جنگی ناخواسته

مردمی که انقلاب کرده و نظامی جدید تشکیل داده بودند سال دوم پیروزی خود را تجربه می کردند

مردمی که انقلاب کرده و نظامی جدید تشکیل داده بودند سال دوم پیروزی خود را تجربه می کردند. اختلافات درون نیروها و رهبران انقلاب و نارسایی های به جامانده از گذشته و مشکلات ساختن جامعه یی جدید سخت همه را به خود مشغول کرده بود. در عین حال جامعه از آزادی های نسبی برخوردار بود و دیدگاه های متفاوت با یکدیگر برخورد کرده و در راه رسیدن به راه های مطلوب و بهینه می کوشیدند.

در گوشه و کنار کشور خشونت ها و درگیری های نظامی بروز می کرد ولی روح کلی جامعه خواهان فضای آزاد و رشد و ترقی بود. شخصیت های ریشه دار و نیروهای کیفی حضور فعال داشتند و همین پتانسیل چه بسا می توانست در بستر زمان ایرانی آباد و آزاد را برای ایرانیان به ارمغان آورد. در کنار این مشکلات ماه ها بود مرز غربی کشور دچار بحران بود و هر از چندی از سوی نظامیان عراقی به روستاهای مرزی تجاوزات هوایی و زمینی پراکنده یی صورت می گرفت. دولت ایران مرتب به این تجاوزات هشدار می داد و اعتراض می کرد.

اما در این میان در آخرین روز تابستان ۱۳۵۹ انفجار چند موشک در پایتخت و همزمان حمله گسترده ارتش عراق به مرزهای غربی و جنوب غربی کشور از یک توطئه بزرگ علیه مردمی که در حال ساختن کشورشان بودند، خبر داد. صدام حسین رهبر عراق با این تصور که رهبران ایران گرفتار اختلافات داخلی هستند و ارتش ایران در جریان انقلاب دچار تزلزل و از هم پاشیدگی شده است، زمان را برای اشغال خاک ایران و رسیدن به اهداف توسعه طلبانه خود مناسب دید. از این روز کشور دچار مصیبتی بزرگ شد که هشت سال همه نیرو و توان و سرمایه کشور را به خود مشغول کرد.

این درحالی بود که امریکا بعد از ماجرای گروگانگیری سال ۱۳۵۸ با ایران سیاستی خصمانه داشت و برای آزادی آنها در اردیبهشت ۵۹ دست به حمله نظامی هم زده بود اما این حمله در طبس به بن بست رسید. از این مرحله امریکایی ها برای سرنگونی نظام نوپای ایران راه حل های مختلف را در دستور کار قرار دادند. برژینسکی مغز متفکر امریکا در تیرماه ۱۳۵۹ برنامه مذاکرات محرمانه با عراق را طراحی کرد. او صدام را به عنوان ترمز و عاملی برای تعدیل آیت الله خمینی می شناخت. در همین راستا ابتدا طرح کودتای نظامی به اجرا گذاشته شد که بعدها کودتای نوژه نام گرفت. همزمان با روز انجام کودتا عراق در ۲۰ نقطه مرزی درگیری ایجاد کرد. اما کودتا شکست خورد و برخی عناصر آن بازداشت و برخی به عراق متواری شدند. عناصر فراری وضعیت نظامی ایران را در اختیار رژیم عراق گذاشتند و آنها به این یقین رسیدند که وضعیت روحی و لجستیکی ارتش ایران بیش از پیش متزلزل شده است.

با شکست کودتای نوژه امریکاییان تنها راه را در حمله نظامی عراق دیدند. بنا بر آنچه روزنامه فیگارو سه ماه بعد از شروع جنگ منتشرکرد نقش امریکا در حمله عراق به ایران بیشتر آشکار شد. در این زمان که عراق در سرزمین های اشغالی ایران زمینگیر شده بود، طارق عزیز سفری به فرانسه داشت و در آنجا خبر ملاقات صدام و برژینسکی را در اختیار این مجله گذاشت.

گزارش فیگارو چنین بود؛«چند هفته قبل ژوئن گذشته (تیر۱۳۵۹) برژینسکی به اردن سفر و در مرز دوکشور اردن و عراق با شخص صدام ملاقات کرد و قول داد از صدام حسین کاملاً حمایت کند و این امر را تفهیم کرد که امریکا با آرزوی عراق درباره شط العرب و احتمالاً برقراری یک جمهوری عربستان در این منطقه مخالفت نخواهدکرد.»

نیروهای صدام در همان روزهای اول مهرماه ۱۳۵۹ در خوزستان به سرعت پیش رفتند. بستان را تصرف، سوسنگرد و حمیدیه را محاصره کردند و به نزدیکی اهواز رسیدند. برای اشغال خرمشهر و آبادان نیز نیرو فرستادند که با مقاومت مردم خرمشهر تصرف این شهر به درازا کشید. در محور جنوب غربی اهواز لشگر عراق بعد از تصرف جفیر و پادگان حمید تا ۱۵ کیلومتری اهواز پیش آمد. درحالی که ارتش عراق در خاک ما مستقر شده بود یک هفته پس از شروع جنگ، صدام در سخنرانی خطاب به ملت عراق اعلام کرد ما به اهداف ارضی خود رسیده ایم و مایلیم خصومت ها را کنارگذاشته و به مذاکره بپردازیم.

دبیرکل سازمان ملل در چنین شرایطی به جای اینکه با متجاوز برخورد کرده و از ایران حمایت کند از دولت ایران و عراق خواست از طریق مسالمت آمیز مسائل فی مابین را حل کنند.

طبیعی بود که در چنین شرایطی اعلام آتش بس و مذاکره به نفع طرف اشغالگر بوده و ایران باید خواسته های وی را که به ظاهر پیروز جنگ بود، برآورده سازد. از همین رو امام خمینی رهبر و ملت ایران زیر بار چنین خواری نرفتند و با همتی مردانه ایستادند و با شجاعت و فداکاری خیل عظیمی از جوانان و مردان و زنان ایرانی دشمن اشغالگر را از خاک وطن بیرون کرده و تمامیت ارضی ایران را حفظ کردند.

گرچه سرانجام صدام نتوانست به اهداف جاه طلبانه خود برسد و ایران به ایرانیان بازگشت اما بی تردید این جنگ در سرنوشت جامعه ایرانی و هدر دادن بسیاری منابع و سرمایه های کشور و از دست رفتن منابع انسانی ما تاثیر مستقیم و تعیین کننده یی داشت. شرایط و مشکلاتی که امروز کشور ما با آنها روبه رو است ناشی از عوامل گوناگونی است که جنگ یکی از مهم ترین آن عوامل است. نباید از یاد برد ابرقدرت هایی که در راه اندازی این جنگ و تدارک آن دست داشتند و بعدها مجبور شدند خود صدام را نیز از سر راه بردارند اگر در سرنوشت ملت ها دخالت نمی کردند دنیایی به مراتب بهتر از امروز داشتیم. داستان هشت سال دفاع مقدس ناگفتنی های بسیار دارد که هنوز در سینه ها نهان است.