خلقیات اقتصادی ما ایرانیان

آینه چون نقش تو بنمود راست/ خود شکن آیینه شکستن خطاست
محمدعلی جمالزاده، نویسنده پیشرو و شهیر معاصر در بخشی از کتاب مستطاب «خلقیات ما ایرانیان» می‌نویسد: «هر چه بیشتر با این مردم …

آینه چون نقش تو بنمود راست/ خود شکن آیینه شکستن خطاست

محمدعلی جمالزاده، نویسنده پیشرو و شهیر معاصر در بخشی از کتاب مستطاب «خلقیات ما ایرانیان» می‌نویسد: «هر چه بیشتر با این مردم می‌جوشم و بیشتر با آنها نشست و برخاست می‌کنم، کمتر اخلاقشان به دستم می‌آید و کمتر از کار و بارشان سر در می‌آورم.» او در این کتاب که حدود نیم قرن پیش گردآوری کرده کوشیده تا روحیات و خصال ایرانیان را از منظر چشم فرنگیان به ایران آمده و ایرانیان به فرنگ رفته بازنمایاند.

راستی این داوری‌ها و قضاوت‌ها درباره روحیات ایرانی تا چه اندازه از دقت علمی بهره‌مند شده‌اند و تا چه میزان ناشی از سوء نظر سهوی یا عمدی و یا خطاکاری هستند؟ در پرونده پیش رو به خلقیات اقتصادی ایرانیان نظر کرده‌ایم و کوشیده‌ایم برخی حکم‌های جزمی چون تنبلی ایرانیان در کار و بار یا بدبینی‌شان به ثروتمندان و ناشفاف بودنشان از منظر اقتصادی را وارسی کنیم؛ یعنی پرتوی بیاندازیم بر این پرسش اساسی که: روحیات و عادت‌های اقتصادی ما ایرانیان از کدام عوامل اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، تاریخی یا جغرافیایی نشات می‌گیرند و چگونه در گذر زمان دچار تغییر و تحول می‌شوند.

محسن آزموده

خبرنگار اندیشه