خودرو سازان در تیررس بحران

با تشدید آثار بحران اقتصادی جهان, بسیاری از کارخانه های خودروسازی اروپایی و آمریکایی و سایر شرکت های معتبر خودروسازی جهان به حالت نیمه تعطیل درآمده اند

با تشدید آثار بحران اقتصادی جهان، بسیاری از کارخانه‌های خودروسازی اروپایی و آمریکایی و سایر شرکت‌های معتبر خودروسازی جهان به حالت نیمه تعطیل درآمده‌اند.

با این روند شرکت‌هایی مانند رنو و بنز نیز بسیاری از کارخانه‌های خود را تعطیل و کارکنانشان را به مرخصی اجباری فرستاده‌اند. این بحران در کشورهای شرق آسیا نیز سبب شده تا سود شرکت‌هایی مانند تویوتا به‌شدت کاهش یابد به‌نحوی ‌که تویوتا، بزرگترین شرکت اتومبیل‌سازی‌ ژاپن، پیش‌بینی کرده که سود سالانه این شرکت برای اولین بار در تاریخ ۷۱ ساله خود، دچار کاهشی چشمگیر شود. اما وضعیت در ایالات متحده وخیم‌تر است به‌گونه‌ای که ۲ خودرو‌ساز از۳ خودرو‌ساز بزرگ این کشور در آستانه ورشکستگی قرار دارند. با این وجود حتی در شرایط کنونی نیز خودرو‌سازان ایرانی بسیار خوب فروخته و سود می‌کنند، اما آیا این روند همچنان نیز ادامه خواهد داشت؟

در بررسی آثار و پیامدهای بحران اقتصاد جهانی بر کشورمان، در حالی که برخی اقتصاد ایران را همچون جزیره‌ای می‌دانند که به‌دلیل جدا بودن از اقتصاد جهانی چندان از این اقتصاد و بحران‌های آن تاثیر نمی‌پذیرد، عده‌ای دیگر ایران را مانند شبه جزیره‌ای قلمداد می‌کنند که آثار و پیامدهای اقتصاد جهانی پس از مدتی به آن سرایت می‌کند. بر این اساس اقتصاد‌‌دانان مذکور معتقدند، آثار بحران کنونی اقتصاد جهانی در چند ماه آینده، سایه سنگین خود را بر صنعت خودرو ایران گسترانده و خودرو‌سازان ایرانی نیز سهم خود را از این بحران خواهند برد. یک کارشناس صنعت خودرو در این زمینه می‌گوید: بحران جهانی چندین نفع برای صنعت ایران و یک زیان بزرگ دارد که از جمله سودهای آن می‌توان به کاهش قیمت جهانی مواداولیه اشاره کرد، از سوی دیگر قیمت قطعات خودرو و دریافت خدمات فنی، مهندسی هم تا حدی ارزان‌تر می‌شود اما بحران جهانی یک زیان بزرگ نیز برای خودروسازان ایرانی به همراه دارد که می‌تواند همه آن منافع به‌وجود آمده را تحت‌تأثیر خود قرار دهد.

به اعتقاد کارشناسان کاهش قیمت نفت، کسری بودجه شدیدی را در پی دارد. هم‌اکنون ایران ۹۰ میلیارد دلار واردات دارد که می‌توان ۳۰ میلیارد آن را با صادرات غیر‌نفتی جبران‌ کرد اما برای ۶۰ میلیارد دیگر قیمت نفت باید حداقل بشکه‌ای ۷۵ دلار باشد در حالی که قیمت نفت هم‌اکنون بسیار پایین‌تر از این عدد است و اگر وضعیت به این گونه پیش رود ایران دچار ۲۵ تا ۳۰ میلیارد دلار کسری بودجه می‌شود و برای آنکه دولت تراز واردات و صادرات را متعادل کند، راهی جز آن‌که تعرفه بیشتر کالاها را افزایش دهد نداشته و خودرو‌سازان که یا قطعه وارد کرده یا قطعه سازانشان مواداولیه را از خارج تامین می‌کنند، به ناگاه با افزایش هزینه روبه‌رو می‌شوند. همچنین از آنجا که درآمدهای ارزی کشور کاهش یافته است، میل به خرید نیز کمتر خواهد شد و خودرو‌سازان به اجبار با کاهش مشتری و افزایش قیمت محصولات خود مواجه می‌شوند.

با وجود این دیدگاه، هنوز این پیش‌بینی‌ها محقق نشده و بازار ایران در وضعیت مناسبی به سر می‌برد به همین دلیل است که برخی معتقدند بازار ایران در وضعیت رکود بازار جهانی، طعمه خوبی برای جذب شرکت‌های خارجی و گرفتن امتیازات مناسب از آنهاست. این روند موجب شده تا اخبار عجیب و غریبی از حضور شرکت‌های بزرگ خودروسازی دنیا در ایران به گوش رسد. به‌عنوان نمونه گویا برخی شرکت‌های خودرو‌سازی آمریکایی که به‌شدت در بحران به سر می‌برند، خواهان حضور در بازار ایران شده‌اند.

● در حال ورشکستگی

۳ شرکت جنرال موتورز، کرایسلر و فورد، صنعت خودروسازی آمریکا را تشکیل می‌دهند. این شرکت‌ها که سال‌هاست با مشکلات مالی روبه‌رو بوده‌اند، در پی بروز بحران در بازارهای مالی و اعتباری جهان نیز در معرض ورشکستگی قرار گرفته‌اند، به‌نحوی که شرکت خودروسازی جنرال موتورز اعلام کرده است که تولیداتش در آمریکا را تا سقف ۶۰ درصد کاهش خواهد داد. همچنین ۲ شرکت خودروسازی جنرال موتورز و کرایسلر نیز اعلام کرده‌اند، درصورت دریافت نکردن کمک فوری، به‌زودی ورشکست خواهند شد. باب ناردلی، مدیرعامل شرکت کرایسلر در سخنان خود از زیان ۱۶ میلیارد دلاری این شرکت به‌علت کاهش فروش محصولات خبر داده است.

به همین دلیل است که شرکت اتومبیل‌سازی بحران زده کرایسلر به‌مدت یک ماه تولید خود در ۳۰ کارخانه را متوقف می‌کند. علت این امر را باید در نیاز این شرکت بزرگ آمریکایی برای صرفه جویی، در شرایطی دانست که دولت آمریکا به‌دنبال راهی برای کمک به صنعت بزرگ خودرو‌سازی این کشور است. این شرایط موجب شده است تا اکنون فروشندگان اتومبیل در آمریکا حتی قادر به فروش محصولات به متقاضیان نباشند چرا که نمی‌توانند وام خرید اتومبیل در اختیار خریداران قرار دهند.

همچنین در نتیجه این شرایط، شرکت فورد نیز اعلام کرده است که۱۰ کارخانه خود در آمریکای شمالی را تا مدتی تعطیل می‌کند. مدیران جنرال موتورز نیز عنوان کرده‌اند که تقریبا یک سوم تولید خود در آمریکای شمالی را متوقف می‌کنند. و ریک واگونیر، مدیرعامل شرکت جنرال موتورز نیز رکود اقتصادی را عامل اصلی کاهش شدید درآمدهای خود عنوان کرده است. آلن مولالی، مدیرعامل فورد، دیگر رهبر برجسته صنایع خودروسازی آمریکا نیز یکی از علت‌های زیان دهی این شرکت را تولید مازاد بر نیاز خودرو و اجبار به کاهش قیمت‌ها برای فروش آنها عنوان کرده است.

البته دولت آمریکا سعی دارد با طرح کمک اضطراری مستقیم، صنعت خودروسازی این کشور را نجات دهد و کاخ سفید اعلام کرده است که اقتصاد این کشور نمی‌تواند متحمل ضربه‌ای مانند ورشکسته شدن شرکت‌های خودروسازی شود.

از سوی دیگر باراک اوباما، رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا، هم می‌گوید که او اجازه نخواهد داد خودرو‌سازان مهم این کشور نابود شوند اما هر کمکی که از سوی دولت به این بخش شود، مشروط خواهد بود.وی خودرو‌سازان مهم آمریکا را متهم کرده که به دفعات از راهبردهای خطا پیروی کرده‌ و نتوانسته‌اند خودروهایی بسازند که بهتر از سوخت استفاده کنند. با وجود اینکه خودرو‌سازان آمریکایی محکوم هستند که با راهبردهای غلط خود، خودروهای پر مصرف تولید کرده‌اند اما حتی ژاپنی‌ها هم که خودروهای کم مصرف تولید می‌کنند نیز با چالش بزرگ کاهش مشتری مواجه شده‌اند.

● زیان ژاپنی‌ها

سود سالانه شرکت ژاپنی تویوتا نیز برای نخستین بار در تاریخ ۷۱ ساله خود با کاهشی چشمگیر مواجه می‌شود. این شرکت مبلغ ضرر پیش‌بینی شده به نسبت سال گذشته در سود عملیاتی خود را ۶۶/۱ میلیارد دلار برآورد کرده است. کاتسواکی واتانابه، رئیس این شرکت در یک کنفرانس خبری در شهر ناگویا ژاپن با اعلام این خبر گفته است: تغییری که متوجه اقتصاد جهان شده به حدی بحرانی است که هر۱۰۰ سال یک بار رخ می‌دهد.

وی به‌عنوان نمونه، افزوده است: کاهش فروش محصولات این شرکت در ماه گذشته میلادی بسیار سریع‌تر، گسترده‌تر و عمیق‌تر از آنچه بوده که پیش‌بینی می‌شد. وی شرایط مالی را به‌شدت دشوار ارزیابی کرده و هشدار داده که تویوتا در شرایط فوق‌العاده بی‌سابقه‌ای به سر می‌برد.

با این وجود حتی پس از پیش‌بینی کاهش شدید درآمد نیز، تویوتا هنوز شرکتی سودده محسوب شده و سود آن در سال مالی جاری که در مارس ۲۰۰۹ به پایان می‌رسد، نزدیک به ۵۵۶ میلیون دلار برآورد شده است. هر چند که این رقم در مقایسه با سود سال مالی گذشته این شرکت (بیش از ۲۵ میلیارد دلار) ناچیز محسوب می‌شود. همچنین مدیران تویوتا انتظار دارند ۹۶/۸میلیون دستگاه از اتومبیل‌های تولیدی خود در سال‌جاری میلادی را به فروش رسانند که به نسبت سال گذشته کاهشی ۴ درصدی را نشان می‌دهد. با این وجود کاهش فروش اتومبیل در برخی بازارهای کلیدی خارجی از جمله آمریکا، به اتومبیل سازان ژاپنی ضربه زده است و به همین دلیل شرکت هوندا پیش‌بینی سود سالانه خود را به میزان ۶۷ درصد کاهش داده است.

● دیگرخودرو‌سازان نیز بی‌نصیب نمی‌مانند

البته بحران خودرو‌سازان تنها به شرکت‌های ژاپنی و آمریکایی ختم نمی‌شود بلکه بسیاری از کارخانه‌های خودروسازی در آلمان، فرانسه و ایتالیا را هم در بر می‌گیرد. کره‌ا‌ی‌ها نیز در این بین وضع بهتری ندارند البته این بحران هنوز به‌خودرو‌سازان ایرانی سرایت نکرده اما پیش‌بینی می‌شود به‌زودی به خاطر کاهش قیمت نفت، صنایع ایران به‌دلیل افزایش احتمالی تعرفه‌ها و کاهش مشتریانشان و همچنین ایجاد مشکلاتی در تامین قطعات و عملیات بانکی بین‌المللی با مشکلات بیشتری برای تولید و عرضه خودروهای ساخت یا مونتاژ داخل مواجه شوند.

امین آزاد