بورس اوراق بهادار اندونزی

بورس اوراق بهادار اندونزی به عنوان یک شرکت با مالکیت خصوصی در دسامبر ۱۹۹۱ تأسیس شد که البته ریشه آن به سال ۱۹۱۲ بر می گردد در آن سال اولین بورس اوراق بهادار در باتاویا که آن هنگام مرکز اداری جاکارتا به عنوان یکی از مستعمرات هلند بود, شروع به کار کرد

● تاریخچه مختصر

بورس اوراق بهادار اندونزی به عنوان یک شرکت با مالکیت خصوصی در دسامبر ۱۹۹۱ تأسیس شد که البته ریشه آن به سال ۱۹۱۲ بر می‌گردد. در آن سال اولین بورس اوراق بهادار در باتاویا که آن هنگام مرکز اداری جاکارتا- به عنوان یکی از مستعمرات هلند- بود، شروع به کار کرد.

این بورس پس از تعطیلی در جنگ جهانی اول و بازگشایی مجدد به طور موازی با سایر بورس‌ها در شهرهای سمارانگ وسورابایا تا سال ۱۹۴۲به فعالیت خود ادامه داد تا اینکه در این سال این مجمع‌الجزایر به تصرف نیروهای ژاپنی درآمد و کلیه دادوستدها متوقف شد. درسال ۱۹۵۲ یعنی ۷ سال پس از استقلال اندونزی، بورس مجدداً در جاکارتا بازگشایی شد و دادوستد در سهام و انتشار اوراق قرضه توسط شرکت‌های هلندی انجام می‌گرفت. اما در سال ۱۹۵۶ پیرو معرفی برنامه ملی سازی، فعالیت‌های معاملاتی یک بار دیگر متوقف شد.

این بورس پس از دو دهه یعنی سال ۱۹۷۷، و این بار تحت مدیریت نهاد تازه تأسیس «آژانس اجرایی بازار سرمایه (Bapepam)» -که نهاد پاسخگو به وزارت دارایی می‌باشد- مجدداً بازگشایی شد. گرچه حجم معاملات و ارزش جاری بازار همگام با توسعه بازارهای مالی و بخش خصوصی اندونزی رشد یافت، اما این رشد پس از خصوصی سازی بورس در سال ۱۹۹۱ شدت بیشتری به خود گرفت، در این سال بورس اوراق بهادار جاکارتا یکی از پویاترین بازارهای اوراق بهادار آسیا نامیده شد. پس از خصوصی سازمان بورس، با تغییر عملکرد مرجع ناظر بر بازار سرمایه اندونزی، نام آن به «آژانس ناظر بر بازار سرمایه» تغییر یافت.

در ماه مه ۱۹۹۵ سیستم معاملات خودکار بورس به نام JATS جایگزین سیستم دستی شد و دادوستد از راه دور نیز از مارس ۲۰۰۲ معرفی گردید.

توضیح اینکه بورس اوراق بهادار جاکارتا و سورابایا دراواخر نوامبر ۲۰۰۷ ادغام و «بورس اوراق بهادار اندونزی» را تشکیل دادند.

● ساختـار

این بورس در ۱۹۹۲ خصوصی شد. تا پایان سال ۲۰۰۵ تعداد ۱۴۱ اتاق اوراق بهادار که هر شرکت یک سهم دارد، سهامدار بورس هستند. ۱۲۴ عدد از این سهامداران به عنوان اعضای بورس و ۱۱۹ عدد اعضای فعال به شمار می‌روند. این اتاق‌های اوراق بهادار شامل کارگزاران، پذیره‌نویسان و شرکت‌های مدیریت سرمایه‌گذاری می‌باشند. تعداد کثیری از شرکت‌های کارگزاری خارجی از طریق سرمایه‌گذاری مشترک با شرکت‌های اندونزیایی، شعباتی در این کشور تأسیس نموده‌اند. طبق الگوی سرمایه‌گذاری مشترک، کارگزاران خارجی می‌توانند تا ۹۹% سهام ثبت شده شرکت کارگزاری اندونزیایی را مالک شده، در حالی که شرکت‌های غیر کارگزاری حداکثر می‌توانند تا ۸۵% از سهام این شرکت‌ها را در اختیار گیرند. در صورت تغییر ساختار یک شرکت کارگزاری به شرکت سهام عام، خارجیان می‌توانند تاد ۱۰۰% سهام آنرا تملک نمایند. تمامی کارگزاران باید مجوز «آژانس ناظر بر بازار سرمایه» و براساس شرایط مورد نیاز سرمایه که توسط قانون اندونزی برای صنایع مختلف اوراق بهادار قید شده را اخذ نمایند.

● بازارهــا

۲ بازار وجود دارد:

تابلوی اصلی، تابلوی توسعه که شرایط پذیرش آن به شرح زیر است:

حداقل سرمایه ثبت شده و تماماً پرداخت شده :

ـ ۱۵ میلیون روپیه (اصلی) و ۱۰ میلیون روپیه (توسعه)

پوشش گزارش مالی توسط حسابرس:

ـ ۳ سال (اصلی) و ۱ سال (توسعه)

دوره عملیاتی شرکت :

ـ سه سال پیوسته (اصلی)، ۱ سال (توسعه)

خالص دارایی های مشهود ۱۰۰ میلیارد روپیه (اصلی)، ۵ میلیارد (توسعه)

مالکیت سهام توسط سهامداران جزء :

ـ ۱۰۰ میلیون سهم یا ۳۵% از سرمایه ثبت شده (اصلی)، ۵۰ میلیون سهم یا ۳۵% از سرمایه ثبت شده (توسعه)

تعداد سهامداران :

ـ هزار (اصلی) ، ۵۰۰ (توسعه)

● اندازه بازار

تا پایان سال ۲۰۰۶ تعدا ۳۴۴ شرکت با ارزش جاری بازار ۱/۲۴۹،۱ تریلیون روپیه در این بازار پذیرفته شده بودند.

طبق آخرین آمار نشریه فدراسیون جهانی بورس ها، ارزش جاری بازار این بورس تا پایان نوامبر ۲۰۰۷ به ۲۰۴.۲ میلیارد دلار آمریکا رسیده است که از ابتدای سال ۲۰۰۷ معادل ۵۸ درصد رشد نشان می‌دهد (رتبه دوازدهم در بین اعضای فدراسیون). تعداد شرکت های پذیرفته شده تا این تاریخ نیز معادل ۳۵۲ است. حجم داد و ستد از ابتدای سال تا کنون به ۱۰۵ میلیارد دلار بالغ شده (رتبه هفتم اعضای فدراسیون) که در مقایسه با مدت مشابه در سال گذشته ۱۴۲ درصد رشد نشان می‌دهد.

میانگین گردش سهام حدود ۵۳ درصد و رشد شاخص اصلی آن از ابتدای سال ۲۰۰۷ تا پایان نوامبر معادل ۵۶.۴ درصد بوده است (رتبه پنجم در بین اعضای فدراسیون و دوم در آسیا پس از چین).

● شاخص های اصلی

ـ شاخص قیمت سهام مرکب

ـ شاخص LQ۴۵

ـ شاخص اسلامی جاکارتا

ـ شاخص تابلوی اصلی و شاخص تابلوی توسعه

شاخص قیمت سهام مرکب، تمام شرکت‌ها را در بر گرفته و عدد مبنای آن ۱۰۰ به تاریخ ۱۰ اوت ۱۹۸۲ می‌باشد. ۱۰ شاخص صنعت شامل کشاورزی، معدن، مصرف کننده، املاک، زیرساخت، مالی، تجارت و خدمات در ۲ ژانویه ۱۹۹۶ معرفی شدند. شاخص زیر ساخت ترکیبی از صنایع اولیه، متفرقه و مصرف کننده می‌باشد.

شاخص LQ۴۵ که از تاریخ ۲۴ فوریه ۱۹۹۷ و برمبنای ۱۰۰ معرفی شده، شامل ۴۵ شرکت بزرگتر و فعالتر این بورس می‌باشد.

شاخص اسلامی نیر از ژوئیه ۲۰۰۰ و جهت تسهیل در امر سرمایه‌گذاری برای افرادی که مایل به سرمایه‌گذاری مطابق با شریعت اسلام می‌باشند، معرفی شده است.

شاخص تابلوهای اصلی و توسعه نیز از آوریل ۲۰۰۲ و برمبنای عدد پایه ۱۰۰ معرفی شدند.

● اوراق بهادار قابل معامله

سهام عادی و ترجیحی، اوراق قرضه مشارکتی، اوراق قرضه قابل تبدیل، وارانت وگواهی حق تقدم.

● سیستم معاملات

همگام با رشد بورس، «سیستم داوستد خودکار جاکارتا یا JATS» در ماه مه ۱۹۹۵ معرفی شد. برای تقویت نقدینگی بازار، از فوریه ۲۰۰۴ جلسه پیش از گشایش معرفی شده است.

معاملات در بورس اندونزی بر مبنای سفارش بوده و تنها توسط کارگزارانی که در «شرکت ضمانت و پایاپای اندنزی (KPEI)» ثبت شده‌اند، انجام می‌شود. سرمایه‌گذاران باید منحصراً به کارگزاران رجوع نمایند. همچنین شرکت کارگزاری نیز می‌تواند به عنوان بخشی از پرتفوی سرمایه‌گذاری، خرید و فروش اوراق بهادار را به نام خود انجام دهد.

شرکت‌های کارگزاری که به عنوان یکی از اعضای بورس ثبت شده‌اند، نمایندگان خود برای اجرای سفارش‌ها را منصوب می‌نمایند. فعالیت کارگزاران معامله‌گر با کارگزاران سفارش و اداری مستقر در دفاتر متفاوت بوده و هردو نوع باید در بورس ثبت شده باشند.

با استفاده از سیتم JATS، سفارش های خرید و فروش بر مبنای تقدم نرخ و زمان «جور» می‌شوند.

● بازار عادی و نقد

در این بازارها، معاملات به صورت «گردشده» و به تعداد حداقل ۵۰۰ سهمی انجام می شود. اما دادوستد در بازار مذاکره‌ای می‌تواند به صورت خرد انجام گیرد.

قمیت‌های حاصل از سفارش‌ها و بازار حراج پیوسته که در بالا توضیح داده شد، جهت محاسبه شاخص‌ها استفاده می‌شود. همچنین این نرخ‌ها به عنوان نرخ اعلام شده این بورس و در سراسر جهان منتشر می‌شود.

● سیستم پیش از گشایش

دادوستد در بازار عادی با جلسه پیش از گشایش شروع می‌شود. دراین جلسه نرخ آغازین مشخص می‌شود که اولویت با سهام LQ۴۵ است.

● بازار مذاکره‌ای

همچنین فروشندگان و خریداران می‌توانند به صورت مذاکره به خریدو فروش بپردازند. دادوستد در این بازار از طریق یک فرآیند عرضه – تقاضا (مذاکره مستقیم) بین اعضای بورس (کارگزاران)، یا بین مشتریان از طریق کارگزاران، یا بین یک مشتری و یک کارگزار، و یا بین یکی از کارگزاران و KPEI انجام می‌شود.

● تسویه و پایاپای

به طور کلی معاملات در بورس نقدی نیست. طبق قانون بورس، تسویه در T+۳ صورت می‌گیرد. تسویه اوراق قرضه و اوراق حق تقدم مستقلاً بین اعضای بورس انجام دهنده معامله انجام می‌شود.

● نرخ کارمزد و سایر هزینه ها

طبق مقررات بورس، کارگزاران نباید بیش از یک درصد ارزش معاملات را چه از طرف فروشنده و چه از طرف خریداران اخذ نمایند. نرخ کارمزد با توافق طرفین است. هر کارگزار باید ۰۳/۰ درصد از کل معاملات و ۰۱/۰ درصد از ارزش معاملات تضمین شده به عنوان سپرده امنیتی (در بازار عادی) را به بورس بپردازد. به ازای فروش هرسهم، ۱/۰ درصد مالیات تعلق می‌گیرد. به علاوه برای هر معامله، دولت مالیات بر ارزش افزوده (VAT) به میزان ۱۰% از نرخ کارمزد اعمال می‌نماید.

● مالیات و مقررات موثر بر سرمایه‌گذاران خارجی

محدودیتی بر ورود ارز به اندونزی اعمال نمی‌شود. همچنین محدودیتی بر خروج سود حاصل از فروش و سود حاصل از عملکرد شرکت برای خارجیان وجود ندارد.

مالیات حاصل از ارزش افزوده برای خارجیان اعمال نمی‌شود، اما مالیات برسود شرکت‌ها به میزان ۲۰% و یا به میزانی کمتر چنانچه قراردادی بین اندونزی و کشور سرمایه گذار خارجی به امضا رسیده باشد، اعمال می‌شود. سرمایه‌گذاران داخلی نیز مشمول ۱۵% مالیات بر سود و هر گونه مالیات بر ارزش افزوده به صورت انباشته می‌باشند.

برای تمام شرکت‌ها، محدودیت‌های حقوقی و شرکتی به سهامداری خارجی وجود دارد. طبق فرمان وزارت دارایی (۱۹۹۷)، سرمایه‌گذاران خارجی می‌توانند تا ۱۰۰% سهام شرکت‌های پذیرفته شده بجز بخش بانکی را مالک شوند. این میزان برای بخش بانکی ۹۹% است. اما دادوستد اعمال شده توسط خارجیان به طور روزانه مورد نظارت قرار گرفته و منتشر می‌شود. سرمایه‌گذاران خارجی نمی‌توانند به نام نماینده، اوراق بهادار خریداری نمایند اما می‌توانند تا ۱۰۰% اوراق قرضه را به صورت بی نام خریداری نمایند.

● جایگاه بورس اندونزی در بازارهای جهان – ۲۰۰۶

بررسی روند ۱۰ ساله شاخص بورس اندونزی نشان می‎دهد که این شاخص از سال ۱۹۹۷ که از بحران شرق آسیا متأثر شد، روند نزولی را طی کرد که تا سال ۱۹۹۸ ادامه یافت (۳۷ درصد کاهش در یک سال و رسیدن به رقم ۳۹۸). اما در پایان ۱۹۹۹ با جهشی خیره کننده به عدد ۶۷۶.۹ رسید (۷۰.۱ درصد افزایش). اما پس از آن تا پایان ۲۰۰۱ روندی نزولی طی کرد، به گونه‌ای که با کاهش سالانه ۳۸.۵، و ۵.۸ درصد به رقم نازل ۳۹۲ واحد رسید. از آن تاریخ تا کنون روند رو به رشدی داشته است به نحوی که تا پایان سال ۲۰۰۶ به ترتیب افزایش سالانه معادل ۸.۴، ۶۲.۸، ۴۴.۶، ۱۶.۲ و ۵۵.۳ درصد شاهد بوده است. از ابتدای سال جاری میلادی تا کنون نیز به روند رو به رشد ادامه داده و تا پایان نوامبر به رکورد ۳/۲.۱۲۹ واحد رسیده است (۵۶.۴ درصد افزایش از ابتدای سال جاری میلادی).

به گزارش نشریه سالانه «استاندارد اند پورز» در سال ۲۰۰۶، بورس اندونزی با ۶۹.۹ درصد رشد مقام ۱۶ از میان ۱۰۶ بورس مورد مطالعه را کسب کرده است.

طی سال مورد اشاره (۲۰۰۶)، گردش سهام در بازار اندونزی معادل ۴۴.۳ درصد (رتبه چهل و سوم)، بوده است.

روند ۱۰ ساله ارزش جاری بازار سهام بورس اندونزی نیز همانند روند شاخص می‌باشد، به گونه‎ای که پس از بروز بحران ۱۹۹۷ آسیا، این میزان به رقم نازل ۲۲.۱ میلیارد دلار رسید. اما در سال ۱۹۹۹ با جهشی خیره کننده به رقم ۶۴.۱ میلیارد دلار رسید (۱۹۰ درصد افزایش) اما به مدت ۲ سال یعنی تا پایان سال ۲۰۰۱ مجموعاً ۶۴ درصد کاهش یافت و به ۲۳ میلیارد دلار رسید. اما از آن تاریخ تا کنون به روند رو به رشد خود ادامه داده و با ثبت افزایش سالانه ۳۰، ۸۲، ۳۴، ۱۱ و ۷۰.۶ درصد رشد، در پایان سال ۲۰۰۶ به رقم ۱۳۸.۹ میلیارد دلار رسید. این روند از ابتدای سال جاری میلادی تا کنون نیز ادامه داشته است، به گونه‌ای که با ۵۸ درصد افزایش تا پایان ماه نوامبر به رکورد ۲۰۴.۲ میلیارد دلار رسیده است.

اندونزی در یک نگاه:

ـ پایتخت و برزرگترین شهر: جاکارتا

ـ زبان‎ رسمی : اندونزیایی

ـ حکومت : ریاست جمهوری

ـ رئیس جمهور، Susilo Bambang Yudhoyono

ـ معاون رئیس جمهور، Muhammad Jusuf Kalla

ـ تاریخ استقلال: ۱۷ اوت ۱۹۴۵

ـ مساحت: ۱،۹۱۹،۴۴۰ کیلومتر مربع (شانزدهمین کشور بزرگ دنیا)

ـ جمعیت: ۲۳۴،۶۹۳،۹۹۷ (چهارمین کشور پر جمعیت دنیا)

- تراکم جمعیت: ۱۳۴ نفر در هر کیلومتر مربع (۸۴ مین کشور دنیا)

GDP (PPP)

ـ کل: ۰۳۸/۱میلیارد دلار (رتبه ۱۵ در جهان)

ـ سرانه: ۴،۳۵۶ دلار (رتبه ۱۱۴ در جهان)

GDP (nominal)

ـ کل: ۴۰۸ میلیارد دلار (رتبه ۲۱ در جهان)

ـ سرانه :۱،۸۱۲ دلار (رتبه ۱۱۴ در جهان)

ـ ارز: روپیه (هر دلار آمریکا برابر با ۹،۴۳۶ روپیه و هر ریال ایران برابر با ۰۲/۱ روپیه می‌باشد)

ـ ضریب Gini (نابرابری درآمد): ۳/۳۴ (متوسط)

ـ شاخص توسعه انسانی (HDI): ۷۱۱/۰ (متوسط ، رتبه ۱۰۸)