خوشمزه مثل مولتی ویتامین

نگاهی بالینی به موارد استفاده مولتی ویتامین های تراپوتیک

با روند رو به رشد زندگی ماشینی در دنیای صنعتی امروز و شتاب انسان‌ها برای پیشی گرفتن از زمان، دیگر فرصت کافی برای تغذیه مناسب و بهره‌وری از منابع طبیعی باقی نمی‌ماند تا همگان امکان یک زندگی سالم و بدون بیماری را داشته باشند. تغذیه نامناسب، ورزش ناکافی و تغییر سبک زندگی طبیعی به سمت ماشینی شدن، باعث افزایش بیماری‌ها شده است. از این‌رو، توجه به فرهنگ صحیح تغذیه و رساندن ویتامین‌ها و مواد معدنی لازم و کافی به بدن، می‌تواند در افزایش کیفیت و امید به زندگی همگان موثر باشد...

مولتی‌ویتامین‌های تراپوتیک که در دسته داروهای ژنریک قرار گرفته‌اند، حاوی ویتامین‌های مختلف و مواد معدنی مورد نیاز بدن هستند که به طور طبیعی در بدن ساخته نمی‌شوند، لذا باید توسط منابع بیرونی تامین شوند.

این نوع مولتی‌ویتامین‌ها که مواد تشکیل دهنده آنها براساس اصول علمی و با در نظر گرفتن تمامی احتیاجات بدن تنظیم شده‌اند، سلامت انسان را تامین و تضمین می‌نمایند و باعث افزایش قوای دفاعی بدن، به صورت اساسی می‌شوند. در واقع مولتی‌ویتامین‌های تراپوتیک، علاوه بر پیشگیری از بیماری‌های مختلف و انواع سرطان، به درمان بسیاری اختلالات کمک می‌کنند، کالری مورد نیاز بدن را فراهم می‌نمایند، اعمال دستگاه‌های مختلف را در واکنش‌های درونی بدن تنظیم می‌کنند، به عنوان کاتالیزور واکنش‌های شیمیایی حیاتی بدن محسوب می‌شوند، از بروز سوءتغذیه در کودکان و افراد مسن جلوگیری می‌کنند و در مجموع سلامت جسمانی و به دنبال آن روانی ما را تضمین می‌نمایند.

● سودی برای همه

اگر چه افراد مبتلا به بیماری‌های خاص ممکن است به میزان مکمل‌های بیشتری احتیاج داشته باشند، متخصصان عقیده دارند تقریبا همه افراد از مصرف روزانه یک عدد از این نوع مولتی‌ویتامین‌ها سود خواهند برد، زیرا درصورت استفاده از بهترین رژیم‌های غذایی نیز نمی‌توان بیش از ۴۰ ماده غذایی مورد نیاز روزانه بدن را به طور کامل تامین کرد.

از سویی تخمین زده می‌شود فقط سه درصد افراد به اندازه کافی و کامل، توصیه‌های غذایی را رعایت می‌کنند، بنابراین روشن است که وضعیت کلی بیشتر رژیم‌های غذایی را می‌توان با مصرف این قرص‌ها بهبود بخشید.

مطالعات بالینی مختلف انجام شده در مراکز معتبر پژوهشی دنیا، ارتباط کمبود این ویتامین‌ها را با بیماری‌های دژنراتیو مزمنی همچون آترواسکلروز، سرطان و استئوپورز اثبات کرده‌اند و امروزه به خوبی ثابت شده که ویتامین‌های موجود در مکمل‌یارها‌ می‌توانند از پیدایش بیماری‌های مزمن پیشگیری یا حتی روند رو به پیشرفت بیماری را کند نمایند.

مفهوم کمبود ویتامین‌، از زمان کشف آنها مطرح بوده، زیرا سندرم‌های مرتبط با این کمبودها مشاهده می‌شده‌اند. امروزه سندرم‌های مرتبط با کمبود شدید ویتامین‌ها در بعضی نقاط فقیر دنیا به چشم می‌خورد؛ هر چند در نقاط پیشرفته نیز در افرادی همچون الکلی‌ها، افراد مسن، گیاهخواران، مهاجران، افراد بسیار فقیر، بیماران دارای سوءجذب، کسانی که کمتر در معرض نور خورشید قرار می‌گیرند، بیماران دارای سابقه جراحی بای‌پس معده، اختلالات ژنتیکی متابولیسم در نوزادان، افرادی که تحت همودیالیز قرار دارند یا بیمارانی که تغذیه از راه دهان ندارند، دیده می‌شود.

مقدار روزانه مورد نیاز افراد، تا حدی در مطالعات مختلف مشخص شده تا از بروز سندرم‌های ناشی از کمبود شدید جلوگیری شود. ممکن است این سطوح تعیین شده در پیشگیری از بیماری‌های مزمن در بعضی افراد کافی نباشد، بنابراین مصرف ویتامین‌ها به منظور پیشگیری و درمان موارد فوق، کاربرد درمانی به مولتی‌ویتامین‌های تراپیوتیک داده و آنها را به عنوان جزء اساسی تغذیه روزانه همه افراد تبدیل کرده است.

جای خوش‌وقتی است که اغلب اختلالات سیستم‌های بدن اغلب با مصرف کافی ویتامین‌ها برطرف می‌شوند؛ هر چند به این معنا نیست که مصرف هر چه بیشتر آنها هم بهتر است.

امروزه اغلب توجهات به مصرف مناسب و کافی و به صورت روزانه آنها است تا ازبروز بیماری‌های مزمن جلوگیری شود. به طور مثال مکمل‌های ویتامین‌D، شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان را کم می‌کند و یا ویتامینB۱۲، خطر دمانس را کاهش می‌دهد، بنابراین مصرف مولتی‌ویتامین‌های تراپوتیک به منظور عدم بروز بیماری‌های مزمن توصیه می‌شوند.

از دیگر موارد کاربرد مولتی‌ویتامین‌های تراپوتیک، استفاده در درمان انواع بیماری‌هاست که نیاز به مواد غذایی و ویتامین‌ها افزایش می‌یابد، مانند پرکاری تیرویید، آسیب یا بیماری شدید یا در مواردی که جذب، مصرف یا دفع ویتامین‌ها غیرطبیعی است، مانند سندرم‌های سوءجذب، زیرا دوز ویتامین‌ها در مولتی‌ویتامین‌های تراپوتیک، بیشتر از مولتی‌ویتامین‌های رایج است، بنابراین بهتر است در مصرف آنها طبق‌نظر پزشک عمل کرد.

● اصول پایه

موثر بودن مصرف روزانه این دسته مولتی‌ویتامین‌ها در بزرگسالان کاملا شناخته شده و اثربخشی و کارآمدی آنها با مصرف روزانه حتی یک قرص ثابت شده است. کارآزمایی‌های بالینی زیادی در این رابطه انجام شده و نتایج آنها، حاکی از اثرات محافظتی این دسته از داروهای ژنریک می‌باشند.

در آمریکا، مولتی‌ویتامین‌های تراپوتیک، در دوزها و ترکیبات مختلف و فراوانی به فروش می‌رسند که حاوی دوزهایی از همه انواع ویتامین‌های اصلی، شامل ویتامین B۶ ،B۱۲ و D و ویتامین E می‌باشند.

دوز ویتامین E، به طور معمول، ۳۰ واحد بین‌المللی است که زیر سطح مشخص آسیب رساننده قرار دارد. بسیاری از مولتی‌ویتامین‌های تراپوتیک حاوی مواد معدنی نیز هستند، ‌اما دوز کلسیم و آهن آنها پایین است. نکته قابل توجه، هزینه پایین تهیه این مولتی ویتامین‌ها در سال می‌باشد.

● کارایی و امنیت

همان‌طور که ذکر شد، سطوح بالایی هموسیتئین با افزایش خطر بیماری‌های قلبی عروقی همراه است. مکمل‌هایی که حاوی ویتامین B۶ وB۱۲ هستند، سطوح هموسیستئین را پایین می‌آورند.

با وجود آنکه بعضی افراد حتی از دوزهای معمولی ویتامین A نیز آسیب می‌بینند، مطالعات بالینی حاکی از افزایش خطر استئوپنی ناشی از افزایش دوز این ویتامین هستند، بنابراین افرادی که در معرض خطر استئوپنی هستند یا رژیم غذایی روزانه آنها ویتامین A فراوانی دارد، باید مکمل‌هایی را انتخاب نمایند که لااقل این ویتامین را نداشته باشد. باید دقت کرد که ویتامین A در دوزهای ۱۰ هزار واحد بین‌المللی در روز، تراتوژنیک هستند.

● ویتامین‌های آنتی‌اکسیدان

این دسته ویتامین‌ها، شامل ویتامین A و C و E هستند که در سبزیجات و میوه‌ها به وفور یافت می‌شوند. نتایج مطالعات زیادی نشان داده‌اند که این ویتامین‌ها از سرطان و بیماری‌های قلبی‌عروقی پیشگیری می‌کنند، زیرا تماس سلول‌های بدن را با رادیکال‌های آزاد کم می‌کنند. از سویی باعث تقویت سیستم ایمنی نیز می‌شوند که همین امر، احتمال بروز بیماری‌های عفونی تهدیدکننده حیات را در کودکان کشورهای در حال توسعه کاهش می‌دهد.

● پیشنهادها

سرویس خدمات پیشگیری ایالات‌ متحده آمریکا، مصرف مکمل‌های A ،C و E و مولتی‌ویتامین‌ها یا آنتی‌اکسیدان‌ها را به منظور پیشگیری از سرطان یا بیماری‌های قلبی‌عروقی پیشنهاد می‌کند. این موسسه در همین راستا، راهکارهایی را نیز ارایه کرده است که در سایت زیر قابل دستیابی هستند:

www.ahrq.gov

پیشنهاد می‌شود همراه استفاده از این مولتی‌ویتامین‌های تراپوتیک، رژیم غذایی متعادل نیز رعایت شود و افراد خود را از نور خورشید محروم ننمایند. رژیم غذایی روزانه حاوی ۵ تا ۹ واحد میوه و سبزیجات همراه مصرف مکمل‌ها، به حفظ سلامتی و پیشگیری از بیماری‌های مختلف کمک می‌کند.

خانم‌هایی که در سنین باروری قرار دارند، باید روزانه حداقل یک مکمل ویتامینی استفاده کنند. بهتر است مکمل‌های مصرفی این خانم‌ها ویتامین A کمتری داشته باشد.

بیمارانی که پوکی استخوان یا سابقه شکستگی دارند، حتما مکمل‌های ویتامین D و کلسیم نیز باید مصرف کنند، خصوصا افراد مسن که منفعت بیشتری از این امر می‌برند.

بیمارانی که در معرض خطر کمبود ویتامین‌ها هستند، همچون سوءجذبی‌ها، گیاهخواران و غیره، حتی اگر تست‌های خونی آنها کمبودی نشان ندهند، باید حتما از مکمل‌ها استفاده کنند.

بهتر است تست‌های خونی برای بررسی سطح سرمی ویتامین‌ها در افرادی که علایم بالینی دارند، انجام شوند و اعداد مرزی به عنوان نتایج غیرطبیعی تلقی نشوند.

به بیماران توصیه شود از مصرف خودسرانه دوزهای زیاد ویتامین‌ها بپرهیزند و مقداری را مصرف کنند که با سن، جنس و وضعیت خاص پزشکی آنها مناسب باشد.

پزشکان باید بیماران خود را به مصرف مولتی‌ویتامین‌ها تشویق نمایند و آنها را از مصرف زیاده از حد برحذر دارند.

منبع: UpToDate, ۱۶.۳

دکتر شادی کلاهدوزان