جهانی شدن چیست

دکتر دونالد جی بودرو, از سال ۲۰۰۱ ریاست دانشکده اقتصاد دانشگاه جورج میسون در فیرفا کس ویرجینیا را به عهده داشته است

دکتر دونالد جی. بودرو، از سال ۲۰۰۱ ریاست دانشکده‌ اقتصاد دانشگاه جورج میسون در فیرفا کس ویرجینیا را به عهده داشته است.

وی قبلا در سمت‌هایی چون ریاست بنیاد آموزش اقتصاد (۱۹۹۷-۲۰۰۱)، دانشیار دانشگاه کلمسون (۱۹۹۲-۱۹۹۷) و استادیار دانشکده اقتصاد دانشگاه جورج میسون (۱۹۸۵-۱۹۸۹) مشغول به کار بوده است. او دکترای خود را در رشته‌ اقتصاد از دانشگاه (Auburn ،۱۹۸۶)و مدرک حقوق خود را از دانشگاه ویرجینیا (۱۹۹۲) دریافت کرده است.

او سخنرانی‌های بسیاری در موضوع‌های مختلف از جمله طبیعت حقوق، قانون ضد تراست، اقتصاد و تجارت بین‌الملل در آمریکا، آمریکای لاتین و اروپا انجام داده است. مقالات او در نشریاتی چون وال استریت جورنال، Investor’s Business Daily، Regulation، Ideas of liberty، Washington Times، The journal of Commerce، The Cato Journal و بسیاری نشریات پژوهشی چون Supreme Court Economic Review، Southern Economic Journal، Antitrust Bulletin و Journal of Money, Credit, and Banking به چاپ رسیده است.

جهانی‌‌شدن، به معنای گسترش همکاری انسان‌ها در گستره‌ جهان است. اگر محدودیت‌های دولتی وجود نداشته باشد این همکاری به طور طبیعی و مستقل از مرزهای سیاسی گسترش می‌یابد. تفاوت‌های جغرافیایی و فرهنگی، در کنار تفاوت در ارز رایج و دیگر نهادهای اجتماعی، گاهی باعث کند شدن این گسترش می‌گردند. ولی بزرگ‌ترین مانع موجود بر این راه تنها سیاست است به خصوص فشار بی‌حدی که برای حمایت از تولید‌کنندگان داخلی روی دولت‌ها وجود دارد.

معمولا تصوری که از همکاری در ذهن ما وجود دارد، نوعی رفتار آگاهانه و رو در رو در میان افرادی است که همدیگر را می‌شناسند. بنا به این تصور، انگاشت جهانی‌‌شدن به عنوان گسترش همکاری انسان‌ها، چیزی عجیب به نظر می‌رسد. ولی کنش‌های هماهنگ شده میلیون‌ها انسان در سرتاسر دنیا را - که هر یک از آنها تلاشی را که شاید قسمتی از فرآیند تولید یک کالا است و قسمتی از دانش خود را به بازارعرضه می‌کند - غیر از همکاری چه می‌توان نامید؟ اینکه ماشین‌های تولید شده در آلمان در مالزی به کار گرفته می‌شوند تا کتان آمده از هند، آستر یقه از برزیل و دکمه‌های تولید شده در پرتغال تبدیل به پیراهن شده و در سیدنی، مونترال یا هر شهر دیگری به فروش رسند، نشان‌دهنده‌ همکاری تعداد زیادی از افراد برای تولید یک کالا است و نکته‌ جالب این جا است که هزینه‌ تولید یک پیراهن برابر با تنها حقوق چند ساعت کار یک فرد عادی در دنیای صنعتی است. البته، آنچه برای این پیراهن‌ها گفته شد، برای تعداد بسیار زیادی از دیگر کالاهای موجود در کشورهای سرمایه داری مدرن تحقق دارد.

چگونه است که یک کارگر ساده می‌تواند به راحتی از پس هزینه‌ کالاها و خدمات متنوعی که برای تولید آنها میلیون‌ها نفر با هم همکاری کرده‌اند برآید؟ جواب این سوال در این است که هر یک از این کارگران، عضوی از یک بازار چنان گسترده ای هستند که ارزش فرآیندهای تولید بسیار تخصصی شده را برای بسیاری کارآفرین‌ها و سرمایه‌گذارها داشته و تنها به این دلیل سود ده است که بازار محصولات آنها بزرگ است. این تخصصی شدن کارو تولید در میان صنایع متنوع در گستره‌ جهان همان پدیده‌ جهانی شدن است.

فرض کنید، برای مثال، یک پیراهن را می‌توان به دو روش تولید کرد. روش اول با دست که برای تولید‌کننده – مستقل از تعداد پیراهنی که تولید می‌کند – به ازای هر پیراهن ۲۵۰ دلار هزینه دارد. اگر خیاط به صورت تمام وقت کار کند، می‌تواند ۱۰ پیراهن در ماه بدوزد. روش دوم برای تولید پیراهن تولید در یک کارخانه‌ مجهز و مکانیزه شده است. اگر کارخانه در ظرفیت بالای یک میلیون پیراهن در ماه کار کند، هزینه‌ هر پیراهن ۵ دلار خواهد بود. ولی چون ساخت و تجهیز کارخانه به سرمایه‌ اولیه‌ زیادی نیاز دارد، راه‌اندازی کارخانه با ظرفیتی کمتر از ظرفیت کامل هزینه‌ تولید هر پیراهن را بالاتر می‌برد. دلیل این افزایش این است که تولید پیراهن کمتر امکان سرمایه‌گذار را برای سرمایه‌گذاری جهت بیشینه کردن تولید سلب می‌کند. هر چه تولید کارخانه کمتر باشد، هزینه‌ تولید هر پیراهن بیشتر خواهد بود.

یک تولیدکننده‌ پیراهن از چه روشی برای تولید استفاده خواهد کرد؟ پاسخ به‌اندازه‌ بازار وی باز می‌گردد. اگر یک تولید‌کننده با بازاری با بیش از میلیون‌ها نفر مواجه باشد، روش کارخانه را بر خواهد گزید. ولی اگر بازار وی، بازاری با چند ده نفر مشتری احتمالی باشد، او روش دست را انتخاب خواهد کرد. حال اگر هر یک از تولیدکنندگان پیراهن با بازارهای کوچکی مواجه بودند، قیمت پیراهن بسیار بیشتر از حالتی می‌بود که آنها با بازارهای گسترده ای مواجه بودند. این مثال تصدیق مهمی است برای تجارت آزاد: با گسترش بازارها به ورای مرزهای سیاسی، بنگاه‌ها می‌توانند از منافع چیزی که اقتصاددان‌ها آن را «صرفه‌های مقیاس» می‌نامند، استفاده کنند که نتیجه‌ آن قیمت کمتر برای مصرف‌کنندگان خواهد بود.

مزیت دیگر تخصصی شدن این است که این امکان را برای مصرف‌کنندگان به وجود می‌آورد تا از منابع و استعدادهای کشورهای دیگر و مناطق دور بهره برند. اگرچه عوامل بسیاری در تولید کالاها در یک منطقه تاثیر دارد ولی عمدتا مشخصه‌های جغرافیایی آن – مانند آب و هوا، توپولوژی، ذخایر معدنی – و مهارت‌های نیروی کار آن تعیین‌کننده‌ آنند که چه کالاهایی را می‌توان در آن منطقه با کمترین هزینه (یا همانگونه که اقتصاددانان می‌گویند با مزیت نسبی) تولید کرد. هر چه تجارت آزادتر باشد، افراد در مناطق مختلف بهتر می‌توانند در تولید کالاهایی که تولید آنها مزیت نسبی بیشتری دارد، تخصصی‌تر شوند و کالاهایی را که افراد در مناطق دیگر با مزیت نسبی بیشتری تولید کرده‌اند وارد کنند.

تجارت آزاد این امکان را برای مصرف‌کنندگان فراهم می‌آورد تا هر کالایی را از بهترین تولید‌کننده‌ آن در سراسر جهان تهیه کنند. اگر تولید پیراهن در داخل مزیت نسبی بیشتری داشته باشد آنگاه تجارت آزاد باعث سود بیشتر تولیدکنندگان پیراهن در داخل و قیمت کمتر برای مصرف‌کنندگان می‌شود. یا اگر پیراهن در جای دیگری با بهره‌وری بیشتری تولید شود، مصرف‌کنندگان داخلی تنها از طریق تجارت آزاد می‌توانند به آنها دست پیدا کنند.

همچنین تجارت آزاد باعث این می‌شود که تولیدکنندگان داخلی پیراهن که بهره‌وری مناسبی ندارند انگیزه برای تولید کالاهایی پیدا کنند که می‌توانند در آن بهترین باشند. تجارت آزاد، با هدایت منابع در سرتاسر دنیا به سمت تولیدکنندگانی که بهترین استفاده را از آنها می‌کنند، بیشترین تولید را با آن منابع امکان پذیر می‌سازد در حالی که این با کاهش قیمت کالاها به نفع مصرف‌کنندگان نیز خواهد بود.

یک تصدیق بنیادی‌تر برای بازارهای آزاد و جهانی این است که آنها تعداد کارگران لازم برای تولید کالاهای مختلف را کاهش می‌دهد و بنابراین نیروی کار را به سمت تولید کالاها یا خدماتی که با نبود آنها صرفه‌ اقتصادی ندارد سوق می‌دهد و امکان تولید آنها را فراهم می‌آورد. بازارهای جهانی همچنین با فراهم آوردن امکان اشتغال در شغل‌های بهتر برای کارگران معمولی کارخانه‌ها و کاهش قیمت کالاها و خدمات کاربر باعث افزایش سطح رفاه می‌گردند.

اگر هر دولتی واردات پیراهن را ممنوع کند، آنگاه باید تعداد شهروندان بیشتری از آن نسبت به شرایط تجارت آزاد در صنعت تولید پیراهن فعالیت کنند. وقتی تولیدکنندگان فقط باید بازارداخلی را تامین کنند (که در هر صورتی کوچک‌تر از بازار جهانی است) آنگاه آنها هیچ گاه قادر به استفاده‌ بهینه از صرفه‌های مقیاس نخواهند بود. بدون تجارت آزاد، پیراهن‌ها گران‌تر خواهند شد و مصرف‌کنندگان قادر به تهیه‌ پیراهن با بهینه‌ترین قیمت نخواهند بود.

تجارت آزاد همچنین با ایجاد بیشترین رقابت ممکن بین تولیدکنندگان دیسیپلین خوبی را بر فرآیند تولید کالا حاکم خواهد کرد. اگر دولت‌ها از بنگاه‌های داخلی حمایت کنند، در این صورت تولیدکنندگان دیگر مجبور به رقابت با بنگاه‌های خارجی نخواهند بود و این با پایین آوردن انگیزه‌ این بنگاه‌ها برای افزایش بهره‌وری، به ضرر مصرف‌کنندگان تمام خواهد شد.

این بدیهی است که تجارت آزاد به سود تمام افرادی است که درگیر آنند، ولی چه اتفاقی خواهد افتاد اگر بعضی کشورها مایل به حذف حمایت خود از بنگاه‌های داخلی نباشند؟ برای مثال، اگر برخی کشورها به حمایت از تولیدکنندگان خود بپردازند یا به آنها سوبسید دهند، آیا باز هم برای کانادا صرف خواهد کرد که از تجارت آزاد تبعیت کند؟ پاسخ مثبت است. همیشه به نفع کشورها است که تجارت خود را بدون توجه به سیاست‌های کشور‌های دیگر، آزاد نگاه دارند. «مقابله به مثل» کردن در برابر کشورهایی که از تجارت آزاد پیروی نمی‌کنند، با حمایت گرایی یا اعطای یارانه، باعث فقیرتر شدن تبعه‌ کانادا خواهد شد.

قطعا، گروهی که بیشترین ضربه را از حمایت‌گرایی دولت‌ها می‌بینند، تبعه‌ خود آن کشور هستند. چرا که مجبور به خرید کالاهایی هستند که به بهینه‌ترین روش تولید نشده‌اند. شهروندان این کشورها در حالی که باید از خرید کالاهای تولید شده به روشی غیربهینه رنج ببرند، مجبور به پرداخت مالیات‌های بیشتر نیز هستند. به همین دلیل است که حمایت گرایی به خاطر حمایت گرا بودن دیگران، سیاست نادرستی است.

کسانی که به استدلال‌های تئوریک در حمایت از تجارت آزاد شک دارند باید به این نکته نیز توجه کنند که شواهد تجربی نیز تصدیق‌کننده‌ این امر هستند. هیچ شاهد تجربی وجود ندارد که تمسک به حمایت‌گرایی باعث افزایش رفاه شهروندان می‌شود، بلکه تمامی شواهد تاییدی هستند بر منافع تجارت آزاد.

استاد: دونالد جی. بودرو

مترجم: حسن افروزی