اولین مجامع و مطبوعات زنان در ایران در دوران مشروطه

اولین تشکیلاتی که با هدف ترویج فرهنگ غربی به وسیله انگلیسی ها در ایران به وجود آورد فراموسرنری نام داشت و اولین فراموسوا در ایران یکی از فرزندان فتحعلیشاه قاجار بوده است

اولین تشکیلاتی که با هدف ترویج فرهنگ غربی به وسیله انگلیسی ها در ایران به وجود آورد فراموسرنری نام داشت و اولین فراموسوا در ایران یکی از فرزندان فتحعلیشاه قاجار بوده است . فراموسرنری با نفوذ در ارکان فرهنگی ، سیاسی ، اقتصادی و حتی نظامی به جریان سازی پرداخت و نبض اداره کشور را در دست گرفت . به نحوی که می توان گفت پس از پیروزی مشروطیت که با انحراف نهضت عدالتخانه و هدایت انگلیسیها انجام گرفت از میان صدها دولتمرد و صاحب منصبی که آمدند و تعداد کسانی که عضو فراموسرنری نبودند از تعداد انگشتان دست کمتر بودند .هیچ مجمع و محفلی نبود که در میان موسسین یا اعضای آن فراموسون نبوده باشند .در پشت صحنه فعالیت های زنان و مجامع و محافل مربوط به آنها در دوره قاجار و پهلوی جای پای فراموسرنری کاملا مشهود است زیرا بسیاری از آنان فعال در این صحنه ها چنان که بعضا اشاره خواهد شد همسر ، دختر و خواهر عوامل فراموسرنری بودند . در واقع انجمنها و مجامع زنان در ایران که به صورت حلقه هایی به هم مربوط بودند . زائیده فراموسرنری می باشند .این انجمن ها به خصوص پس از پیروزی مشروطه فعالیت آشکار و محض فراوانی را در جهت ترویج فرهنگ غرب شروع کردند . عمده فعالین این عرصه همان مروجین مدارس کلاسیک و مشوقین کشف حجاب بودند که با هدایت و حمایت مامورین و با مبلغین انگلیسی و یا آمریکایی در تشکیلاتی گرد آمده بودند . خانم کلارا کولیور در کتاب زنان ایرانی و راه رسم زندگی آنها می گوید : «مدتی انجمنی متشکل از هزاران زن تشکیل شد که «انجمن آهنین ایران » نام گرفت و دموکراسی اجتماعی ، توان سیاسی بخشیدن و پالودن ایران را هدف خود قرار داد ، انجمنی که تا مدتی زیادی به کمک و هدایت بریتانیا نهاده شد . اعضای آن اعم از زن و مرد بودند اعضای و شورای مرکزی انجمن هرگز یکدیگر را ملاقات نمی کرند و به ندرت همدیگر را می شناختند. با این وضع در باب تمام این مسائل مربوط به خط مشی و پیشرفت کار با آنان مشورت می شد و هر یک در راس حلقه ای دیگر بودند آزادی دین ، اندیشه ، دوستی و تعاون رو به فزونی می نهاد چندین بار از من تقاضا شددر گردهمایی آنان شرکت کنم اقدام میهن پرستانه که کاملا از جانب یک نفر صورت گرفت بسیار مورد توجه ام واقع شد اتی امر زن ایرانی فارغ التحصیل مدرسه آمریکایی تهران و مسئوول یکی از مدارس دخترانه اصفهان بود (منظور خانم بدرالدجی (مهرتاج) رخشان از پیشگامان کشف حجاب در ایران می باشد . نام پدرش امام الحکما و متولد اواخر سلطنت ناصرالدین شاه بود . در زمان مظفرالدین شاه به مدرسه رفت . تحت تاثیر آموزشهای مدرسه ، حجاب را کنار گذاشت و بدون حجاب به میان مردم رفت ، پدرش مرد متدین بود مانع بیرون رفتن دخترش شد اما پس از چندی تحصن در منزل میرزا علی اصغر خان اتابک پدر را مجبور می کند تا با تحصیل او در مدرسه آمریکاییها موافقت نماید ) پس از متارکه «جنگ جهانی اول » اندیشه بزرگ او که مایل بود آن را «اتحاد خواهران انگلیس ایرانی »بخواند شروع به شکل گرفتن کرد . فکرش آن بود هر دو زن انگلیسی و ایرانی به طور مشترک کار کنند ، و در باب آنچه برای کمک به زن ایرانی می توانست انجام گیرد تبادل نظر و گفتگو کنند . آنگاه هر یک از آن دو رهبری حلقه ای از زنان ایرانی را به عهده گیرد . چه تعداد زنان انگلیسی کمتر از آن بود که به همه جا سر زنند من و او مدام یکدیگر را می دیدیم و طرح را بررسی می کردیم پیش نویس قوانین و مققرات را تهیه می کردیم . مهر انجمن را آماده ساختیم . در مورد عناوین برنامه و برگه های یادداشت تصمیم گرفتیم و امیدوار بودیم اتحادیه تهران ، اصفهان و شیراز آغاز به کار کند »

هاجر تربیت رئیس دانش سرای مقدماتی دختران

(جایی که کشف حجاب در ۱۷ دی ماه ۱۳۱۴ رسما از آنجا آغاز شد . )

در پانزده شهریورماه ۱۲۸۵ ش یعنی درست یک ماه پس از امضای مشروطیت توسط مظفرالدین شاه با مدیریت برخی از زنان جلسه هفتگی در تهران تشکیل شد . در سال ۱۲۸۶ ش ، انجمن آزادی زنان در تهران تشکیل شد که اعضای معروف آن عبارت بودند :صدیقه دولت آبادی ، صفیه یزدی ، شمس الملوک جواهر کلام ، خانم مری پارک جردن که مبلغ مسیح آمریکایی بود و آمریکایی دیگر به نام آنی ، تاج السلطنه . افتخار السلطنه ، دختران ناصرالدین شاه و عده ای دیگر که بعضا فارغ التحصیل مدارس سابق الذکر بودند و برخی همچون صدیقه دولت آبادی در عین حال عضور انجمن مخدرات وطن نیز بودند . در همان سال در تهران اتحادیه عیسی نسوان فعالیت خود را آغاز کرد در سال ۱۲۸۸ ش ، انجمن بانوان اصفهان به وسیله صدیقه دولت آبادی در اصفهان تشکیل شد . حدود سال ۱۲۹۳ انجمن آزادی در تهران به وجود آمد که در آن زنان و مردان به طور مختلط شرکت می کردند در سال ۱۲۹۷ به همت خانم صدیقه دولت آبادی شرکت خواتین در اصفهان به وجود آمد نام برده دو سال بعد روزنامه زبان زنان را در کنار این شرکت منتشر نمود . در سال ۱۳۰۰ جمعیت پیک سعادت نشوان به وسیله عده ای از کمونیستها در رشت تاسیس که آن را می توان پیامد اولین کنگره حزب کمونیست ایران دانست که در سال ۱۲۹۹ ش در بندر انزلی تشکیل شده است . برای نخستین بار این جمعیت بود که روز هشتم مارس را به عنوان روز بین الملل زنان پذیرفت و مراسمی به این مناسبت برگزار نمود . در سال ۱۳۰۱ جمعیت زنان وطن خواه توسط صفیه فیروز در تهران بنا گذاشته شد . در همان سال مجمع فارغ التحصیلان مدرسه عالی آمریکایی در تهران تشکیل گردد .

---