راهنمای تغذیه با شیر مادر

در تمام مدت شبانه روز در کنار نوزاد خود باشید مهمترین عامل در افزایش شیر مادر, مکیدن مکرر و تخلیه مرتب پستانها برحسب میل و تقاضای شیرخوار در شب و روز می باشد

● تغذیه انحصاری با شیر مادر:

از دادن آب، آب قند، شیر مصنوعی و سایر مایعات و غذاها در ۶ ماه اول به شیرخوار بپرهیزید. فقط شیر مادر و قطره مولتی ویتامین در ۶ ماه اول کافی است. شیر مادر را تا پایان دو سالگی همراه با غذاهای کمکی ادامه دهید.

● تغذیه مکرر در طول شبانه روز:

در تمام مدت شبانه روز در کنار نوزاد خود باشید. مهمترین عامل در افزایش شیر مادر، مکیدن مکرر و تخلیه مرتب پستانها برحسب میل و تقاضای شیرخوار در شب و روز می باشد.

● عدم استفاده از شیشه و پستانک:

▪ از بکار بردن شیشه و پستانک جدا خودداری کنید.

● استفاده از شیشه:

▪ موجب کاهش میل مکیدن شیرخوار از پستان و کاهش شیر مادر می شود.

▪ موجب انتقال عفونتها و آلودگیها و بیماری به شیرخوار می شود.

▪ فرم دندانها و قالب فکها را تغییر می دهد.

● تشخیص کافی بودن شیر مادر:

▪ بهترین راه تشخیص کافی بودن شیر مادر، افزایش وزن شیرخوار بر اساس منحنی رشد است. برای پایش رشد کودکان و اطمینان از کفایت شیر خود به پزشک یا مراکز بهداشتی درمانی مراجعه کنید.

▪ پس موارد زیر را علت ناکافی بودن شیر خود تصور نکنید:

▪ گریه زیاد شیرخوار می تواند به علت خیس بودن کهنه، سرد یا گرم بودن، ملاقات بیش از حد بستگان، بیماری، قولنج یا ... باشد.

▪ زود به زود شیر خوردن به لحاظ هضم آسان و قابلیت جذب بالای شیر مادر است.

▪ مکیدن طولانی پستان می تواند به لحاظ وضعیت نادرست پستان گرفتن شیرخوار باشد و اصلاح وضعیت شیردهی مشکل را برطرف می کند.

▪ کم بودن شیر روزهای اول: مقدار شیر روزهای اول(آغوز) کم است اما برای نوزاد کافی، حیاتی و ضروری است و اولین واکسن او در برابر بیماریها محسوب می شود.

▪ کافی نبودن شیر هنگام دوشیدن ملاک میزان تولید شیر نیست زیرا پستان با مکیدن شیرخوار شیر کافی تولید می کند.

▪ کوچک بودن پستانها: تولید شیر به اندازه پستانها بستگی ندارد. مکیدن مکرر موجب تولید شیر بیشتر می شود.

● شیردهی مادران شاغل:

▪ اگر شاغل هستید:

▪ در تمام مدت مرخصی زایمان شیرخوار را فقط با شیر خود تغذیه کنید.

▪ پس از بازگشت به کار، دفعات شیردهی در عصر و شب را افزایش دهید.

▪ از مرخصی ساعتی شیردهی برای تغذیه شیرخوار با شیر مادر در طول ساعت کار استفاده کنید.

▪ شیر خود را بدوشید. تخلیه مرتب پستانها به افزایش شیر کمک می کند.

▪ شیر دوشیده شده را برای تغذیه شیرخوار ذخیره کنید تا در زمان دور بودن از او با این شیر تغذیه شود. شیر دوشیده شده مادر را باید با قاشق و فنجان به شیرخوار بدهند.

شیر دوشیده شده ۶-۸ ساعت در دمای اتاق (محل خنک) و تا ۴۸ ساعت در یخچال و ۳ ماه در فریزر قابل نگهداری است.

● روش دوشیدن شیر با دست:

▪ دوشیدن شیر با دست بهترین روش دوشیدن است

▪ فکر کردن به شیرخوار و نگاه کردن به او، استفاده از حوله گرم و مرطوب به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه روی پستان و حمام کردن یا ماساژ دادن پستان به جاری شدن شیر کمک می کند.

▪ دست را طوری قرار دهید که چهار انگشت زیر پستان درست در لبه هاله و شست در بالا و روی هاله قرار بگیرد.

▪ پستان را به طرف قفسه سینه فشار دهید. (شکل الف)

▪ سپس آن را به طرف جلو بیاورید (شکل ب)

▪ بعد به قسمت لبه هاله فشار بیاورید (شکل ج)

▪ بعد جای انگشتان را روی هاله عوض کنید تا تمام مجاری شیر تخلیه شوند. برای خروج شیر به هاله پستان باید فشار وارد شود نه نوک آن.

▪ برای جمع آوری شیر از لیوان پلاستیکی تمیز و جوشانده شده استفاده کنید.

▪ در صورت بروز مشکلات پستانی مثل احتقان، زخم و شقاق پستان... به شیردهی ادامه داده و به پزشک یا مراکز بهداشتی درمانی مراجعه کنید.

● روش صحیح بغل کردن و پستان گرفتن شیرخوار:

▪ در وضعیتهای مختلف مادر (خوابیده یا نشسته)، شانه ها و قفسه سینه شیرخوار باید روبروی پستان مادر باشد و بینی او هم سطح نوک پستان.

▪ دست و بازوی خود را زیر سر و شانه شیر خوار قرار دهید و دست دیگر را طوری زیر پستان بگذارید که شست روی پستان و انگشتان دیگر زیر پستان قرار گیرد.

▪ مکیدن پستان به تنهایی موجب دریافت ناکامی شیر و زخم و شقاق نوک پستان می شود.

▪ چانه چسبیده به پستان

▪ قرار گرفتن هاله پستان در دهان

▪ لب تحتانی به پایین برگشته است

● شروع به موقع تغذیه با شیر مادر

▪ تغذیه با شیر مادر را بلافاصله بعد از زایمان (و یا بلافاصله بعد از بهوش آمدن در سزارین) شروع کنید.

▪ هر چه تغذیه با شیر مادر زودتر شروع شود، شانس موفقیت شیردهی بیشتر است.

● خطرات تغذیه با شیر مصنوعی:

▪ شیر مصنوعی فاقد عوامل ایمنی بخش دربرابر بیماریها است.

▪ ابتلا شیرخوار را به بیماریهای عفونی و اختلالات گوارشی.. بیشتر می کند.

زمینه ساز ابتلا به حساسیتها مثل آسم و اگزما، چاقی مفرط، بیماریهای قلبی و عروقی و دیابت در آینده است.

کاهش بهره هوشی و تضعیف رابطه عاطفی مادر و فرزند را موجب می شود.