جشنواره بالی برای پرواز

ظهور پدیده وبلاگ‌نویسی و گسترش قارچ‌گونه آن، شاعران را به‌عنوان یکی از اساسی‌ترین عوامل اندیشه‌ساز جامعه و فرهنگ به میدان فرا خواند. شاعران که با دردسرهای فراوانی در زمینه چاپ کتاب درگیر بودند محیط وبلاگ را مناسب‌ترین ابزار برای نشر اندیشه‌های خود و ارتباط با مخاطب یافتند. در این میان و در حالی‌که قوانین وبلاگ نویسی کم‌کم و به طور عرفی شکل می‌گرفت، کوتاه‌نویسی به عنوان قاعده‌ای عرفی پیشاپیش سایر قوانین حرکت می‌کرد و بیش از همه به عاملی برای جذب مخاطب تبدیل می‌شد. در همین دوره بود که تلفن همراه به ایران راه یافت و پیام کوتاه کم‌کم به ابزاری برای انتشار لطایف و حکم و کوتاه نوشته‌ها تبدیل شد. از سوی دیگر فعالیت شماری از مترجمان اشعار ژاپنی، سبب گسترش هایکو و تقلید برخی از شاعران فارسی از این قالب ژاپنی شد.

همه این مسائل دست به دست هم دادند تا شماری از شاعران وبلاگ‌نویس به کوتاه‌نویسی روی آورند؛ اما نبود تعاریف محدود و چارچوب مشخص، سبب پریشانی این دست نوشته‌ها شد که گاهی هم از چارچوب شعر خارج و به معضلی تبدیل می‌شدند.

سرانجام در اقدامی خودجوش شماری از شاعران وبلاگ‌نویس به پیشنهاد «محسن باقرلو» «وبلاگ احسان پرسا» را که بیش از هر قالبی به طرح‌نویسی شناخته می‌شد، به عنوان وبلاگ مسابقه برگزیدند و در سال ۱۳۸۳ نخستین جشنواره طرح‌نویسی را تحت عنوان «جشنواره بالی برای پرواز» راه‌اندازی کردند. اینترنتی بودن جشنواره سبب تسهیل تبلیغ برای آن شد و طیف وسیعی از شاعران سراسر کشور را جذب کرد که شماری از شاعران ایرانی خارج از کشور را نیز شامل می‌شد.

موفقیت اولین دوره جشنواره، سبب استقبال شرکت‌کنندگان از دوره‌های بعدی آن شد. در دومین دوره جشنواره «بالی برای پرواز» علاوه بر سخت‌گیری در داوری آثار ـ که به صورت آثار بدون اسم در اختیار داوران قرار می‌گرفتند ـ در خصوص ارائه نظریه و تئوری درباره تعریف طرح و تعیین حدود و ثغور آن نیز تلاش‌هایی توسط «احسان پرسا» و «مهدی شادکام» صورت گرفت و از طریق مصاحبه با شاعران برجسته و صاحب کتاب در زمینه طرح از جمله «سید علی میرافضلی» گام‌هایی در جهت ارائه تعریف جامع و مانعی از طرح برداشته شد.

در سومین دوره این جشنواره با توجه به افزایش چشمگیر آثار شرکت‌کننده، برای دقت در امر داوری علاوه بر انتخاب داورانی زبده از شمال تا جنوب کشور، برای جلوگیری از تک سلیقه‌ای شدن داوری آثار تلاش‌هایی با مدیریت «عبدالرحیم سعیدی‌راد» صورت گرفت.

اسقبال از سومین دوره جشنواره بالی برای پرواز به حدی بود که موسسه‌های فرهنگی به حمایت مالی و معنوی از آن روی آوردند. این دوره به سبب تلاش‌های تخصصی «سینا بهمنش» در زمینه مصاحبه، نقد، تئوری و... برای دست‌یابی به تعریفی جامع از طرح و تعیین اختلاف آن با آثار مشابه، جلوه‌ای دیگر یافت. در چهارمین دوره این جشنواره که به همت «آرش ناجی» و با حمایت حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی برگزار شد، مقاله کاملی درباره طرح و شباهت‌ها و اختلاف آن با سایر آثار مشابه، به صورت ویدیو کنفرانس در اختتامیه جشنواره توسط «سیدهانی رضوی» ارائه شد.

از نکات مهم همه دوره‌های این جشنواره تاکید بر مسأله داوری ـ به‌عنوان یکی از حساس‌ترین مشکلات جشنواره‌های ادبی ـ بود. وجود نام‌هایی از جمله عبدالرحیم سعیدی‌راد، سیدضیاء‌الدین شفیعی و مصطفی محدثی خراسانی در میان داوران، گواه این مسأله است. از سوی دیگر برای تنوع در گرایش‌های داوران و چندصدایی شدن داوری از حضور علی‌محمد مؤدب برگزیده جشنواره شعر جوان بندر عباس، فرهاد صفریان صاحب مقام اول برترین وبلاگ ادبی و سیامک بهرام‌پرور منتقد بلاگستان نیز استفاده شد.

رشد و بالندگی این جشنواره، ارزش فعالیت‌های خودجوش را در تبدیل شدن به جریانی تخصصی و راهبر در ادبیات کشور ثابت کرد.

● چند نمونه از آثار برتر جشنواره:

▪ مهدی قاسمیان امیری:

نردبان‌ها سخاوتمندترین اند

هیچ‌گاه

به ارتفاع نمی‌رسند

اما تو را می‌رسانند

(مقام دوم نخستین دوره)

▪ نغمه مستشار نظامی:

هرگز از باران نترسیدم

هرچند یک مجسمه گلین بودم

(مقام سوم نخستین دوره)