با توجه به اینکه ایشان شاغل هستند و ساعت‌های کاری‌شان زیاد است می‌توانند در رفت و آمد به محل کار پیاده‌روی تند داشته باشند یا برای رفت‌وآمد به محل کار از دوچرخه استفاده کنند یا در خانه طناب بزنند که انتخاب نوع ورزش به شرایط زندگی‌شان بستگی دارد. البته اگر به‌طور مستمر ۳ روز در هفته فوتبال بازی می‌کنند می‌توانند برنامه ورزش هوازی را در ۴ روز دیگر هفته داشته باشند و اگر فوتبال بازی کردنشان مداوم و منظم نیست، توصیه می‌کنم هر روز، زمانی را به انجام ورزش‌های هوازی اختصاص دهند.

فرزانه فولادبند

«میزگرد تغذیه» درباره اضافه وزن آقای بهزاد سعادتی‌نیا با حضور دکتر تیرنگ نیستانی متخصص تغذیه دکتر محمدرضا مهاجرتهرانی فوق‌تخصص غدد و متابولیسم دکتر محمدرضا خدایی روان‌پزشک دکتر احمد باقری‌مقدم متخصص پزشکی ورزشی