طرح کروبی دولت ائتلافی

اگرچه هنوز وضعیت اصلاح طلبان در خصوص انتخابات ریاست جمهوری سال آینده و تعیین یک نامزد, روشن نشده است و نشست ائتلاف که به همت مجمع روحانیون مبارز و سیدمحمد خوئینی برگزار می شود, نتوانسته از مضمونی که به نام «کاندیداتوری سیدمحمد خاتمی» ایجاد شده, رهیافتی را قطعی کند

اگرچه هنوز وضعیت اصلاح‌طلبان در خصوص انتخابات ریاست جمهوری سال آینده و تعیین یک نامزد، روشن نشده است و نشست ائتلاف که به همت مجمع روحانیون مبارز و سیدمحمد خوئینی برگزار می‌شود، نتوانسته از مضمونی که به نام «کاندیداتوری سیدمحمد خاتمی» ایجاد شده، رهیافتی را قطعی کند. اما در هفته گذشته مهدی کروبی دبیرکل حزب اعتماد ملی دو طرح به نشست ائتلاف پیشنهاد کرد تا راه برون‌رفتی پیدا و کاندیدای نهایی اصلاح‌طلبان هرچه زودتر مشخص شود که هر دو طرح او با مخالفت مصطفی تاج‌زاده روبه‌رو شد. مصطفی تاج‌زاده، چند جلسه‌ای است که به نمایندگی ازحزب مشارکت به این جلسات می‌رود.

اصلاح‌طلبان طیف مشارکت همچنان بی‌تردید معتقد به حضور سیدمحمد خاتمی در انتخابات هستند اگرچه خاتمی در نشستی که با خبرنگاران داشت، حجت را تمام و خبر آخر خود را به صراحت اعلام کرد و گفت که در انتخابات شرکت نمی‌کند اما عده‌ای بر او اصرار می‌ورزند که این نظر را اعلام نکند. «ولی من در انتخابات شرکت نمی‌کنم.»

این خبر در همان جلسه مسکوت ماند اما کم نبودند کسانی که نظر آخر آقای خاتمی را در دیدارهای خصوصی دیگر نیز با او دریافته بودند و می‌دانستند که این سید جلیل‌القدر چه روزهای سختی را به خاطر فشارهایی که دوستان بر او می‌آورند پشت سر می‌گذارد تا سکوت کند و حرف خود را نزند.

خاتمی بهتر از حامیان دیگر خود، آینده خود را می‌خواند و می‌داند که رئیس‌جمهور آینده چه روزهای پرفراز و نشیبی دارد و چگونه باید جواب پس بدهد.

می‌داند که «تشویق‌ها پس از شش ماه تمام می‌شود و آن وقت مطالبات مردم می‌ماند و من. مردم ما کم‌طاقت هستند و می‌خواهند هر چه زودتر به خواسته‌های خود برسند اما مگر با آنچه در این سه سال گذشته رخ داده و اقتصادی که از آن چیزی بر جای نمانده، می‌توان به مطالبات مردم پاسخ گفت؟ سال دیگر خاموشی‌های بیشتری داریم و آنگاه همین تتمه آبرویی را که مانده، از بین می‌رود.»

از زاویه همین نگاه است که می‌داند آن‌که پا در انتخابات می‌گذارد، هراس بیشتری از جابه‌جایی آرا دارد و اینکه ممکن است «هر اتفاقی» رخ دهد. پس شاید بی‌راه نباشد که مطرح شود: «بهتر است اصلاح‌طلبان در انتخابات نامزدی معرفی نکنند و اگر می‌خواهند این کار را انجام دهند چهره متفاوتی را معرفی کنند. گرچه او به حتم ردصلاحیت می‌شود اما اگر رد نشود قطعا آرای بسیار بالایی خواهد آورد.»

نگرانی از آینده و تشکیلات پنهان و پیدایی که مقابل یک رئیس‌جمهور اصلاح‌طلب شکل می‌گیرد و سازماندهی می‌شود تا او را زمین‌گیر کند، نگرانی اصلی خاتمی است و این نکته‌ای است که حامیان خاتمی درنمی‌یابند یا چشم بر آن می‌بندند. به همین دلیل است که نماینده حزب مشارکت با پیشنهادی که از سوی مهدی کروبی به جلسه ائتلاف ارائه شده بود مخالفت می‌کند. مگر پیشنهاد حزب اعتماد ملی چه بود؟

مهدی کروبی و حزب اعتماد ملی در جمع‌بندی خود ۲ طرح برای اصلاح‌طلبان ارائه کردند. طرح اول حاکی از این بود که هر یک از ۵ نامزد مطرح اصلاح‌طلبان در انتخابات، جداگانه در نشست ائتلاف حاضر شوند و برنامه‌های خود را ارائه کنند. بنابر این پیشنهاد، سیدمحمد خاتمی، مهدی کروبی، محمدعلی نجفی، محمدرضا عارف و محسن مهرعلیزاده که در مقام کاندیداتوری هستند در نشست ائتلاف حاضر شوند و نقطه‌نظرات خود را ارائه کنند.

اول کسی که از این طرح حمایت کرد، سیدحسین مرعشی سخنگوی کارگزاران سازندگی بود. اما مصطفی تاج‌زاده بلافاصله با این پیشنهاد مخالفت می‌کند و می‌گوید که آقای خاتمی در این جمع‌ حاضر نمی‌شود و تاکید می‌کند که باید ما به دیدار ایشان برویم نه اینکه او به جمع ما بیاید و برنامه‌های خود را بگوید.

سخن تاج‌زاده به نوعی درست است منتها با این تفاوت که خاتمی همه‌جا گفته است که در انتخابات شرکت نمی‌کند و اگر در این جمع حاضر شود، بر ضد گفته خود عمل کرده و نشان داده از سخن گذشته‌اش برگشته است. اما تاج‌زاده گویی تعبیر دیگری به دست می‌دهد که جمع باید به دیدار او بروند.

پیشنهاد یا طرح دوم اعتماد ملی، مبنای دیگری داشت. آنچه در این طرح ارائه شد مبتنی بر این بود که نشست ائتلاف به کار خود پایان دهد و شورای کوچکتری متشکل از ۵ حزب مهم کشور تشکیل شود. حزب کارگزاران، حزب مشارکت، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی، حزب اعتماد ملی و حزب اسلامی کار، اجزای این شورا بودند که پارلمان کوچک اصلاحات را تشکیل می‌دادند.

بنابر پیشنهاد کروبی نمایندگان این احزاب با محوریت مجمع روحانیون که نقش حکمیت را برعهده داشت، کاندیدای نهایی اصلاح‌طلبان را انتخاب می‌کردند. قرار بر این بود که تشکل‌های اقماری یا احزاب کوچکتر وارد نشوند اما تاج‌زاده با این پیشنهاد نیز مخالفت کرد.

با این حال، به هر دلیل، این پیشنهاد نیز هنگامی که با مخالفت نماینده مشارکت روبه‌رو شد، مجددا جلسه مجمع را به محاق برد. تئوری کروبی در واقع مبتنی بر یک دولت ائتلافی است.او پنهان نکرده که اگر در انتخابات آینده پیروز شود، دولت ائتلافی خود را تشکیل می‌دهد. بنابر همین تشخیص است که دو پیشنهاد او برای اجماع اصلاح‌طلبان «بر سر یک برنامه کاری مشخص که در آن نقش هر یک از احزاب اصلاح‌طلب از هم‌اکنون مشخص باشد» تنها یک هدف را دنبال می‌کند: «اجماع بر سر کابینه».

جنگ اول به از صلح آخر. مهدی کروبی این پیام را به اصلاح‌طلبان داد که می‌توانند از هم‌اکنون کابینه رئیس‌جمهور بعدی را مشخص کنند. در این مکانیزم مهم رئیس‌جمهور نیست، مهم کابینه است. اما حزب مشارکت یا این پیام را فهمید و مخالفت کرد یا متوجه نشد و مخالفتش را به پای همان اختلافات پیشین نوشت.

اصلاح‌طلبان وعده داده بودند که سیدمحمد خاتمی جواب نهایی خود را در ماه آخر تابستان اعلام می‌کند. اما این ماه را نیز باید صبر کرد و دید پاسخی که در خفا داده شده آیا همگانی می‌شود یا خیر. بی‌شک فشارها بر خاتمی افزایش می‌یابد.

اکبر منتجبی