بانکداری

مفهوم بانك از قرون وسطی تاكنون تغییر نكرده است بانك سپرده های مشتریان را جمع می كند, برای استفاده از آن پول, بهره كمی می پردازد و آن را به صورت اعتبار و با بهره بالاتر به شكل وام پرداخت می كند

▪ ۱۸۲۱ استاندارد طلا در انگلستان ایجاد شد

▪ ۱۹۲۹ بحران وال استریت

▪ ۱۹۳۳ قانون گلاس – استیگال

▪ ۱۹۴۴ موافقت صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی با پیش‌بینی‌های برتون وودز

▪ ۱۹۶۳ برقراری تعادل میان بهره و مالیات‌ها در آمریکا مانعی در برابر بازار خارجی دلار بود.

▪ ۱۹۷۱ دلار آمریکا از استاندارد طلا خارج شد

▪ ۱۹۷۲ صندوق‌های سرمایه‌گذرای آتی در شیکاگو شروع به کار کردند.

▪ ۱۹۷۳ بحران نفت: اوپک بهای نفت را چهار برابر کرد.

▪ ۱۹۷۹ حذف کنترل‌های ارزی انگلستان

▪ ۱۹۸۱ شروع به کار یورو دلار در شیکاگو

▪ ۱۹۸۲ بحران بدهی جهان سوم، ورشکستگی مکزیک و برزیل

▪ ۱۹۸۶ بحران بزرگ لندن

▪ ۱۹۹۴ شوک نرخ بهره دلار

▪ ۱۹۹۸ بحران روسیه فروپاشی مدیریت سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت

▪ ۱۹۹۹ لغو قانون گلاس – استیگال در ایالات متحده آمریکا

▪ ۱۹۹۹ ایجاد پول واحد اروپایی: یورو

▪ ۲۰۰۰ ادغام جی پی مورگان و چیس، ادغام سیتی کورپ و سالمون اسمیت بارنی

مفهوم بانك از قرون وسطی تاكنون تغییر نكرده است. بانك سپرده‌های مشتریان را جمع می‌كند، برای استفاده از آن پول، بهره كمی می‌پردازد و آن را به صورت اعتبار و با بهره بالاتر به شكل وام پرداخت می‌كند. هم‌چنین یك بانك با بانك‌های دیگر وارد معامله می‌شود، اقدام به انتقال پول می‌نماید و با بانك مركزی كه قوانین استفاده از پول را تدوین می‌كند در ارتباط است. بر عكس، ساختار سازمانی بانك‌ها دچار تغییرات زیادی شده است. بزرگ‌ترین بانك‌ها در سراسر جهان هزاران كارمند دارند، با هر نوع مشتری از كوچك‌ترین سپرده‌گزاران گرفته تا شركت‌های چندملیتی و وزارت‌خانه‌های دولتی سر و كار دارند. جدا از پول نقد، آن‌ها با اوراق بهادار (تعهدی برای پرداخت پول نقد بر اساس عملكرد یك شاخص مانند نرخ بهره ارزی، اوراق بهادار و كالا) سر و كار دارند. تقریبا می‌توان همه كار آن‌ها را به صورت الكترونیكی انجام داد.

● شركت‌ها

در ۱۵ سال گذشته، ادغام‌های گسترده‌ای در صنعت بانكداری صورت گرفته است. هم‌اكنون در ایالات متحده آمریكا ۸۳۰۰ بانك وجود دارد درحالی كه این رقم در سال ۱۹۹۱ حدود ۱۲۰۰۰ بانك بود. زمانی حداقل ۱۵ بانك مركزی در ایالات متحده فعال بودند كه هم‌اكنون این تعداد به ۳ بانك یعنی سیتی‌گروپ ، جی‌پی‌ مورگان چیس و بانك آمریكا كاهش یافته كه سرمایه اولیه آن‌ها بالغ بر ۴۰ میلیارد دلار بود.

در اروپا نیز روند مشابهی وجود داشته و اكثر كشورهای این قاره بیش از دو بانك اصلی ندارند. ادغام‌های فراملی به غیر از كشورهای اسكاندیناوی كه موانع زبانی و فرهنگی آن‌ها كم است، دیگر رواج ندارد؛ البته این امر مانع از گسترش شدید فعالیت‌های بانكداری بین‌المللی بانك‌ها در دیگر كشورها نشده است. مثلاً سیتی‌گروپ در ۴۶ كشور شعبه دارد.

بانكداری بین‌المللی و بازارهای مالی در دهه ۱۹۶۰ رشد سریع خود را آغاز كردند. ارزهای خارجی به كمك تلفن و تلكس در فراسوی مرزها مبادله می‌شدند. بازار سپرده‌های دلار در خارج از آمریكا رشد كرد. شعب خارجی شركت‌های آمریكایی برای فرار از مالیات (اعمال شده در سال ۱۹۶۳) با صدور اوراقی كه اصطلاحاً اوراق قرضه اروپایی نامیده می‌شدند، اقدام به استقراض دلار از خارج می‌كردند.

بانك‌های بین‌المللی، سپرده‌های خارجی نیز داشتند كه بین ۳ تا ۶ ماه اعتبار داشتند. از این سپرده‌ها برای اعطای وام‌های میان‌مدت به شركت‌های بین‌المللی و ملی استفاده می‌شد. بانك‌ها به اتفاق یكدیگر سندیكاهایی تشكیل دادند كه ده‌ها میلیون دلار به این استقراض‌كنندگان بین‌المللی وام می‌دانند. در اواسط دهه ۱۹۷۰ و پس از آن‌كه به دلیل بحران نفت، بهای این ماده چهار برابر شد، كشورهای تازه ثروتمند شده تولیدكننده نفت، اقدام به سپرده‌گذاری ثروت خود در بانك‌های غربی كردند كه آن‌ها نیز این پول‌ها را در اختیار كشور‌های در حال توسعه كه تشنه پول بودند، قرار می‌دادند. نرخ تورم در كشورهای غربی افزایش یافت و در سال ۱۹۸۱ نرخ بهره به ۲۰ درصد رسید. بسیاری از كشورهای در حال توسعه نمی‌توانستند از عهده چنین بهره‌ای برآیند و مجبور بودند اصل پول را بازگردانند. یك دهه (۱۹۹۲-۱۹۸۲) طول كشید تا روشی برای بازپرداخت این بدهی‌ها تعیین شود. در برخی مواقع از روش اوراق قرضه استفاده می‌شد (این اوراق، اوراق قرضه برادی نامیده می‌شدند كه برگرفته از نام نیكولاس برادی وزیر دارایی و خزانه‌داری ایالات متحده آمریكا در اواخر دهه ۱۹۸۰ بود).

● مدیریت ریسك

با چنین نرخ بهره بالایی و حركت‌های قوی در زمینه نرخ مبادله ارزی، بانك‌ها و مؤسسات مالی مجبور شدند تا یاد بگیرند كه در بازارهای مالی ناپایدارتر زندگی كنند. متخصصان امور مالی، خدمات جدیدی ایجاد كردند كه خریداران را در برابر این نرخ‌های ناپایدار مصون نگه می‌داشتند. روش‌هایی وجود داشتند كه به قرض‌دهندگان اجازه می‌دادند نحوه بازپرداخت بدهی‌ها را تغییر دهند __ مثلاً از نرخ بهره ثابت به نرخ بهره كوتاه مدت شناور __ یا حتی تغییر ارزش ارزی بدهی. نرخ بهره، نرخ ارز و اوراق قرضه آینده مواردی بودند كه در بانك‌ها و بازارهای بورس انگلیس و آمریكا به كار می‌رفتند. شاخص‌های سهام آینده نیز مبادله می‌شدند. در سال ۱۹۸۸، نخستین مبادله الكترونیكی اوراق بهادار در سوییس و پس از آن در آلمان انجام شد. دیگر بازارهای بورس قدیمی معتقد بودند كه خرید و فروش سهام در صحن بازارهای بورس كارآمدتر است. هم‌اكنون پس از ۱۰ سال ثابت شده كه آن‌ها اشتباه می‌كرده‌اند.

رایانه‌های پرقدرت و ارتباطات سریع‌تر بدان معناست كه قرض‌دهندگان، وام‌دهندگان، سرمایه‌گذاران و كسانی كه در جست‌وجوی پول هستند، حتی بیش‌تر از قبل __ ولو در تئوری __ خدماتی را دریافت می‌دارند. در عمل، از همه این خدمات استفاده نمی‌شود و درك ضعیفی از برخی از آن‌ها وجود دارد. بازارها به‌طور فزاینده‌ای به یكدیگر پیوند خورده‌اند و هر موضوعی كه در یك بازار رخ می‌دهد، بلافاصله به بازارهای دیگر منتقل می‌شود. خریداران و فروشندگان سهام از یكدیگر مجزا شده‌اند اما آن‌ها نسبت به سود و زیان آن‌چه كه خود ایجاد كرده‌اند، حسی مشترك دارند. در دوران ركود مانند اصلاح بنیادین بورس آمریكا در سال ۱۹۸۷، ناگهان شوكی تمامی بازارهای مالی جهان را دربرگرفت.

در سال ۱۹۹۸ و زمانی كه روسیه از عهده تعهدات خود در قبال اوراق بهادار دایمی خویش برنیامد، شوك شدیدتری ایجاد شد؛ البته حتی سنگین‌ترین اوراق بهادار دولتی نیز به دلیل مشاركت خریداران و فروشندگان پرداخت شدند. با این وجود صندوق مدیریت بلندمدت سرمایه از هم پاشید. مع‌هذا، ۱۴ بانك تصمیم گرفتند این صندوق را پیش از ورشكستگی كامل احیا كنند. این درس بزرگی برای قانون‌گذاران امور مالی بود و آن‌ها آموختند كه در آغاز قرن جدید بازارهای مالی به شدت به یكدیگر وابسته هستند، نسبت به اطلاعات منتشر شده حساس می‌باشند و برای دفاع از آن‌چه كه خود بنا نهاده‌اند، دست به هر كاری می‌زنند. مداخلات انجام شده توسط دولت‌ها یا بانك‌های مركزی هرگز نمی‌تواند این‌قدر قوی باشد.

درحالی كه قانون‌گذاران نگران اثرات سیستمی هستند، بانكداران خلاق به توسعه و تجارت خدمات مالی برای مقابله با این وضعیت ادامه می‌دهند تا خطرات موجود را رفع كنند. به كمك اوراق بهاداری كه توسط اموال و دارایی‌های منقول تضمین شده‌اند، بانك‌ها توانستند خدماتی مانند كارت‌های اعتباری، وام خودرو، وام مسكن و غیره را به صورت اوراق قرضه ارائه نمایند و از طریق سرمایه‌گذاری‌های عمومی، خطر عدم پرداخت آن‌ها را كاهش دهند.

---