تاریخچه تعاونی های زنان

اولین تعاونی جهان, سال ۱۸۳۰ در «راچدیل» انگلستان از سوی ۶۰ نفر کارگر بافنده و با نام «تعاونی دوستانه راچدیل» شکل گرفت

اولین تعاونی جهان، سال ۱۸۳۰ در «راچدیل» انگلستان از سوی ۶۰ نفر کارگر بافنده و با نام «تعاونی دوستانه راچدیل» شکل گرفت. این تعاونی در عمل موفق به اجرای برنامه های خود نشد و ۱۳ سال بعد در سال ۱۸۴۳ در همان شهر، ۲۷ مرد و یک زن «شرکت تعاونی راچدیل» را راه اندازی کردند. عضویت «تودوال» در جمع مردانه این تعاونی اولین حضور رسمی زنان در تعاونی ها است.

پس از آن نیز با وجود اینکه تا سال ها خبری از تعاونی های ویژه زنان نبود، اما همواره زنانی بودند که برای ایجاد روح تعاون، نه فقط ثروت خود، بلکه تمام زندگی و وقت شان را صرف کردند. در قرن نوزده یک زن انگلیسی به نام «نوئل بایرون» با علاقه یی وافر کوشید تا راه و رسم تعاون را در زمینه های اجتماعی و اقتصادی به همنوعان عصر خود بیاموزد و آنها را به اجرای اصول تعاون بکشاند. انتشار اولین نشریه تعاونی در انگلیس مدیون همکاری مادی و معنوی این زن بوده است. او همچنین در تشکیل شرکت تعاونی های شهرهایی چون لیورپول، لیستر، اسپیال فیلد و سامسکس نیز همکاری چشمگیری از خود نشان داده است.

بایرون برای ترویج فرهنگ تعاون، ثروت خود را وقف تاسیس چند مدرسه کرد و اداره آن را به عهده هواخواهان نهضت تعاونی عصر خود سپرد. با اینکه از آغاز فعالیت های تعاونی در قرن نوزده هیچ گونه منعی برای عضویت زنان در شرکت های تعاونی وجود نداشت، اما اغلب زنان عضو تعاونی ها به صورت مشتری تعاونی مصرف بوده و در مدیریت تعاونی ها نقشی نداشتند.

آنها اجازه فعالیت های اجتماعی و اقتصادی محدودی را داشتند و عملاً در مجامع عمومی از حق انتخاب شدن بی بهره بودند تا اینکه تعدادی از زنان عضو تعاونی ها به این محدودیت ها و محرومیت ها رضایت نداده و با تلاش ها و مبارزات مستمر، سرانجام در سال ۱۸۸۳ میلادی توانستند نقش خود را در پیشبرد هدف های این نهضت به نحو شایسته یی ایفا کنند، بدین ترتیب که ابتدا در نشریه اخبار تعاونی، ستونی برای زنان اختصاص داده شد و زنان با نوشتن مقاله ها، به تبعیض ها و نابرابری ها اعتراض کرده و خواهان بر عهده گرفتن وظایف سنگین تری در تعاونی شدند.

پس از آن عده یی از زنان عضو شرکت های تعاونی به فکر افتادند که برای خود سازمانی تشکیل دهند؛ این سازمان در بدو امر با عضویت پنجاه نفر به وجود آمد و با نام «سازمان صنفی زنان عضو شرکت های تعاونی» فعالیت خود را آغاز کرد. «سازمان صنفی زنان عضو شرکت های تعاونی» به تدریج توانست از همکاری گروهی از زنان روشنفکر و فعال برخوردار شود و به موفقیت های زیادی دست یابد.

تجربه موفق تعاونی ها و فعالیت های چشمگیر زنان باعث شده است که امروزه در بسیاری از کشورها به ویژه در کشورهای در حال توسعه روش های گوناگونی برای تشویق زنان و افزایش مشارکت آنان در امور اقتصادی طراحی شود که برخی از آنها توسط سازمان های رسمی (مثل بانک ها و تعاونی ها) و تعدادی توسط سازمان های غیردولتی به تجربه گذاشته شده است.

مریم حسین خواه