پارک, یادمان رفت

حتما دیده اید که خیلی از روزهای داخل تقویم که روی دیوار اتاق تان خودنمایی می کند, به عناوین خاصی نام گذاری شده اند و مثلا نشان دهنده مناسبت ها و اتفاقات خاصی هستند که تعدادی از آن ها فقط برای ما ایرانی ها معنا و مفهوم دارد و تعدادی را هم تمام مردم دنیا می شناسند

حتما دیده‌اید که خیلی از روزهای داخل تقویم که روی دیوار اتاق‌تان خودنمایی می‌کند، به عناوین خاصی نام‌گذاری شده‌اند و مثلا نشان‌دهنده مناسبت‌ها و اتفاقات خاصی هستند که تعدادی از آن‌ها فقط برای ما ایرانی‌ها معنا و مفهوم دارد و تعدادی را هم تمام مردم دنیا می‌شناسند. اگر کمی آینده‌نگری به خرج دهید و نگاهی به صفحه فردا در تقویم‌تان بیندازید، به یکی از این مناسبت‌های جهانی می‌رسید؛ به مناسبتی کمی متفاوت‌تر از سایر روزها؛ روز زمین پاک. روز جهانی «زمین پاک» هر ساله در ۲۲ آوریل مصادف با ۲ اردیبهشت در تمام دنیا برگزار و به همه مردم روی زمین یادآور می‌شود که نباید سیاره خود، «زمین» را فراموش کنند و باید به فکر حفظ آن باشند.

این روز به منظور ایجاد آگاهی جهانی و نیز سپاس‌گزاری از مواهب زمین و منابع و ذخایر طبیعی آن است که از طرف سازمان ملل متحد نیز هر سال، طبق مراسم ویژه‌ای در سراسر جهان برگزار می‌شود. اگر بخواهیم به سراغ تاریخچه پیدایش این روز برویم، باید برگردیم به سال ۱۹۶۹. در این سال، فردی به نام «جان مک مونل»، ایده برگزاری یک روز جهانی به نام روز زمین پاک را در همایش یونسکو درباره محیط‌زیست مطرح کرد و در همان سال پرچم زمین پاک را طراحی کرد. دبیر کل سازمان ملل هم که تا این سال دیده بود هرچه به گوش مردم دنیا می‌خواند که هوای این زمین طفلکی را کمی داشته باشید، آن‌ها عین خیالشان نیست و انگار نه انگار، ایده مک کونل را با جان و دل پذیرفت و این روز به یک روز جهانی در تقویم‌های سراسر دنیا تبدیل شد.

برای بزرگداشت این روز و خدمت به زمین عزیزمان که این روزها بر اثر بی‌دقتی و زیاده‌خواهی انسان‌ها، از انواع آلودگی‌های آب و خاک و هوا رنج می‌برد، هرساله برنامه‌های زیادی در این روز انجام می‌شود. یکی از برنامه‌هایی که پای ثابت روز زمین پاک است، اجرای برنامه‌های عمومی پاک‌سازی محیط‌زیست از زباله‌ها، به‌خصوص کوهستان‌ها، پارک‌ها و جنگل‌ها توسط گروه‌های دوست‌دار محیط‌زیست است.

البته راه‌های بسیار ساده‌تری هم برای حمایت از محیط‌زیست وجود دارد؛ مثلا سعی کنید تا حد امکان در مصرف کاغذ صرفه‌جویی کنید زیرا در این صورت درختان کمتری برای تولید کاغذ قطع خواهند شد و یا اگر قصد مسافرت دارید، از قطار استفاده کنید، چون قطارها ۱۰ تا ۲۰ درصد کمتر از هواپیماها، دی‌اکسیدکربن تولید می‌کنند. نمی‌دانم که شما تا چه حد به طبیعت علاقه دارید، هرچند وقت یک بار به کوه و جنگل و یا دریا سر می‌زنید، اصلا حتی نمی‌دانم چند سالتان است و چه کاره هستید...

اما اگر شما هم قصد دارید در این روز به بهتر شدن حال زمین کمک کنید، اول از همه باید طبیعت اطرافتان را بهتر بشناسید تا بعد از این، علاوه بر این‌که به پاکی آن مکان‌ها کمکی کرده باشید، بتوانید از بودن در آن‌ها لذت ببرید. این لیست شامل مهم‌ترین مکان‌های طبیعی اطراف مشهد است که بسیاری از مردم برای گذراندن اوقات فراغت خود به آن‌ها سر می‌زنند. فقط یادتان باشد روز زمین پاک یک بهانه است تا بیشتر به فکر پاکی محیط‌زیست باشیم وگرنه یک سال ۳۶۴ روز دیگر هم دارد...

● بوستان طبیعی هفت حوض

یکی از معدود جاذبه‌های طبیعی با مناظر چشم‌گیر جنوب‌شرقی مشهد، بوستان هفت حوض با وسعت ۵۷۰ هکتار است که از نظر موقعیت در هفت کیلومتری مشهد و در مسیر جاده خلج است. نام این بوستان به دلیل حوضچه‌های طبیعی است که طی سال‌ها و قرون متمادی به وسیله ریزش آب از ارتفاع و نوع کانی خاص آن ایجاد شده است.

به طوری که اولین حوضچه یک استخر کوچک بوده که سرریز آب از آن به دومین حوضچه منتقل شده و این روند تا هفت‌حوض ادامه یافته است. افزون بر این، به سبب ساختار طبیعی منطقه، پس از طی مسیر، حوضچه‌های بزرگ و کوچک متعددی نیز وجود دارد. فاصله حوضچه‌ها از ابتدای مسیر ۱۶۹۰ متر می‌باشد که بعضی از راه‌های گذر از آن‌ها، سنگریزه‌ای است. همچنین به دلیل وجود سنگ‌های صاف و صیقلی باید با احتیاط کال از این منطقه عبور کرد. از برنامه‌های آینده این مکان گردشگری طبیعی، نصب پل معلق با جهت شمالی – جنوبی به طول ۱۷۰ متر و عرض ۵.۱ متر است.

● دریاچه بزنگان

این دریاچه در ۱۲۰ کیلومتری جاده مشهد سرخس و در جنوب رشته کوه‌های هزار مسجد واقع شده است. وسعت این دریاچه حدود ۵۰ هکتار و عمق آن حداکثر ۱۲ متر و حداقل ۹ متر است. آب این دریاچه از بارندگی‌های سالانه و چشمه‌های کوچک حاشیه و کف دریاچه تأمین می‌شود. دریاچه بزنگان تنها آبگیر طبیعی استان خراسان بوده که دارای ویژگی‌های خاص و از اهمیت علمی و تحقیقاتی بالایی برخوردار است و همه ساله در فصل‌های پاییز و زمستان و اوایل بهار، زیستگاه بسیار مناسبی برای زمستان‌گذرانی پرندگان مهاجر آبزی می‌باشد.

● روستای ییلاقی جاغرق

این نقطه ییلاقی در فاصله حدود ۷ کیلومتری جنوب طرقبه واقع شده و امتداد آن به مناطق دیگر از جمله عنبران، طرقدر، کردینه، تغاره و شاندیز محدود می‌شود. قدمت این روستا به قبل از اسلام می‌رسد. آب و هوای این منطقه، معتدل کوهستانی است که وجود باغ‌های میوه و دره‌های سرسبز، چشم‌اندازهای زیبا و جذابیت خاصی به این دره ییلاقی داده است. روستای جاغرق علاوه بر رودخانه فصلی دارای چندین رشته قنات و یک چشمه و آبشارهای متعدد است. ارتفاع این منطقه از سطح دریا هزار و ۵۰۰ متر می‌باشد و بلندی‌های آن مناسب صعود برای تیم‌های کوهنوردی است.

● آبشار اخلمد

آبشار اخلمد در ۲ کیلومتری روستای قدیمی اخلمد جریان دارد. به علت ارتفاع زیاد و بارندگی فراوان، آبشار اخلمد در ماه‌های ابتدای هر سال دارای بیشترین مقدار آب و زیبایی فریبنده‌ای می‌شود. از آن‌جا که جنس سنگ‌های تشکیل دهنده کوه‌های اخلمد آهکی است، بر اثر نفوذ آب دارای حفره‌ها و شکاف‌های مدور و نسبتا عمیقی می‌باشد. زمین و رسوبات این منطقه به دلیل پیدایش فسیل‌های آمونیت متعلق به اواخر دوران ژوراسیک است. اخلمد به دلیل داشتن کوه‌های بسیار خاص و زیبایش، به بهشت سنگ‌نوردان معروف شده است. اخلمد دارای دو آبشار است که آبشار بزرگ آن ۴۵ متر و آبشار کوچک آن ۲۳ متر ارتفاع دارد و در تمام فصل‌های سال جاری است. در وسط این آبشار، محل وسیعی وجود دارد که به تخت شاه عباس معروف است.

● محور جاغرق کردینه درود

این مسیر زیبا و با مناظر متنوع طبیعی از جاغرق شروع شده و پس از طی حاشیه رودخانه، دره‌ای زیبا و همچنین ارتفاعاتی که پوشیده از گیاه می‌باشد به کردینه می‌رسد. در نهایت پس از کردینه نیز راه به سمت درود در نیشابور منحرف شده و در مجموع پس از ۱۳ ساعت پیاده‌روی، به آبشار بسیار زیبای درود می‌رسد. مبدأ حرکت در این مسیر برای گروه‌های علاقه‌مند از جنب مسجد جامع جاغرق در مسیر رودخانه می‌باشد. این راه در فصول گرما و زمستان از جذابیت‌های خاصی برخوردار است.

● آبشار قره‌سو

آبشار قره‌سو در جنوب غربی شهرستان کلات نادری و در فاصله ۵ کیلومتری آن واقع شده است. طبیعت زیبا و آب و هوای ییلاقی، وجود آبشارهای بلند با دره‌های تنگ، موقعیت قره سو را ممتاز می‌کند. وجود هشت آبشار و چشمه‌های خنک و نردبان‌های فلزی تعبیه شده برای رفتن به بالای آبشار، از عواملی هستند که مسافران را به طرف خود جذب می‌کنند. ارتفاع متوسط این منطقه از سطح دریا حدود ۱۱۹۰ متر است.

● روستای زشک

این روستا در امتداد جنوب‌شرقی رشته کوه بینالود و در ابتدای دره شاندیز واقع است و به لحاظ چشم‌اندازهای زیبا و صفای محیط واعتدال آب و هوا و باغ‌های سرسبز میوه، یکی از بهترین مناطق ییلاقی اطراف مشهد به شمار می‌آید. چشمه‌‌های متعددی این منطقه را سیراب می‌کند و به دلیل وجود آب کافی دارای انواع محصولات باغی است. پوشش گیاهی این منطقه را درختچه‌های کوتاه کوهی، سماق، شاهدانه، کلپوره، اکلیل کوهی و تمشک تشکیل می‌دهد. یکی از ویژگی‌های برجسته این روستا، مسیرهای خاص کوهنوردی است که کوهنوردان با بهره‌گیری از اقلیم مطبوع به راحتی از مسیرهای ایجاد شده می‌‌توانند به بالای کوه‌های زشک صعود کند. به همین دلیل این منطقه از گزینه‌های اصلی کوهنوردان طبیعت دوست محسوب می‌شود.

● روستای کوهپایه‌ای کنگ

کنگ یکی از مناطق ییلاقی و روستایی طرقبه است که به‌خاطر نوع قرار گرفتن خانه‌های آن بر روی کوهپایه، بسیار شبیه به روستای ماسوله است و به ماسوله خراسان هم شهرت دارد. این منطقه در ۱۶ کیلومتری طرقبه قرار دارد و به دلیل وجود بلندی‌های بسیار زیبا، همواره مورد توجه علاقه‌مندان و گردشگران است. پوشش گیاهی دره مجاور به این مکان، زیبایی خاصی به آن داده است. ایجاد خانه‌های پلکانی از ویژگی‌های این روستای کوهپایه‌ای است.

● سد و غار کارده

سد کارده در کیلومتر ۲۰ جاده مشهد به کلات، روی رودخانه‌ای به نام کارده واقع شده است. مسیر دسترسی به این منطقه گردشگاهی، از انتهای خیابان خواجه‌ربیع است.

رودخانه کارده با جریان دائمی و مناظر زیبای کوهستانی یکی از زیباترین تفریح‌گاه‌ها است.

علاوه بر این، یکی از پدیده‌های طبیعی این منطقه، غار کارده است. بررسی‌های اولیه مشخص شده این غار بین یک تا ۳ متر عرض و دارای عمق صد متر می‌باشد. دهانه غار به صورت یک شکاف سنگی است. این غار کاملا خشک است و پرتگاه‌های خطرناکی دارد که ورود به آن نیازمند لوازم ایمنی و آگاهی از مسایل غارنوردی است. به همین دلیل ازجمله مکان‌های مناسب برای گروه‌های سنگ‌نوردی و غارنوردی است.

● غار مغان

این غار در حدود ۶۰ کیلومتری جنوب مشهد پس از روستاهای بالندر، اردمه، خان رود، در جنوب روستا و دره مغان و کوهپایه‌های آن قرار گرفته است. ارتفاع این نقطه از سطح دریا ۲۸۷۰ متر است. غار مغان برای اولین بار در مرداد ماه سال ۱۳۲۴ش توسط یک تیم هفتاد نفری از کوهنوردان، شناسایی و معرفی شد و برای دومین بار در سال ۱۳۲۶ش یک تیم کوهنورد به داخل آن رفتند. بنابر شواهد موجود و فسیل حلزون کشف شده در این غار، می‌توان قدمت آن را صد میلیون سال پیش و یا دوره دوم زمین‌شناسی تخمین زد. بنابراین قدمت ساختار آن از البرز و دماوند بیشتر است.

ورودی‌های غار در دو طرف آن قرار دارد و هر چه بیشتر به عمق غار نزدیک می‌شویم، پهنای آن زیادتر می‌شود. در داخل غار چاه‌هایی به صورت عمودی ایجاد شده که فضای داخلی آن را به ۳ قسمت مساوی تقسیم می‌کند. بخشی از فضای غار به آهک‌های کریستالیزه، استالاگتیت و استالاگمیت اختصاص یافته است و تزئینات آهکی آن نیز شامل انواع پرده‌ای فندقی، اسفنجی و گل کلمی است. این غار دارای پرتگاه‌های خطرناکی است و ورود به آن بدون راهنما و ابزار لازم امری خطرناک و غیر منطقی است و البته یکی از مناطق مورد توجه برای سنگ‌نوردان به شمار می‌رود.

● غار زری

این غار در ۹ کیلومتری جنوب‌غربی مشهد در مسیر روستای گلستان و کوهستان‌های اطراف رودخانه قرار دارد. دهانه این پدیده طبیعی در ارتفاع ۱۰ متری زمین به سمت غرب قرار گرفته است. مسیر غار دارای پیچ و خم‌های زیادی است و داخل غار فاقد منابع آبی است. بازدید از این غار خیلی آسان است و وسیله نقلیه نیز به اندازه کافی وجود دارد. ارتفاع این نقطه از سطح دریا ۱۰۱۰ متر است.

● چشمه سبز

چشمه سبز که در حدود ۲۰ کیلومتری روستای گلمکان واقع است، سر راه مشهد به قوچان و در یکی از بلندترین نقاط رشته کوه بینالود قرار دارد. این چشمه با طول و عرض بسیار زیاد و آب فراوان از قدیم زیبا و بحث‌برانگیز بوده است. به روایت فردوسی، یزدگرد اول ساسانی در کنار چشمه سو (چشمه سبز) براثر لگد اسبی آبی کشته می‌شود (۴۲۱ میلادی). همچنین این چشمه قبل از اسلام مقدس بوده و مردم نذورات خود را در آن می‌ریخته‌اند. این چشمه که در اطراف به‌ وسیله دیواره‌های کوهستانی احاطه شده است، دریاچه‌ای را تشکیل می‌دهد. یکی از چشمه‌های متعدد این محل به‌نام چشمه اشتها معروف است. اهمیت چشمه سبز در هوای مناسب و آب مطلوب آن است.

● روستای ماخونیک

روستای ماخونیک یکی از ۷ روستای شگفت‌انگیز جهان است و به لحاظ شهرت آن به شهر «لی‌لی پوت‌ها»، جذابیت‌های حیرت‌انگیزی دارد. این روستا در فاصله ۷۸ کیلومتری شرقی شهر سربیشه، در مسیر جاده سربیشه به روستای درح قرار دارد. یکی از نکات عجیب این روستا آن است که اهالی آن کوتاه قد بوده و به زحمت قدشان از ۴۰/۱ متر تجاوز می‌کند.

البته این موضوع برای دوران گذشته است و اکنون در این روستا تقریبا قدها متعادل شده است. مردم ماخونیک فرهنگ خاصی هم دارند. مثلا تا ۵۰ سال پیش، چای نمی‌نوشیدند، شکار نمی‌کردند و اصلا گوشت هم نمی‌خوردند. مردم ماخونیک این قبیل کارها را گناه می‌دانستند. یکی از عمده نشانه‌های فرهنگی روستای ماخونیک، مسکن آن‌هاست که در نوع خود جالب و قابل توجه است. بافت مسکونی روستا در دامنه تپه و خانه‌ها به طور فشرده‌ به‌ هم و در گودی زمین ساخته شده‌اند. کف خانه حدود یک متر از سطح زمین پایین‌تر است و دارای یک در کوتاه چوبی است.

نویسنده: محمدمهدی اعتمادی